Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη είναι το πρώτο στο είδος του. Είναι απώλεια για όποιον βρίσκεται στην περιοχή να μην το επισκεφθεί.
Το λάδι και οι ελιές Μεσσηνίας –που θα μπορούσαν να ζωντανέψουν οικονομικά την περιοχή αν η Πολιτεία έσκυβε στην αξία του προϊόντος και το προωθούσε περισσότερο- είναι ονομαστά εντός και εκτός ελληνικών συνόρων. Πανάρχαιη καλλιέργεια η ελιά ζωντανεύει τη μεσσηνιακή ύπαιθρο όσο πουθενά στην Ελλάδα. Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού Σπάρτης έχει ως κύριο σκοπό να αναδείξει τον πολιτισμό και την τεχνολογία της ελιάς και της ελαιοπαραγωγής, που συνδέεται άρρηκτα με την ελληνική, και γενικότερα τη μεσογειακή ταυτότητα.
Είναι μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα και βρίσκεται στην καρδιά της Λακωνίας, μιας από τις κύριες ελαιοπαραγωγούς περιοχές της χώρας μας. Στον άνω όροφο παρουσιάζονται οι πρώτες μαρτυρίες για την ελιά στον ελλαδικό χώρο, η συμβολή της στην οικονομία, από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τον 20ό αιώνα, ο ρόλος της στη διατροφή, τη φροντίδα του σώματος (καλλωπισμός, φαρμακευτικές χρήσεις), τον φωτισμό, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη συμβολική διάσταση που προσλαμβάνει στη θρησκεία, τη μυθολογία, τα ήθη και τα έθιμα. Η ενότητα κλείνει με μια σύντομη παρουσίαση της θέσης της ελιάς στην τέχνη.
Το ταξίδι αρχίζει με τα παλαιότερα ευρήματα που αποδεικνύουν την παρουσία ελαιόδενδρου στην Ελλάδα: σπάνια απολιθωμένα φύλλα ελιάς, ηλικίας περίπου 50.000-60.000 ετών, που βρέθηκαν στην καλντέρα της Σαντορίνης. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες απαντούν ήδη από τον 14ο αιώνα, σε πινακίδες Γραμμικής Β γραφής.
Η ιδιότητα του λαδιού να καλύπτει ποικίλες και διαφορετικού χαρακτήρα ανάγκες, το κατέστησε ως ένα από τα πλέον σημαντικά αγροτικά προϊόντα, με καθοριστικό ρόλο στην οικονομία κάθε ιστορικής περιόδου. Η θέση της ελιάς και του λαδιού στη διατροφή παρουσιάζεται σε ξεχωριστή ενότητα. Μία σειρά άλλων ξεχασμένων πια χρήσεων του λαδιού αποκαλύπτεται επίσης μέσα από πινακίδες και εκθέματα (φωτισμός, φροντίδα του σώματος, καλλωπισμός).
Η σημασία της ελιάς και του λαδιού στη ζωή των Ελλήνων αποκαλύπτεται ανάγλυφα μέσα από τους πολλούς συμβολισμούς, τους τρόπους λατρείας και τα λαϊκά δρώμενα, ήδη από την προϊστορική περίοδο ως τις μέρες μας. Τα ελάχιστα δείγματα αρχαίας και σύγχρονης τέχνης που περιέχονται στο Μουσείο καταδεικνύουν ότι η ελιά υπήρξε μια συνεχής πηγή έμπνευσης για τους έλληνες καλλιτέχνες. Ο κάτω όροφος του Μουσείου είναι αφιερωμένος στην εξέλιξη της τεχνολογίας παραγωγής του ελαιολάδου από την αρχαιότητα έως την πρωτοβιομηχανική περίοδο.
Μέσα στο μουσείο εκτίθεται η τεχνολογία των μεταβυζαντινών μηχανισμών. Ένα ζωοκίνητο ελαιοτριβείο από τη Λευκάδα τεκμηριώνει την επιβίωση της ζωοκίνησης κατά τον 20ό αι. Ένα ξύλινο διπλό πιεστήριο με βαρούλκο έχει μεταφερθεί από το γειτονικό Ξηροκάμπι. Έμφαση έχει δοθεί στην αναπαράσταση των μηχανοκίνητων ελαιοτριβείων (υδροκίνητο, ατμοκίνητο, πετρελαιοκίνητο και ηλεκτροκίνητο) σε μεγάλες κινούμενες μακέτες. Και επειδή η περιποίηση του σώματος συνεχίζει να σχετίζεται με το λάδι, μία ενότητα της έκθεσης είναι αφιερωμένη στη σαπωνοποιία, οικιακή και βιομηχανική. Από το μεγάλο χαρανί που ακόμη χρησιμοποιούν οι παλιές νοικοκυρές των ελαιοπαραγωγών περιοχών για να κάνουν σαπούνι περνάμε στα σαπουνοκάζανα των βιομηχανιών. Σύντομα θα διαμορφωθεί και η ημιυπαίθρια έκθεση, με τους μηχανισμούς ενός προϊστορικού, ενός ελληνιστικού κι ενός βυζαντινού ελαιοτριβείου, οι οποίοι θα μπαίνουν σε λειτουργία στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μουσείου.
Το έργο εντάχθηκε στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Πελοποννήσου και χρηματοδοτήθηκε από το Β΄και Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Το Μουσείο στεγάζεται στο χώρο της παλιάς Ηλεκτρικής Εταιρείας, η χρήση του οποίου παραχωρήθηκε από τον Δήμο Σπαρτιατών. Το Μουσείο της Ελιάς και του Ελληνικού Λαδιού ανήκει στο δίκτυο Μουσείων του ΠΙΟΠ, μαζί με το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στην Αγία Παρασκευή Λέσβου, το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας στον Βόλο, το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου και το Μουσείο Παραδοσιακών Επαγγελμάτων και Περιβάλλοντος Στυμφαλίας.
Ώρες Λειτουργίας Από 1 Μαρτίου έως 15 Οκτωβρίου: Καθημερινά (εκτός από την Τρίτη) 10 π.μ.-6 μ.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου