Διαμόρφωση των δένδρων κερασιάς σε σύστημα U.F.O.

 

1. Εισαγωγή Ένα νέο γραμμικό σύστημα διαμόρφωσης των δένδρων κερασιάς, αναπτύσσεται και δοκιμάζεται πειραματικά στις Η.Π.Α. τα τελευταία χρόνια, το οποίο φέρει την ευκόλως απομνημονεύσιμη ονομασία UFO. Η λέξη U.F.O. είναι ακρωνύμιο και σημαίνει Upright Fruiting Offshoots, η οποία θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά, σε ελεύθερη μετάφραση, Ορθόκλαδοι Καρποφόροι Βλαστοί. Το σύστημα UFO αναπτύχθηκε από τον Δρ. Matthew Whiting, φυσιολόγο φρούτων, στο Πανεπιστήμιο Washington State University και τον Πειραματικό Σταθμό Irrigated Agriculture Research and Extension Center, Department of Horticulture and L.A., σε συνεργασία με αμερικανούς πρωτοπόρους κερασοπαραγωγούς. Εκτός των Η.Π.Α., όπου υπάρχει ένας σοβαρός αριθμός πειραματικών οπωρώνων, το UFO δοκιμάζεται σε πολύ περιορισμένες εκτάσεις και στις χώρες, Χιλή, Αυστραλία, Ιταλία και Τουρκία. Αν και το σύστημα σχεδιάστηκε για την κερασιά, δοκιμάζεται και στην αχλαδιά. Το UFO είναι ένα σύστημα διαμόρφωσης των δένδρων κερασιάς σε πυκνή γραμμική φύτευση, το οποίο κατατάσσεται στην κατηγορία “τείχος καρποφορίας”, όπως και η Παλμέτα, το Μονόκλωνο και άλλα συστήματα. Παρουσιάζει όλα τα πλεονεκτήματα των γραμμικών συστημάτων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οποιαδήποτε περιοχή που ενδείκνυται για την καλλιέργεια της κερασιάς, χωρίς κάποιες ιδιαίτερες απαιτήσεις, πλην του ότι ο οπωρώνας θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε αρδευόμενος.   2. Προϋποθέσεις εφαρμογής του συστήματος. Ο οπωρώνας θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε αρδευόμενος. Η άρδευση θεωρείται πολύ σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη των χρησιμοποιούμενων νάνων υποκειμένων. Το σύστημα διαμόρφωσης UFO είναι γραμμικό, οπότε προϋποθέτει την ύπαρξη μιας απλής εγκατάστασης στήριξης με 3 σύρματα. Το πρώτο σύρμα θα πρέπει να απέχει από το έδαφος 0,60 μέτρα, το δεύτερο 1,30 μέτρα και το τρίτο 2,00 μέτρα. Οι αποστάσεις που αναφέρονται στη βιβλιογραφία μεταξύ των συρμάτων ποικίλουν. Οι πάσσαλοι μπορούν να είναι από οποιοδήποτε υλικό και θα πρέπει να απέχουν μεταξύ τους 12 – 20 μέτρα, ανάλογα και με το σχήμα της επιφάνειας του οπωρώνα, με καθαρό ύψος πάνω από το έδαφος 2,00 μέτρων τουλάχιστον. Η εγκατάσταση στήριξης θα πρέπει να γίνεται πριν από τη φύτευση. Τα δενδρύλλια που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι ανεπτυγμένα, εύρωστα, με ύψος ελαφρώς μεγαλύτερο από την απόσταση φύτευσης μεταξύ των φυτών, λόγω της δομής του συστήματος που απαιτεί πλάγια τοποθέτηση αυτών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απορρίπτονται τα χαμηλότερου ύψους δενδρύλλια.   3. Συνιστώμενα υποκείμενα και ποικιλίες Τα υποκείμενα που δοκιμάζονται για τη διαμόρφωση σε UFO, αυτή τη στιγμή και άρα τα συνιστώμενα προς το παρόν, είναι τα εξής: • Το Gisela 5, νάνο υποκείμενο, σε αποστάσεις φύτευσης 1,5-1,8 μέτρα μεταξύ των φυτών και 4,0-4,5 μέτρα μεταξύ των γραμμών. Η παρούσα φύτευση απαιτεί 123 έως 167 δένδρα το στρέμμα. • Το Gisela 6, ημινάνο υποκείμενο, σε αποστάσεις φύτευσης 1,8-2,4 μέτρα μεταξύ των φυτών και 4,0-4,5 μέτρα μεταξύ των γραμμών. Η παρούσα φύτευση απαιτεί 93 έως 139 δένδρα το στρέμμα. Όπως είναι γνωστό, τα υποκείμενα της σειράς Gisela είναι επιπολαιόριζα, οπότε καθίστανται αναγκαίες οι συχνές και με μικρές ποσότητες νερού αρδεύσεις, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης του δένδρου. Όσον αφορά τις ποικιλίες, δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί στην επιλογή τους. Καλόν είναι όμως στο υποκείμενο Gisela 5 να αποφεύγονται οι αυτογόνιμες ποικιλίες, επειδή καρποδένουν υπερβολικά, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν μικροκαρπία και να εμποδίζουν το δένδρο να αναπτύξει ζωηρή ετήσια βλάστηση, η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη και διαμόρφωση των δένδρων, που είναι εμβολιασμένα σε νάνα υποκείμενα.   4. Διαμόρφωση των δένδρων σε UFO - Επεμβάσεις κατά το 1ο έτος. Η φύτευση των δενδρυλλίων γίνεται καθ’ όλη την περίοδο του ληθάργου των δένδρων, από το Δεκέμβριο μέχρι και το Φεβρουάριο. Συνιστάται όμως να γίνεται νωρίς, μέσα στο Δεκέμβριο έως τα μέσα Ιανουαρίου, για καλύτερα αποτελέσματα ανάπτυξης αυτών. Τα νεοφυτευθέντα δενδρύλλια, όπως προαναφέρθηκε, καλό είναι να έχουν ύψος λίγο μεγαλύτερο από την απόσταση φύτευσης μεταξύ των φυτών, για να γεμίζουν το διάστημα μεταξύ των φυτών. Η φύτευση γίνεται σε γωνία 45ο με 60ο από την κατακόρυφο και τα δενδρύλλια δένονται στο πρώτο σύρμα της εγκατάστασης στήριξης, σε ύψος 60 εκατοστών, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, για να ενθαρρυνθεί η οριζόντια διαμόρφωση του κορμού. Ο σχηματισμός του δένδρου εστιάζεται στην ανάπτυξη όρθιων κλάδων, απόστασης μεταξύ τους 15 εκατοστών περίπου. Γι’ αυτό το λόγο γίνεται χρήση χαραγών κατά την περίοδο του φουσκώματος των οφθαλμών, στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, σε επιλεγμένους φυλλοφόρους οφθαλμούς, στην άνω επιφάνεια του κεντρικού βραχίονα. Εφαρμόζονται 5 – 6 χαραγές, λαμβάνοντας υπόψη: το αν υπάρχουν από πριν εκπτυγμένοι όρθιοι κλάδοι, τη θέση που επιθυμείται η έκπτυξη ορθόκλαδης βλάστησης και την ευρωστία του κάθε δενδρυλλίου. Σπάνια όμως έχουμε 100% απόδοση έκπτυξης ετήσιας βλάστησης, ανάλογη του αριθμού των χαραγών που έγιναν. Μετά τη διαδικασία της χαραγής, γίνεται ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα, για την αποφυγή μολύνσεων από παθογόνους οργανισμούς (μύκητες ή βακτήρια) μέσω των πληγών. Αυτός ο ψεκασμός επιβάλλεται να γίνεται κάθε χρονιά που εφαρμόζεται χαραγή στα δένδρα. Την ίδια περίοδο αφαιρούνται ή καλύτερα “τυφλώνονται” με τσίμπημα, οφθαλμοί, οι οποίοι βρίσκονται σε ακατάλληλη θέση για την ανάπτυξη του συστήματος, π.χ. στην κάτω επιφάνεια του κεντρικού βραχίονα, που αν εκπτύξουν βλαστούς στρεβλώνουν τον σχηματισμό των δένδρων σε UFO. Από τα τέλη Μαρτίου έως τα τέλη του Καλοκαιριού εφαρμόζονται συχνές και με μικρές ποσότητες νερού αρδεύσεις. Μετά την πλήρη έκπτυξη των φύλλων, εφαρμόζεται ισορροπημένη λίπανση, για την ενίσχυση της θρεπτικής κατάστασης των δενδρυλλίων. Η εφαρμογή της λίπανσης συνεχίζεται σε μικρές ποσότητες, ανά δεκαπενθήμερο έως τα μέσα Αυγούστου. Έως τα τέλη του Καλοκαιριού το νεαρό δένδρο θα αναπτύξει νέα βλάστηση. Σ’ αυτό το σημείο γίνονται θερινές επεμβάσεις διαμόρφωσης. Ο κεντρικός βραχίονας θα φτάσει στη θέση του επόμενου στη σειρά δένδρου, αν ήταν μικρότερου ύψους της συγκεκριμένης απόστασης, κατά τη φύτευση των δένδρων. Η ανάπτυξη του κεντρικού βραχίονα ανακόπτεται με αφαίρεση της κορυφής. Επίσης εκπτύσσονται ορθόκλαδοι ετήσιοι βλαστοί, που μπορούν να φτάσουν σε ύψος έως το 1,00 μέτρο, αν και ιδανικότερο ύψος θεωρείται γύρω στα 0,75 μέτρα. Σε πολύ ζωηρούς ορθόκλαδους ετήσιους βλαστούς, αφαιρείται η κορυφή, ενώ όλοι οι βλαστοί που έχουν εκπτυχθεί δένονται στο δεύτερο σύρμα της εγκατάστασης, εκτός από τους πολύ μικρού μήκους. Κατά το Χειμώνα του πρώτου προς το δεύτερο έτος δεν γίνεται καμία επέμβαση διαμόρφωσης, ούτε κάποιου είδους χειμερινό κλάδεμα. -Επεμβάσεις κατά το 2ο έτος Συνεχίζονται οι χαραγές κατά το φούσκωμα των οφθαλμών, για την υποβοήθηση της έκπτυξης νέας βλάστησης, όπου κριθεί ότι είναι γυμνός ο κεντρικός βραχίονας. Ο αριθμός των χαραγών είναι μεγαλύτερος από το πρώτο έτος πλέον, λόγω του ότι τα δένδρα έχουν πια αναπτυχθεί και μπορούν να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σ’ αυτή τη μεταχείριση. Το Μάιο του δεύτερου έτους αναμένεται η πρώτη καρποφορία των δένδρων, σε περιορισμένη ποσότητα όμως, στη βάση των ορθόκλαδων βλαστών και σε καρποφόρα όργανα του κεντρικού βραχίονα. Οι αποδόσεις, κατά τις μελέτες των αμερικανών, αναφέρεται ότι μπορεί να είναι και πάνω από 250 κιλά το στρέμμα. Οι θερινές παρεμβάσεις διαμόρφωσης, που μπορούν να γίνουν, μετά τη συγκομιδή, περιορίζονται στην αφαίρεση της κορυφής των ζωηρών ορθόκλαδων βλαστών και στην ανανέωση των εξαιρετικά λαίμαργων κλάδων, που εμφανίζουν τον κίνδυνο να γίνουν ανταγωνιστές του κεντρικού βραχίονα, με την κοπή αυτών χαμηλά, πάνω από κοιμώμενο οφθαλμό. Σ’ αυτό το σημείο ελέγχουμε αν χρειάζεται πρόσδεση κάποιων ορθόκλαδων βλαστών στο δεύτερο σύρμα της εγκατάστασης στήριξης. Οι επεμβάσεις κατά το Χειμώνα του δεύτερου προς το τρίτο έτος συνίστανται, στην απομάκρυνση της πλευρικής βλάστησης των ορθόκλαδων βλαστών και στην ανανέωση με κοπή πάνω από κοιμώμενο οφθαλμό ή στην αφαίρεση τυχόν λαίμαργων βλαστών, ανταγωνιστών του κεντρικού βραχίονα ή ακατάλληλων για την ανάπτυξη του συστήματος, αφήνοντας πάντα “τακούνι” 3-5 εκατοστών. -Επεμβάσεις κατά το 3ο έτος. Το τρίτο έτος, κατά το φούσκωμα των οφθαλμών νωρίς την Άνοιξη, σε σπάνιες περιπτώσεις που θα κριθεί ότι οι κεντρικοί βραχίονες είναι γυμνοί από βλάστηση, εφαρμόζονται εκ νέου χαραγές, σε επικεντρωμένα σημεία. Το Μάιο του τρίτου έτους αναμένεται πλήρης παραγωγή καρπών στους εκπτυχθέντες ορθόκλαδους βλαστούς του πρώτου έτους. Επίσης αναμένεται παραγωγή καρπών και στη βάση των εκπτυχθέντων ορθόκλαδων βλαστών του δεύτερου έτους, καθώς και σε καρποφόρα όργανα που βρίσκονται πάνω στον κεντρικό βραχίονα. Οι αποδόσεις, κατά τις μελέτες των αμερικανών, αναφέρεται ότι μπορεί να είναι από 600 έως και 1.100 κιλά το στρέμμα. Μετά τη συγκομιδή μπορεί να γίνει επέμβαση αφαίρεσης της κορυφής μόνο σε ζωηρούς ορθόκλαδους βλαστούς. Οι επεμβάσεις κατά το Χειμώνα του τρίτου προς το τέταρτο έτος συνίστανται στην απομάκρυνση της πλευρικής βλάστησης των ορθόκλαδων βλαστών και στην ανανέωση, με κοπή πάνω από κοιμώμενο οφθαλμό, των υπερβολικά λαίμαργων ανταγωνιστών του κεντρικού βραχίονα ή αφαίρεση των ακατάλληλων για την ανάπτυξη του συστήματος βλαστών, αφήνοντας πάντα “τακούνι” 3-5 εκατοστών. Στις θέσεις ανανέωσης, όπου πιθανόν να έχουμε έκπτυξη πολλών βλαστών, επιλέγεται και κρατείται μόνο ένας. Ζωηροί ορθόκλαδοι βλαστοί που κρίνεται ότι δεν έχουν για την ώρα επίπτωση στην φυσιολογική κατάσταση του δένδρου, δένονται στο τρίτο σύρμα της εγκατάστασης και αφαιρούνται το Καλοκαίρι, αφού πρώτα συγκομιστούν οι καρποί τους. Από το τέταρτο έτος η καλλιέργεια μπαίνει στη φάση της πλήρους παραγωγής, που μπορεί να ξεπεράσει και τα 2.000 κιλά το στρέμμα. Κατά τα επόμενα έτη γίνονται χειμερινές επεμβάσεις με κλαδέματα ανανέωσης, με αφαίρεση των πολύ ζωηρών ορθόκλαδων βλαστών, που ανταγωνίζονται τον κεντρικό βραχίονα και με αφαίρεση της πλευρικής βλάστησης των ορθόκλαδων βλαστών, συνεπικουρούμενες από θερινές επεμβάσεις, μετά τη συγκομιδή, αφαίρεσης των πολύ λαίμαργων βλαστών.   5. Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα του συστήματος Τα πλεονεκτήματα του συστήματος διαμόρφωσης των δένδρων κερασιάς σε σχήμα UFO, συνοψίζονται παρακάτω: • Πλήρης εκμετάλλευση της έκτασης του οπωρώνα. Πρόκειται για σύστημα πυκνής φύτευσης, γεγονός θετικό για τις ελληνικές συνθήκες με τον πολυτεμαχισμό της καλλιεργούμενης γης. • Υψηλή παραγωγικότητα ανά στρέμμα. Είναι φυσικό επακόλουθο της πλήρους εκμετάλλευσης της έκτασης του οπωρώνα. • Γρήγορη είσοδος των δένδρων σε παραγωγή και επομένως ταχεία απόκτηση εισοδήματος και απόσβεση δαπανών. • Υψηλή ποιότητα καρπού. Το σύστημα ευνοεί τον καλύτερο φωτισμό και αερισμό του δένδρου, με αποτέλεσμα την αύξηση της αντοχής του καρπού σε εχθρούς και ασθένειες, την αύξηση της παραγωγικότητας του δένδρου και την βελτίωση της ποιότητας. • Διευκόλυνση των εργασιών συγκομιδής και επομένως μείωση του κόστους αυτής σε αρκετά μεγάλο ποσοστό. Η δομή του συστήματος ευνοεί τη δημιουργία ενός τείχους καρποφορίας, με την πλειονότητα του φορτίου να βρίσκεται σε ύψος 0,60-1,50 μέτρων. Αποφεύγεται δηλαδή ακόμη και η χρήση μιας μικρής σκάλας. Πρόκειται για την απόλυτη λύση του κυριότερου προβλήματος της κερασοκαλλιέργειας, που είναι η δύσκολη και υψηλού κόστους συγκομιδή. • Διευκόλυνση και επιτάχυνση των εργασιών κλαδέματος, λόγω της δομής του συστήματος. Επίσης το κλάδεμα καρποφορίας γίνεται απλή υπόθεση και για κάποιον ανειδίκευτο, λόγω της εύκολης εφαρμογής αυτού. • Διευκόλυνση της εκμηχάνισης της παραγωγής. •Διευκόλυνση της εφαρμογής ψεκασμών με αγροχημικά και καλύτερη κάλυψη των δένδρων με μικρότερες ποσότητες. Οι αμερικάνοι θεωρούν το UFO σύστημα που ελαχιστοποιεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αν και στις Η.Π.Α. τα στάνταρ των περιορισμών φυτοπροστασίας είναι χαλαρότερα από τη χώρα μας και την Ευρώπη γενικότερα. Τα μειονεκτήματα του συστήματος διαμόρφωσης των δένδρων κερασιάς σε σχήμα UFO, συνοψίζονται παρακάτω: • Υψηλό κόστος εγκατάστασης. Πρόκειται περί γραμμικού, πυκνής φύτευσης συστήματος, οπότε απαιτείται μόνιμη εγκατάσταση στήριξης και αυξημένο φυτικό κεφάλαιο, που ανεβάζουν το κόστος σε σύγκριση με τα κλασικά συστήματα καλλιέργειας. • Μεγάλες απαιτήσεις άρδευσης. Στο UFO χρησιμοποιούνται προς το παρόν, νάνα υποκείμενα της σειράς Gisela, που έχουν αυξημένες απαιτήσεις σε νερό άρδευσης. Η εγκατάσταση συστήματος άρδευσης στον οπωρώνα, αν δεν υπάρχει, είναι ένα σημαντικό έξοδο. • Αν και θεωρείται σύστημα εύκολο στη διαχείριση, μειονεκτεί, σε σχέση με το Μονόκλωνο γραμμικό σύστημα, στο ότι χρειάζεται πολλά δεσίματα στα σύρματα, των ορθόκλαδων εκπτυσσόμενων βλαστών, που πιθανόν να αποβαίνουν χρονοβόρα και κοστοβόρα. • Η δομή του συστήματος σχηματίζει χαμηλού ύψους δένδρα. Εκτός των πλεονεκτημάτων στη συγκομιδή, εμφανίζονται και μειονεκτήματα, όπως κίνδυνος καταστροφής του φλοιού των δένδρων από τρωκτικά, κίνδυνος ηλιοεγκαυμάτων, καθώς και κίνδυνος ευαισθησίας στους ανοιξιάτικους παγετούς. Στην αγορά διατίθενται προϊόντα επάλειψης του κορμού, σε περίπτωση ύπαρξης τρωκτικών στον οπωρώνα, όπως και προϊόντα επάλειψης των ηλιοεγκαυμάτων για να μετριάζονται οι ζημιές. Σε περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος ανοιξιάτικων παγετών, καλή αντιμετώπιση είναι ο σωστός προσανατολισμός του οπωρώνα, βάσει των επικρατούντων ανέμων, για να εξατμίζεται γρήγορα η υγρασία. 6. Επίλογος Το UFO είναι ένα σύστημα διαμόρφωσης των δένδρων κερασιάς που βρίσκεται ακόμα σε πειραματικό στάδιο, δείχνει ότι έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, ειδικά σε σχέση με τα κλασικά συστήματα καλλιέργειας, αλλά δεν υπάρχουν δεδομένα συμπεριφοράς των δένδρων σε μεγαλύτερες ηλικίες, άνω των 5 ετών. Πιθανόν να προκύψουν και νέα μειονεκτήματα ή δυσεπίλυτα προβλήματα με την πάροδο του χρόνου, αλλά πιθανόν να εμφανιστούν και νέα πλεονεκτήματα, με αποτέλεσμα το UFO να καταστεί από τα καλύτερα συστήματα καλλιέργειας. Προς το παρόν το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων Νάουσας παρακολουθεί την πρόοδο των προχωρημένων πειραματικών κερασεώνων των Η.Π.Α. και οποιοδήποτε νεότερο δεδομένο υπάρχει θα ανακοινώνεται στον τύπο. Δυστυχώς η παρούσα οικονομική συγκυρία και η δυσκαμψία του κράτους, με την έλλειψη πιστώσεων και εργατικού προσωπικού στο Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων, αποθαρρύνει την εγκατάσταση ενός πειραματικού διαμόρφωσης των δένδρων σε UFO στα αγροκτήματά του, για καλύτερη παρακολούθηση της εξέλιξης του συστήματος, με δικά μας δεδομένα. Οι αγκυλώσεις του κράτους όμως, δεν δημιουργούν κανένα πρόβλημα στις Συνεταιριστικές Οργανώσεις, Ομάδες Παραγωγών ή οποιονδήποτε ανήσυχο, πρωτοπόρο ιδιώτη κερασοκαλλιεργητή, να εγκαταστήσει δικό του πειραματικό κερασεώνα UFO και να επωφεληθεί των πλεονεκτημάτων του, που ίσως στο μέλλον να καταστούν καθοριστικά για την πορεία της κερασοκαλλιέργειας. Το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων διαθέτει λεπτομερή αντίγραφα της παρούσας εργασίας σε κάθε ενδιαφερόμενο.   του Κ. Καζαντζή (ΕΛ.Γ.Ο. “Δήμητρα”, Γενική Δ/νση Αγροτικής Έρευνας, Ι.Φ.Δ)         πηγή: http://www.foninaousis.gr/