Είναι ο τελευταίος μήνας του έτους με 31 ημέρες, κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Ρίζα του ονόματος του, αποτελεί το λατινικό decem, που σημαίνει δέκα. Ο μήνας στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν δέκατος, εξ’ ου και η συγκεκριμένη ρίζα.
Μέσα στο Δεκέμβριο βρίσκουμε τη μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, τις μικρότερες μέρες και τις μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου, τη χειροτέρευση των καιρικών συνθηκών με τα κρύα να είναι πιο έντονα και τις σπορές να φθάνουν στο τέλος τους.
Πράγματι το Δεκέμβρη έχουμε τις μικρότερες μέρες και τις μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου και λένε γι’ αυτό: «του Δεκέμβρη η μέρα, καλημέρα-καλησπέρα», ενώ για τα κρύα ο ελληνικός λαός αναφέρει, συνδέοντας τρεις γιορτές του Δεκεμβρίου (της Αγ. Βαρβάρας, του Αγ. Σάββα και του Αγ. Νικολάου): «Βαρβάρα βαρβαρώνει, αϊ-Σάββας σαβανώνει, αϊ-Νικόλας παραχώνει». Για τα τελειώματα των σπορών, που έχουμε το μήνα αυτό, λένε: «Δικέμβρης, δίκιος σπόρος» ή «Δικέμβρη, δίκια σπέρνε» κάνοντας λογοπαίγνιο μεταξύ του επίθετου δίκαιος και του ουσιαστικού Δεκέμβρης και δίνοντας ταυτόχρονα την εμπειρική διάσταση, ότι κατά τη σπορά η χρήση του σπόρου σε ένα έδαφος, που είναι πληρωμένο από τις έντονες βροχές του μήνα, πρέπει να είναι σωστή και δίκαιη (ούτε αραιή ούτε πυκνή σπορά).
Τέλος η εορτή των Χριστουγέννων είναι η σημαντικότερη από τις ακίνητες εορτές της Ορθοδόξου Εκκλησίας και γι' αυτό έχει προεόρτια και μεθέορτια περίοδο. Κατά την ημέρα των Χριστουγέννων έχουμε και τη λήξη της νηστείας των σαράντα ημερών που ξεκινά την ημέρα της εορτής του Αποστόλου Φιλίππου, στις 14 Νοεμβρίου, ενώ το χρονικό διάστημα που περικλείει τις γιορτές των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Θεοφανείων, ονομάζεται Δωδεκαήμερο. Κατά τη Θ. Λειτουργία ψάλλονται λαμπροί ύμνοι, υμνογράφων της Εκκλησίας, όπως του Ρωμανού του Μελωδού, του Ιωάννου του Δαμασκηνού, του Κοσμά επισκόπου Μαϊουμά κ.ά. Πολλά έθιμα διαδραματίζονται ακόμη και σήμερα σε όλα τα μέρη της χώρας τις ημέρες πριν, ανήμερα των Χριστουγέννων, αλλά και κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου. Ένα από τα έθιμα που εξακολουθούν να υπάρχουν και να αντέχουν ακόμη και στις πόλεις, είναι τα κάλαντα, δηλαδή «τα ευχετήρια και εγκωμιαστικά άσματα» (λεξικό Ελευθερουδάκη) που ψάλλονται από τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι. Υπάρχουν κάλαντα που από τόπο σε τόπο διαφοροποιούνται έχουν όμως την ίδια ουσία και έννοια, δηλαδή να φέρουν τη χαρμόσυνη είδηση από σπίτι σε σπίτι. Παρακάτω παραθέτουμε κάποια από τα κάλαντα (Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα) που έχουν καταγραφεί σε κάποια χωριά του Πηλίου.
«Χριστούιννα, προυτούιννα, πρώτη γιουρτή του χρόνου.
Για βγήτι, λάτι, μάθιτι, τώρα Χριστός γιννάτι.
Γιννάτι κι δουξάζιτι στους ουρανούς απάνου.
Του μέλι τρων οι αρκούdις, του γάλα οι αρκουdάδις
κι τα κιρουσταλάματα στουν Άγιου Κουσταντίνου.»
Άγιος
Γεώργιος Νηλείας Πηλίου, 1917
«Κ’στούεννα πρωτούεννα, πρώτη γιορτή του χρόνου.
Βγάτε, δέτε, μάθετε πως ο Χριστός γεννάτε.
Γιννιότι κι βαφτίζετε στου μέλι κι στου γάλα.
Το μέλι τρων οι άρχοντες και τα κιριά στους άγιους
Κι τ’ χρόν’!
Πήλιο
– εφημ. «Θεσσαλία» 25-12-1908
«Πάλιν ακούσατ’, άρχοντες, πάλιν να σας ειπούμεν
Ότι και αύριον εστίν ανάγκη να χαρούμεν
και να πανηγυρίσωμεν Περιτομήν Κυρίου
και εορτήν του μάκαρος, Μεγάλου Βασιλείου.
Αύριον ειν’ αρχιμηνιά, πρώτη Ιανουαρίου
και εορτή χαρμόσυνος του Μεγάλου Βασιλείου….»
Αγ.
Γεώργιος Νηλείας
Πηλίου, 1853
Άλλες εορτές που έχουμε μέσα στο μήνα του Δεκεμβρίου και που τιμούνται από την εκκλησία μας είναι:
της Αγίας
Βαρβάρας στις 4 Δεκεμβρίου, του Αγίου Σάββα στις 5, του Αγίου Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου (προστάτης των ναυτιλλομένων), του Αγίου Σπυρίδωνα στις 12 Δεκεμβρίου, που τιμάται κατεξοχήν στην Κέρκυρα, του Αγίου Μοδέστου στις 18 (προστάτης των ζώων) και στις 20 Δεκέμβρη του Άγιου Ιγνάτιου (παραμονή της γιορτής η αύξηση του φωτός είναι σημαντική και παρετυμολογώντας του Άγιου το όνομα έλεγαν: «αύριο είναι ο άγιος Αγνάντιος αγναντεύει ο ήλιος προς το καλοκαίρι»).
Με βάση τα χαρακτηριστικά που φέρει ο μήνας του Δεκεμβρίου, ο λαός μας έχει δώσει στο μήνα και άλλα ονόματα, όπως Χριστουγεννιάτη, Χιονιά, Χριστουγεννάρης, Χριστουγεννάς, Άσπρος ή Ασπρομηνάς.
Καλό μήνα
- http://el.wikipedia.org/
- Το Δημοτικό Τραγούδι στη Μαγνησία, του Κώστα Λιάπη
(Β΄ τόμος – ΕΚΠΟΛ, Βόλος 2009)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου