Ο πληθυσμός της σταχτόχηνας στην Πρέσπα είναι πολύ σημαντικός για τη χώρα αφού είναι ο μοναδικός βιώσιμος αναπαραγόμενος πληθυσμός χήνας στην Ελλάδα. Είναι εξίσου σημαντικός σε διεθνές επίπεδο αφού αποτελεί το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης του είδους στην Ευρώπη και έναν από τους ελάχιστους εδραίους πληθυσμούς σταχτόχηνας στον κόσμο!Οι σταχτόχηνες έχουν μελετηθεί εκτεταμένα στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, αλλά στην Ελλάδα γνωρίζουμε ελάχιστα για την οικολογία τους. Από το 1997, η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών πραγματοποιεί καταμετρήσεις για την εκτίμηση της πληθυσμιακής τάσης και της εξάπλωσης του είδους στην Πρέσπα. Για να αποκτηθεί ολοκληρωμένη επιστημονική γνώση για το είδος, η Εταιρία Προστασία Πρεσπών σε συνεργασία με το SOVON, Ολλανδικό Κέντρο για την Ορνιθολογία Πεδίου ξεκίνησαν από κοινού το 2011 ερευνητικό πρόγραμμα για τον πληθυσμό τους στην Πρέσπα. Στόχος του προγράμματος είναι να αποκτηθεί η γνώση για την οικολογία των χηνών ώστε να διαμορφωθούν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και διατήρησής τους.
Έπειτα από μια-δυο διερευνητικές επισκέψεις στην Πρέσπα, ο Berend Voslamber, Ολλανδός ερευνητής από το SOVON ειδικός στις σταχτόχηνες, μαζί με τον Γιώργο Κατσαδωράκη, επιστημονικό σύμβουλο της ΕΠΠ, διαμόρφωσαν οριστικά την πρόταση για το ερευνητικό πρόγραμμα. Κρίθηκε απαραίτητο να τοποθετηθούν δαχτυλίδια και κολάρα στα πουλιά καθώς επίσης και πομποδέκτες ώστε να συλλέγουν απαραίτητα στοιχεία που αφορούν την χωρική κατανομή του είδους και την χρήση του χώρου εντός και εκτός λεκάνης Πρεσπών.
Όμως, μόλις αποφασίστηκε το τι θα πρέπει να μελετηθεί στο πεδίο, φάνηκαν και οι πρώτες προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπιστούν: οι χήνες στα περισσότερα μέρη του κόσμου συλλαμβάνονται την περίοδο της πτερόρροιας, όταν δηλαδή αυτά τα πουλιά χάνουν όλα τα φτερά τους μαζί και είναι αδύνατο να πετάξουν έτσι καθίσταται εύκολο να συλληφθούν. Στην Πρέσπα αυτό δεν είναι εφικτό, αφού οι Σταχτόχηνες την περίοδο της πτερόρροιας κρύβονται μέσα στους εκτεταμένους καλαμιώνες της Μικρής Πρέσπας. Ο μόνος τρόπος λοιπόν για να συλληφθούν οι χήνες κρίθηκε πως ήταν με τη χρήση εκτοξευόμενων διχτυών που έχουν τη δυνατότητα να εκτινάσσονται γρήγορα και σε απόσταση 12 μέτρων.
Για να είναι εγγυημένη η επιτυχία του εγχειρήματος, ένα μήνα πριν από την πρώτη προσπάθεια σύλληψης, κριθάρι και σιτάρι τοποθετούνταν σχεδόν καθημερινά στις περιοχές τροφοληψίας που χρησιμοποιούν περισσότερο οι χήνες. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτυγχανόταν η σταθερή καθημερινή παρουσία των πουλιών σε συγκεκριμένα σημεία του λιβαδιού. Ταυτόχρονα, μια λωρίδα από άχυρα τοποθετήθηκε στο ίδιο σημείο, η διάταξη της οποίας προσομοίωνε ακριβώς τη λωρίδα κάτω από την οποία θα καλύπτονταν τα δίχτυα.
Η «επιχείρηση» ξεκίνησε στις 9 Οκτωβρίου και θα έπρεπε να ολοκληρωθεί μέσα σε μια εβδομάδα διότι έπειτα οι ειδικοί μαζί με τα δίχτυα θα έφευγαν πίσω στην Ολλανδία. Η ομάδα των ειδικών που έφτασε από την Ολλανδία (Berend Voslamber-SOVON, αρχηγός της επιχείρησης, Loes Van den Bremer-SOVON, ειδική στην δακτυλίωση χηνών, Jan Vegelin, δακτυλιωτής με 25ετή εμπειρία, και Gerard Muskens-ALTERRA, ειδικός στην χρήση εκτοξευόμενων διχτυών) καθώς και η ομάδα της ΕΠΠ, ήταν έτοιμοι για την τοποθέτηση των διχτυών και την πρώτη σύλληψη χηνών που έχει γίνει ποτέ στην Ελλάδα. Μια ορνιθολογική πρωτιά που θα συνέβαινε στην Πρέσπα!
Ιδανικά, 30-40 πουλιά περίπου θα πρέπει να συλλαμβάνονται ετησίως ώστε μετά από 5-6 χρόνια ένας μεγάλος αριθμός του πληθυσμού να έχει δακτυλιωθεί. Η πρώτη μέρα της επιχείρησης, στις 9 Οκτωβρίου, ξεκίνησε με θετικές σκέψεις, αναμένοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα. Δώδεκα συνεχείς ώρες, από την αυγή μέχρι και τη δύση του ήλιου, η βασική ομάδα ανθρώπων που θα έπρεπε να ενεργήσει πρώτη όταν οι χήνες θα βρίσκονταν κάτω από τα δίχτυα, ήταν κρυμμένη ακριβώς 100 μέτρα μακριά από το σημείο εκτόξευσης των διχτυών. Οι χήνες όμως δεν πήγαν στο «σωστό» σημείο. Η δεύτερη μέρα πέρασε και οι χήνες κινούνταν εκτός ακόμη πεδίου «βολής» των διχτύων. Την τρίτη μέρα, η κατάσταση παρέμενε η ίδια. Αγωνία και άγχος είχε αρχίσει να κατακλύζει την ομάδα και για αυτό αποφασίστηκε η αναθεώρηση της «στρατηγικής» της επιχείρησης. Έπειτα από διαφωνίες και συζητήσεις μεταξύ των μελών της ομάδας για το αν θα έπρεπε τα δίχτυα να μπουν σε άλλη θέση ή απλώς να εκτοξευθούν προς αντιδιαμετρική κατεύθυνση, ο ειδικός των εκτοξευόμενων διχτύων τελικά «νίκησε». Την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου και ακριβώς στις 10:42, η ώρα της επιτυχίας είχε φθάσει!
Ο Gerard πάτησε το κουμπί εκπυρσοκρότησης και σε 1 δευτερόλεπτο 57 χήνες είχαν πιαστεί κάτω από τα δίχτυα! Κατόπιν, όλα έγιναν πολύ γρήγορα και όπως ακριβώς έπρεπε χωρίς απρόβλεπτα και γύρω στις 5 το απόγευμα όλοι ένιωθαν κουρασμένοι μεν, αλλά ευτυχισμένοι και καθησυχασμένοι. Σε όλες τις χήνες τοποθετήθηκαν μεταλλικά και πλαστικά δαχτυλίδια καθώς και πλαστικά κολάρα. Σε τέσσερα από τα 32 αρσενικά πουλιά που πιάστηκαν, τοποθετήθηκαν πομποδέκτες GPS με τους κωδικούς H00, H01, H02 και H03.
Τα πουλιά που δαχτυλιώθηκαν καθώς και τα 4 αρσενικά που φέρουν τους πομποδέκτες θα βοηθήσουν την ομάδα των ερευνητών να συλλέξουν πολύτιμα δεδομένα με τα οποία θα απαντηθεί μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν την οικολογία του είδους. Οι πομποδέκτες συγκεκριμένα θα προσφέρουν στοιχεία για τις τοπικές μετακινήσεις των χηνών αλλά και θα αποκαλύψουν τους προορισμούς του είδους σε περιόδους που εγκαταλείπουν την Πρέσπα. Επιπλέον, συστηματοποιείται η παρακολούθηση ώστε να συλλεχθούν δεδομένα για την πληθυσμιακή τάση και την κατανομή του πληθυσμού, ο αριθμός νεαρών ανά οικογένεια καθώς και τα εποχικά πρότυπα δραστηριότητας. 
Επιπλέον, η ερευνητική ομάδα ευελπιστεί ότι τα δεδομένα που θα αντληθούν από τα μαρκαρισμένα πουλιά θα βοηθήσουν στο να αποκαλυφθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την αναπαραγωγική επιτυχία, το ρυθμό θνησιμότητας και την επιβίωση των νεοσσών. Παράλληλα, θα γίνει εντοπισμός χώρων υψηλής σημασίας για το είδος, συσχετίζοντας την αναπαραγωγική επιτυχία με την ποιότητα χόρτου. Τέλος, θα γίνει γενετική ανάλυση ώστε να ελεγχθεί εάν πρόκειται για γενετικά απομονωμένο πληθυσμό και εάν έχουν αναπτυχθεί κάποια ιδιαίτερα γενετικά χαρακτηριστικά.
Τα πουλιά που δαχτυλιώθηκαν καθώς και τα 4 αρσενικά που φέρουν τους πομποδέκτες θα βοηθήσουν την ομάδα των ερευνητών να συλλέξουν πολύτιμα δεδομένα με τα οποία θα απαντηθεί μια σειρά ερωτήσεων που αφορούν την οικολογία του είδους. Οι πομποδέκτες συγκεκριμένα θα προσφέρουν στοιχεία για τις τοπικές μετακινήσεις των χηνών αλλά και θα αποκαλύψουν τους προορισμούς του είδους σε περιόδους που εγκαταλείπουν την Πρέσπα. Επιπλέον, συστηματοποιείται η παρακολούθηση ώστε να συλλεχθούν δεδομένα για την πληθυσμιακή τάση και την κατανομή του πληθυσμού, ο αριθμός νεαρών ανά οικογένεια καθώς και τα εποχικά πρότυπα δραστηριότητας. Επιπλέον, η ερευνητική ομάδα ευελπιστεί ότι τα δεδομένα που θα αντληθούν από τα μαρκαρισμένα πουλιά θα βοηθήσουν στο να αποκαλυφθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την αναπαραγωγική επιτυχία, το ρυθμό θνησιμότητας και την επιβίωση των νεοσσών. Παράλληλα, θα γίνει εντοπισμός χώρων υψηλής σημασίας για το είδος, συσχετίζοντας την αναπαραγωγική επιτυχία με την ποιότητα χόρτου. Τέλος, θα γίνει γενετική ανάλυση ώστε να ελεγχθεί εάν πρόκειται για γενετικά απομονωμένο πληθυσμό και εάν έχουν αναπτυχθεί κάποια ιδιαίτερα γενετικά χαρακτηριστικά.
Από εδώ και στο εξής, λοιπόν, τα βλέμματα στραμμένα στις σταχτόχηνες της Πρέσπας, και εμείς θα σας κρατάμε ενήμερους για την εξέλιξη του συναρπαστικού ερευνητικού προγράμματος που μόλις ξεκίνησε!
πηγή: http://www.spp.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου