Μήνας με 30 ημέρες που ξεκινά κάθε χρόνο την ίδια ημέρα που αρχίζουν ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος, με εξαίρεση τα δίσεκτα έτη. Κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι ο ενδέκατος μήνας του έτους, παρ’ ότι στα λατινικά θα πει ένατος (παράγεται απ' τη λατινική Novem-ber).
Ο Νοέμβριος ή Νοέμβρης ή Αεργίτες (στα ποντιακά), έχει διάφορες λαϊκές ονομασίες που έχουν προκύψει κατά κύριο λόγο από τις γεωργικές εργασίες, τις καιρικές συνθήκες που λαμβάνουν χώρα την περίοδο αυτή ή και από τις γιορτές των Αγίων, που η μνήμη τους γιορτάζεται αυτό το μήνα.
Έτσι από τις γεωργικές δουλειές και τις καιρικές συνθήκες έχει πάρει τα ονόματα:
«Ανακατωμένος», λόγω των ασταθών καιρικών συνθηκών.
Μεσοσπορίτης, γιατί μέχρι 21 Νοεμβρίου πρέπει να έχει τελειώσει τουλάχιστον η μισή σπορά.
Κρασομηνάς, λέγεται στα μέρη που τότε ανοίγουν τα κρασιά και
Τρυγομηνάς εκεί που αργεί ο τρυγητός.
Σκιγιάτη, γιατί μεγαλώνει η νύχτα και η γη σκιάζεται (φοβάται)
Χαμένο, επειδή η διάρκεια της ημέρας είναι μικρή κι η δουλειά χάνεται.
Παχνιστή, γιατί κλείνουν τα ζώα στο παχνί και
Νιαστή, επειδή γίνονται τα τελευταία οργώματα (νεάσματα).
Όσον αφορά τις λαϊκές ονομασίες που προέκυψαν από τις γιορτές των Αγίων έχουμε τις ονομασίες όπως:
Αι-Στράτηγος και Αι-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης απ' την γιορτή των Ταξιαρχών στις 8.
Αι-Φίλιππας ή Φιλιππιάτης απ' του Αγίου Φιλίππου στις 14 και
Αγι-Αντρέας ή Αντριάς ή Αγι-Αντριάς απ' την γιορτή του Αγίου Ανδρέα στις 30.
Λένε ότι τη γιορτή του Αγίου Μηνά στις 11 του μηνός, «μηνάει» την μεταβολή του καιρού προς το χειρότερο, ενώ του Αγίου Αντρέα στις 30, το κρύο «αντριεύει». Πίστευαν δηλαδή ότι μέχρι στις 11 έρχεται το μήνυμα της μεταβολής του καιρού προς το χειρότερο και ότι στις 30 (από την παρετυμολογία του ονόματός Ανδρέας - αντρείος, αντρειεύομαι) «αρχίζει το κρύο να αντρειεύει» να δυναμώνει ή ακόμη ότι «η νύχτα αντρειεύεται», μεγαλώνει.
Κάθε χρόνο γύρω στις 17 Νοεμβρίου έχουμε πολλές φορές ένα ιδιαίτερα θεαματικό ουράνιο φαινόμενο. Πρόκειται για την ετήσια «βροχή διαττόντων». Ο ουρανός γεμίζει με μερικές δεκάδες διάττοντες την ώρα, τη λεγόμενη «βροχή των Λεοντιδών». Η βροχή αυτή ονομάζεται έτσι επειδή τα μετέωρα αυτά φαίνονται ότι προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Λέοντα, και οφείλονται στα σωματίδια που αφήνει πίσω του ο κομήτης Τεμπλ-Τατλ.
Από τις σημαντικότερες εορτές της εκκλησίας μας μέσα στο Νοέμβρη είναι:
των Ταξιαρχών στις 8 του μηνός,
του Αγίου Μηνά, όπως προείπαμε στις 11,
τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 (η Παναγία λέγεται
«Μεσοσπορίτισσα ή Πολυσπορίτισσα», διότι την περίοδο αυτή η
σπορά βρίσκεται στη μέση περίπου)
«Μεσοσπορίτισσα ή Πολυσπορίτισσα», διότι την περίοδο αυτή η
σπορά βρίσκεται στη μέση περίπου)
του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη στις 25 (τιμούσαν τη μνήμη του στο
Αϊβαλί) και
του Αγίου Ανδρέα στις
30.
Οι καιρικές συνθήκες, οι συνήθεις γεωργικές εργασίες, οι εορτές της εκκλησίας μας κ.α. αποτέλεσαν τα συστατικά στοιχεία για να προκύψουν οι παροιμίες του θυμόσοφου ελληνικού λαού. Μερικές απ’ αυτές είναι οι παρακάτω.
«Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές».
«Ο Νοέμβρης κι αν βροντά, το κρασάκι να ’ναι καλά!»
«Ο Νοέμβρης με βροχή, σκάβει, σπέρνει όλη τη γη».
«Το Νοέμβρη, το Δεκέμβρη, φύτευε καταβολάδες».
«Ο άι- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει».
«Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας».
«Ο Νοέμβρης με βροχή, σκάβει, σπέρνει όλη τη γη».
«Το Νοέμβρη, το Δεκέμβρη, φύτευε καταβολάδες».
«Ο άι- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει».
«Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας».
«Αγιά- Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη:» μάζεψε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Αι Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου