Ο χείμαρρος λάβας στην Μάνδρα Αττικής και η μαντρωμένη δασική υπηρεσία

 

 

Του Ηλία Ζαλαβρά,

τ. Δασάρχη

«Και των εκ Διός υδάτων ίνα την χώραν
μη κακουργεί μάλλον δ΄ ωφελή ρέοντα
εκ των υψηλών…»

Πλάτων

 

Κύριο γνωστικό αντικείμενο της Δασολογίας είναι και το μάθημα της Δασοτεχνικής Διευθέτησης των Χειμάρρων ή ευρύτερα της Ορεινής Υδρονομικής.

Εκεί αναφέρεται ό,τι, όταν ένας χείμαρρος μετά από ραγδαία βροχή μεταφέρει πολλά υλικά διάβρωσης (άργιλο, άμμο, κροκκάλες, ογκόλιθους, δένδρα, κ.λπ.) τότε μετατρέπεται σε χείμαρρο λάβας. Και η καταστροφική του δράση, ουδόλως διαφέρει από την λάβα ενός ηφαιστείου. Πάλι και εφέτος οι δυστυχείς κάτοικοι της Μάνδρας υπήρξαν θύματα ενός τέτοιου χειμάρρου, που πήρε διαστάσεις βιβλικής καταστροφής με την απώλεια είκοσι τριών ανθρώπων. Στις εικόνες των τηλεοπτικών μέσων αποτυπώθηκε η απερίγραπτη, κατακλυσμιαία θολούρα και μανία, της παρασυρτικής δύναμης της μεγίστης πλημμυρικής απορροής.

Όμως η έκρηξη ενός ηφαιστείου δεν μπορεί να προβλεφθεί και εν πολλής το κακό ν΄ αντιμετωπισθεί. Στην περίπτωση όμως των χειμαρρικών καταστροφών, η όλη κατάσταση είναι προβλέψιμη και αντιμετωπίσιμη με δασοτεχνικά έργα διευθέτησης, τόσο στο πεδινό τμήμα του χειμάρρου (κοίτη εκκενώσεως), όσο κυρίως στη λεκάνη απορροής του.



Εγκάρσια φράγματα σε χείμαρρο λάβας (Πάμισος)
περιοχής Μουζακίου Καρδίτσας

Όπως και πριν από μία δεκαετία (Ιανουάριος 1997) στις καταστροφές της Κορίνθου, έτσι και πρόσφατα «αναλύθηκαν» τα αίτια και οι προτεινόμενες λύσεις, σε συσκέψεις παραγόντων Κυβέρνησης, Τοπικής Αυτ/σης αλλά και σε πολλά τηλεοπτικά παράθυρα. Εντύπωση έκανε η απουσία από αυτά καθηγητών του τμήματος Δασολογίας του ΑΠΘ και εκπροσώπων της αρμόδιας Δασικής Υπηρεσίας αφού όπου υπάρχουν έργα διευθέτησης χειμάρρων τεχνικά και φυτοκομικά, ανά την Ελλάδα εδώ και εβδομήντα χρόνια, είναι έργα δικά της. Και βέβαια, τους μεν πρώτους το Αθηνοκεντρικό κράτος τους αγνόησε, αφού εδρεύουν στην Θεσσαλονίκη. Την Δασική όμως Υπηρεσία την απέκλεισε ο διάχυτος στις ιθύνουσες τάξεις της κοινωνίας λαϊκισμός της τελευταίας 15ετίας, αφού την έχει πλέον μαντρώσει σε μερικά μόνο διοικητικά καθήκοντα, με σκοπό την κατάργησή της και εμμέσως του αξιώματος του Δασάρχη. Αγνοώντας το γεγονός ό,τι μόνο αυτή, έχει να επιδείξει τεράστια έργα δασικής ανάπτυξης και προπάντων αποτελεσματικής διευθέτησης χειμάρρων. Αφού παλαιότερα είχε και ειδική υπηρεσία (Υ.Δ.Ε.) που αποκλειστικά ασχολούνταν με το σοβαρό αυτό θέμα, που ως γνωστόν, από την αρχαιότητα ακόμα, ταλαιπωρεί την χώρας μας. Υπολογίζεται ότι 500 χείμαρροι την ρημάζουν κάθε χρόνο μεταφέροντας στην θάλασσα 200.000 στρέμματα γόνιμης γης.

Και οι παραπάνω συσκεπτόμενοι ακόμα ψάχνουν τα αίτια της τραγωδίας, ρίχνοντας όλο το βάρος στις κακές συνθήκες απορροής της κοίτης του χειμάρρου. Που οπωσδήποτε ευθύνονται σε τελευταία ανάλυση.

 

Φράγματα και φυτοκομικές εργασίες στο χείμαρρο Μετσόβου

Όμως όπως επανειλημμένα το φώναζαν κάτοικοι θύματα «το κακό ξεκίνησε από το βουνό Πατέρας». Εκεί λόγω πυρκαϊάς καταστράφηκε κάθε μορφή βλάστησης και το έδαφος των γυμνών απότομων πλαγιών του, μετά το μαστίγωμα της καταιγίδας χαραδρώθηκε και παρασύρθηκε προς τα κάτω. Αυτά τα υλικά διαβρώσεως (στερεοπαροχή) έχουν και την κύρια ευθύνη «φουσκώματος» σε μορφή λάβας, των καταστρεπτικών νερών του χειμάρρου.

 

Αναδασώσεις σε λεκάνη απορροής-απασχόληση ορεινού
πληθυσμού με άριστα αποτελέσματα

Με λίγα λόγια τα προγραμματιζόμενα να γίνουν έργα στην πεδινή κοίτη του χειμάρρου, δεν θα είναι σίγουρα και αποτελεσματικά διαχρονικά, εάν πρώτιστα δεν αντιμετωπισθεί με έργα τεχνικά και φυτοκομικά το πρόβλημα της διάβρωσης στην έκταση της λεκάνης απορροής, στο βουνό Πατέρας.

Εξάλλου η αποκτηθείσα από την Δασική Υπηρεσία πολυετής πείρα και πρακτική απέδειξε ότι ο αγώνας κατά των χειμάρρων διεξάγεται στην ορεινή περιοχή.

Τέλος ελπίζουμε ότι η Πολιτεία κάποτε, όπως και στο παρελθόν, θα την απελευθερώσει και επαναδραστηριοποιήσει σε έργα γενικότερα Δασικής προστασίας και ανάπτυξης. Έργα που εκτός από την πολύτιμη προστατευτική τους αξία, θα δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης στην ημιορεινή–ορεινή Ελλάδα, όπου ζει το πιο φτωχό τμήμα του λαού, που λόγω όμως ανεργίας την εγκαταλείπουν και ολόκληρα χωριά ερημώνουν.


πηγή: https://dasarxeio.com/