Με το σύνθημα «ο Ασωπός να ξαναγίνει ποτάμι», οι οικολογικές οργανώσεις της περιοχής ξεκίνησαν το 2009 μια συστηματική δράση για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ρύπανσης του Ασωπού. Η δράση έχει τρεις επιμέρους πτυχές: την προστασία της υγείας των κατοίκων και των εργαζομένων, την αποκατάσταση του μολυσμένου περιβάλλοντος και την υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη.
Η πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων (5.6.2013), οργάνου του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη (Ελληνικός κυρωτικός νόμος 1426/1984), στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, προάγει καθοριστικά την πρώτη πτυχή της δράσης. Και τούτο διότι για πρώτη φορά συνδέεται, με νομικό συλλογισμό, η βιομηχανική ρύπανση με την υγεία των κατοίκων. Μέχρι σήμερα, η ρύπανση «οδηγούσε» νομικά μόνο στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Ειδικότερα, η Απόφαση, αποτέλεσμα της προσφυγής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (μέλος της είναι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου), δέχεται ότι το ελληνικό κράτος απέτυχε να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη, κατά το δυνατό, των αιτιών που προκαλούν βλάβη στην υγεία των κατοίκων και την αποφυγή, στο μέτρο του δυνατού, ασθενειών στην περιοχή της λεκάνης απορροής του Ασωπού ποταμού και κοντά στην βιομηχανική περιοχή των Οινοφύτων («η περιοχή των Οινοφύτων») εξαιτίας (α) των ελλείψεων στην εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων και προγραμμάτων που αφορούν τη ρύπανση του Ασωπού ποταμού και αρνητικές επιπτώσεις της στην υγεία, (β) των δυσκολιών που ανέκυψαν κατά το συντονισμό των σχετικών δράσεων της Διοίκησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, (γ) των ελλείψεων του χωροταξικού σχεδιασμού, (δ) της κακής διαχείρισης των υδάτινων πόρων και των αποβλήτων και (ε) των προβληματικών ελέγχων για τις βιομηχανικές εκπομπές και την έλλειψη κατάλληλων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση της εμφάνισης του εξασθενούς χρωμίου στο νερό.
Η καθυστερημένη αναγνώριση εκ μέρους των ελληνικών αρχών της σοβαρότητας της ανωτέρω ρύπανση και των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία του πληθυσμού, και η εξίσου καθυστερημένη ανάληψη κρατικών δράσεων για την αντιμετώπισή τους, επιδείνωσαν την κακή υγεία των κατοίκων και παρεμπόδισαν την πρόληψη των ασθενειών στην περιοχή.
Όταν μια προκαταρκτική επιστημονική αξιολόγηση δείχνει ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι ανησυχίας όσον αφορά δυνητικά επικίνδυνες επιπτώσεις των χημικών ουσιών στην ανθρώπινη υγεία, το κράτος πρέπει να λάβει προληπτικά μέτρα που συνάδουν με το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από το άρθρο 11 του Χάρτη. Όπου απαιτείται, τα μέτρα αυτά πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που εκδίδονται από τα εθνικά δικαστήρια.
Τα μέτρα αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν τακτικές αναλύσεις των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων στην περιοχή των Οινοφύτων, επιστημονική έρευνα των πιθανών απειλών για την ανθρώπινη υγεία που συνδέονται με τα βαρέα μέταλλα (συμπεριλαμβανομέουν του εξασθενούς χρωμίου) και ολοκληρωμένες επιδημιολογικές μελέτες.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεδομένης της επιστημονικής αβεβαιότητας σχετικά με τα προβλήματα υγείας που προκαλούνται από την κατάποση του εξασθενούς χρωμίου, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει, επίσης, να λάβουν επείγοντα μέτρα, συμπεριλαμβανομένου –τουλάχιστον για τις περιοχές που επηρεάζονται άμεσα από τη ρύπανση– του καθορισμού μέγιστων ορίων προσμείξεων του εξασθενούς χρωμίου με το πόσιμο νερό και το νερό για γεωργική χρήση.
Από εδώ και πέρα, λοιπόν, άνοιξε ο δικαστικός δρόμος για την αναζήτηση, ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, των ποινικών, αστικών και διοικητικών ευθυνών όσων θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων της περιοχής των Οινοφύτων. Στόχος, βεβαίως, είναι η πίεση για την υιοθέτηση όλων εκείνων των μέτρων υγείας που η ίδια η Απόφαση του Στρασβούργου υποδεικνύει.
Ενώ η δεύτερη πτυχή της δράσης, δηλαδή η απορρύπανση, είναι αρκετά τεχνικό ζήτημα, η τρίτη πτυχή, εκείνη της ανάπτυξης, όσο και αν φαίνεται παράξενο, περιλαμβάνεται στις προτεραιότητες των οργανώσεων και γι’ αυτό αξίζει κανείς να σταθεί και σε αυτήν.
Επί της αρχής, κανείς βεβαίως δεν θέλει (ιδιαίτερα σήμερα) να περιορίσει τη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας και, ειδικότερα, των Οινοφύτων. Εντούτοις, η ουσία κρύβεται στις «λεπτομέρειες».
Πρώτη «λεπτομέρεια»: οι βιομηχανίες εγκαταστάθηκαν στα Οινόφυτα επί χούντας, χωρίς προγραμματισμό, στο πλαίσιο μιας δήθεν βιομηχανικής αποκέντρωσης της Αττικής. Μέχρι σήμερα η περιοχή δεν έχει στοιχειωδώς οργανωθεί για να φιλοξενεί οιαδήποτε μορφής βιομηχανική δραστηριότητα (π.χ. δεν είναι ΒΙΠΕ). Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια «αυθαίρετη» βιομηχανική περιοχή.
Δεύτερη «λεπτομέρεια»: επειδή η βιομηχανική περιοχή είναι αυθαίρετη, δεν υφίσταται μέχρι σήμερα καμία υποδομή για την ορθή συγκέντρωση, μεταξύ άλλων, των υγρών τοξικών βιομηχανικών αποβλήτων. Πάλι η χούντα «έλυσε» το πρόβλημα εκδίδοντας υπουργική απόφαση με την οποία βάπτιζε τον Ασωπό ως αγωγό για τη διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων. Η απόφαση αυτή καταργήθηκε επί υπουργίας Μπιρμπίλη αλλά η ζημιά είχε γίνει. Παράλληλα, όπως αποδεικνύουν επίσημες έρευνες του ΙΓΜΕ που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, ο υδροφόρος ορίζοντας είναι και αυτός αποδέκτης των αποβλήτων συγκεκριμένων βιομηχανιών!
Τρίτη «λεπτομέρεια»: επειδή η βιομηχανική περιοχή είναι αυθαίρετη και τα υγρά και άλλα τοξικά (κυρίως εξασθενές χρώμιο) διοχετεύονται στα επιφανειακά ύδατα και στον υδροφόρο ορίζοντα, η πέριξ των Οινοφύτων περιοχή είναι επιβαρυμένη. Το Πρωτοδικείο Θήβας (απόφαση 923/2008) έκρινε, μάλιστα, ότι οι τοπικές γεωτρήσεις είναι ακατάλληλες για πόσιμο νερό. Επίσης, το Πρωτοδικείο Χαλκίδας έκρινε το ίδιο (απόφαση 1158/2010). Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια οι κάτοικοι των περιοχών αυτών τροφοδοτούνται από το Μόρνο.
Οι τρεις προηγούμενες «λεπτομέρειες» κάνουν όλους εμάς να λέμε «ναι» μόνο στην υπεύθυνη βιομηχανική ανάπτυξη. Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να οργανωθεί ο βιομηχανικός χώρος τους. Ας έλθουν όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να λειτουργούν υπό σύγχρονο και ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο (το αυστηρό χρονικό πλαίσιο της απόφασης Μπιρμπίλη… απλώς σήμερα δεν τηρείται). Ας έλθουν, τέλος, όσες βιομηχανίες θέλουν στα Οινόφυτα αλλά να μην επιρρίπτουν ανεπεξέργαστα τα τοξικά απόβλητά τους στον υδροφόρο ορίζοντα ή στον Ασωπό και, προπάντων, να μη βλάπτουν την υγεία των κατοίκων.
Και κάτι τελευταίο: μέχρι σήμερα οι βιομηχανίες των Οινοφύτων δεν επιβαρύνονται με το κόστος της ορθής περιβαλλοντικής λειτουργίας. Για παράδειγμα, διοχετεύοντας απευθείας στον Ασωπό ή στο υπέδαφος τα τοξικά τους, δεν ξόδευαν για να τα επεξεργάζονται ή να τα αποθηκεύουν. Αυτό το πλεονέκτημα, πέραν των άλλων, νοθεύει τον υγιή (Κοινοτικό) ανταγωνισμό διότι η αντίστοιχη μονάδα στη Ξάνθη ή στο Ντίσελντοφ ξοδεύει σημαντικά ποσά. Ε, τέτοιες νοθεύσεις δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ανάπτυξη!
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΤΙΣΤΑΚΙΣ
δικηγόρος, λέκτορας Παν. Θράκης
και Βοσπόρου
πηγή: http://oikotrives.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου