Κυριακή 19 Μαρτίου 2017

Η απώλεια της φύσης και η ευθύνη του ανθρώπου

 
 
Δραστηριοποιούμενος ο άνθρωπος στο χώρο, μοιραία τον αλλάζει. Τούτο νοείται στα πλαίσια της φυσικής εξέλιξης, αφού ο άνθρωπος έχει την καταστατική ιδιότητα να παρεμβαίνει στη βιόσφαιρα δραστηριοποιούμενος, χρησιμοποιώντας τη βιολογική του «δύναμη» της νόησης, τη διάνοιά του για να ενεργεί. Με αυτήν κανονικά θα έπρεπε να πράττει ως συνετός διαχειριστής κι όχι ως κυρίαρχος. Η ιστορία όμως του ανθρώπου καταδείχνει αυτόν με παραβατική συμπεριφορά σε σχέση με τον φυσικό κανόνα της ενέργειάς του στη φύση, αποδίδοντάς τον ως χαλαστή της. Γένεται όμως επόμενα, ως πονητής και πνοός της, γεννήτορας και κτίστης της. Είχε και έχει το λοιπόν το φυσικό γενόμενο μιαν εσωτερική διαπάλη φθοράς και δημιουργίας, στα πλαίσια μιας εντέλει φυσικής εξέλιξης, διατηρουμένου ενός standrard ανοχής και ισορροπίας ώστε το φυσικό σύστημα να εξελίσσεται.

Σε αυτή την εξελικτική πορεία διαμορφωνόταν για αιώνες η φύση από τον άνθρωπο, μέχρις που επικράτησε η αρνητική συμπεριφορά του κυρίαρχου ανθρώπου προς τη φύση, σε σχέση με τη θετική του σύντονου με αυτήν. Έκτοτε, από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και μετά, η φύση βαρύνεται εκθετικά από τον άνθρωπο, εμφανιζόμενη ως το θύμα της δραστηριότητάς του −όχι βεβαίως ότι κι ενωρίτερα ο άνθρωπος δεν υποβάθμιζε τη φύση, πλην όμως δεν είχε ρόλο κυρίαρχου σε αυτήν, αλλά κακού διαχειριστή, ασυνείδητου ως προς το καλώς πράττειν και το υγιώς γίγνεσθαι. Εξάλλου, ο άνθρωπος λειτουργούσε εμπειρικά τότε κι όχι με τη γνώση, την οποία απέκτησε στην πορεία του μετά από αιώνες κατατριβής και σπουδής στο φυσικό αντικείμενο, και ως κάτοχός της σήμερα δε δικαιολογείται να υποβαθμίζει και να καταστρέφει.

Κείνο όμως που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η χρόνια αρνητική δράση του ανθρώπου στην φύση, καθιστά το φυσικό σύστημα καταρρέον και με συνεχώς λιγότερη ανοχή στις επιτπώσεις της ανθρώπινης ενέργειας, αφού οι άμυνές του γίνονται μικρότερες. Αποτέλεσμα τούτου είναι η βίαιη αντίδρασή του, με αιφνίδια κι ακραία φαινόμενα, που γίνονται συγχνότερα και μεγαλύτερα όσο περνούν τα χρόνια, λόγω της συσσώρευσης της επιδείνωσης και της μεγαλύτερης αδυναμίας του ν’ ανταποκριθεί στη μεταβολή, λόγω της εξάντλησης της οικολογικής του ανοχής. Επιπροσθέτως υπάρχει όλο και μικρότερη αντιληπτικότητα από τον άνθρωπο του βαθμού απώλειας της φύσης, αφού ισχύει η αρχή της διήθησης κατά τη βιολογία της διατήρησης, σύμφωνα με την οποία, οι απώλειες εξαιτίας των ανθρώπινων ενεργειών εμφανίζονται σήμερα με χαμηλότερο ρυθμό εξαφανίσεων λόγω του μακρού χρόνου που διαχρονικά συνέβησαν. Ο άνθρωπος συνεπώς αντιλαμβάνεται την απώλειά της φύσης με το μικρότερο βαθμό σήμερα, ενώ υπόκειται στις επιπτώσεις της απώλειας στο μεγαλύτερο βαθμό.

Τούτο, νομίζουμε, δεικνύει το βαθμό ανωμαλίας που υπάρχει στη γη σε σχέση τη λειτουργία του ανθρώπου σε αυτήν!

Τ’ ότι η φύση καταφέρνει και βρίσκει την ισορροπία της, η οποία χάνεται λόγω της δραστηριοποίησης του ανθρώπου, είναι μια λανθασμένη αντίληψη. Επειδή η βιολογία έχει να κάμει με την αλλαγή, δε μπορεί να υπάρξει ποτέ συνεχής ισορροπία στη φύση. Το σύστημα βρίσκεται σε μια συνεχή δυναμική. Πάντως, έρχονται φορές που το σύστημα εμφανίζει μεγάλες περιόδους επιφανειακής σταθερότητας, και τότε φαίνεται πως λειτουργεί κάποιου είδους φυσικής ισορροπίας, η οποία προσδιορίζεται με την έννοια κοινωνία climax. Αυτή η ισορροπία έχει σχέση με τον τρόπο που συνδέονται μεταξύ τους τα διάφορα συστήματα. Σε κάθε ανόμοιο πληθυσμό παρθένας ζωής, η συνεργασία των διαφόρων ειδών γίνεται σε πραγματική μεγάλη κλίμακα και πλέκεται γύρω από βασικές βιολογικές ανάγκες, όπως η τροφή, το νερό και η επιβίωση με την αναπαραγωγή. Ο άνθρωπος επεμβαίνει στο φυσικό σύστημα δραστηριοποιούμενος και προκαλώντας εντροπία. Το ζήτημα είναι η εντροπία να έχει διαχειριστικό προσανατολισμό προκύπτουσα από κανόνες, αρχές, αξίες κι έχουσα επιστημονική βάση, έτσι που ν’ αποτελεί θετική εντροπία, συμβάλλουσα στο σύστημα κι όχι υποβαθμίζοντάς το. Το ζήτημα είναι η αλληλεξάρτηση των ειδών να βρίσκει τις ισορροπίες της, ακόμα κι όταν διασπάται, μέσα από μια διαδικασία φυσικής εξέλιξης κι οπωσδήποτε όχι απώλειας (ή, εφόσον δε μπορεί ν’ αποφευχθεί, αυτή νάναι η μικρότερη δυνατή). Μιας φυσικής εξέλιξης που, χάρη στον ορθό και συνειδητό άνθρωπο, μπορεί νάναι αναβαθμιστική, όταν το φυσικό σύστημα, σε μια θεώρηση συνέχειάς του, εμπλουτίζεται και αποκτά πιο σύνθετο βαθμό οργάνωσης.
 
fisis_ergon
 
Βεβαίως, κι αυτή η έννοια είναι σχετική, αφού από τη φύση της η ανθρώπινη ενέργεια προκαλεί μιαν αναστάτωση στη λειτουργία του φυσικού συστήματος. Λογιζόμενος μολοντούτο ο άνθρωπος ως μέλος του κι έχοντας τη λογική του διαχειριστή, μπορεί στην αναστάτωση να προσδώσει χαρακτήρα εξέλιξης κι όχι ανωμαλίας. Το επιχείρημα της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος πρέπει να το δούμε σε αντιδιαστολή με το συνεχιζόμενο αγώνα για την ανθρώπινη επιβίωση, καθώς και την εξέλιξη. Ζούμε σ’ έναν κόσμο που μοιραία προκύπτει ως φτιαγμένος από τον άνθρωπο και συνεπώς φέρει τη σφραγίδα του τεχνητού. Η έννοια όμως τού εν προκειμένω τεχνητού παραπέμπει στη λειτουργία του ανθρώπου ως μέλους του φυσικού συστήματος, και συνεπώς γίνεται αποδεκτή κι αφομοιώσιμη από το ίδιο αυτό σύστημα, εφόσον μπορεί να ενταχθεί στην ενέργειά του και ν’ αποτελέσει μέρος της δυναμικής του. Υπό αυτή την έννοια, ο άνθρωπος έχει βασικό και υπεύθυνο ρόλο στο φυσικό σύστημα ως λειτουργός κι όχι ως κυρίαρχός του κι εκμεταλλευτής του.
 
 ———- ———-
 
* απόσπασμα από το βιβλίο του Αντώνιου Β. Καπετάνιου,ΦΥΣΙΣ ΕΡΓΟΝ. Νοώντας για τη φύση…”, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2017.

πηγή: https://dasarxeio.com/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου