Οι υγρότοποι της Ελλάδας «τόποι ζωής» – Πέντε πολύτιμα οικοσυστήματα

 

 

 

 

Επιμέλεια Διονύσης Μαμάσης M.Sc.

 

 

Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων η 2η Φεβρουαρίου κάθε έτους και αποτελεί υπενθύμιση και επιτακτική ανάγκη για τη διαχείριση, προστασία και αξιοποίηση των πιο ευάλωτων οικοσυστημάτων που είναι οι υγρότοποι. Παρόλη την πλούσια βιοποικιλότητά τους κινδυνεύουν εξαιτίας σειράς αλόγιστων ανθρώπινων παρεμβάσεων.

Την ημέρα αυτή του 1971 στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν υπογράφηκε η ομώνυμη Σύμβαση για την προστασία των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας αναγνωρίζοντας τη θεμελιώδη σημασία τους και παρέχοντας το πλαίσιο δράσης διεθνούς συνεργασίας για τη διατήρηση και βιώσιμη ορθολογική τους χρήση. Μέχρι στιγμής 163 χώρες έχουν υπογράψει τη σύμβαση ενώ 2006 υγρότοποι διεθνούς σημασίας έχουν καταχωρηθεί με συνολική έκταση 197.349.782 ha (ha:εκτάριο).

Η Ελλάδα ήταν η έβδομη χώρα που υπέγραψε και ενεργοποίησε τη συνθήκη με το Ν.Δ. 191/74 και τέθηκε σε εφαρμογή στις 21/12/1975 ανακηρύσσοντας δέκα υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας.

Η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας προικισμένη με μοναδική φυσική ομορφιά, εξαιρετική βιοποικιλότητα και πλούσια σε υγρό στοιχείο την καθιστούν ως ένα θαυμάσιο καταφύγιο άγριας ζωή.

Τρεις οικολογικά σημαντικές περιοχές έχουν καταχωρηθεί στον κατάλογο Ραμσάρ με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις υδρόβιων πτηνών. Η λιμνοθάλασσα Κοτυχίου, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και το σύνθετο οικοσύστημα του Αμβρακικού κόλπου δημιουργούν μια ποικιλομορφία υδάτινων τόπων ζωής προσφέροντας πολλαπλές αξίες στον άνθρωπο και στο περιβάλλον ενώ οι διεργασίες της φυσικής παραγωγής και αναπαραγωγής εξελίσσονται αδιάκοπα.

Παρόλα αυτά υφίστανται συστηματική υποβάθμιση κυρίως από ανθρωπογενείς επεμβάσεις και παράνομες ενέργειες ενώ σημαντικό πρόβλημα που θα προκύψει είναι οι σοβαρές υπολειτουργίες από τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις των φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών όπου ψηφίστηκε πριν μερικές μέρες στην βουλή Ν.4109 Άρθρο 8

 

Πέντε ειδικοί επιστήμονες στέλνουν μέσω της "Εν αιθρίας" το μήνυμα της οικολογικής αξίας των υγροτόπων που έχουν μελετήσει.

 

 

—Αλυκές Λεκίμμης, Κέρκυρας – Θησαυρός για τον άνθρωπο και την άγρια ζωή

Μια διαφορετική εικόνα στο περιβάλλον της Λευκίμμης, δίνουν οι Αλυκές σπάζοντας τη συνέχεια των απέραντων ελαιώνων με τις λιμνοθάλασσες και τους αλμυρόβαλτους τους. Για περίπου 8 αιώνες, μέχρι το 1985 χάριζαν το λευκό χρυσό τους, το αλάτι, στους εκάστοτε διοικούντες της Κέρκυρας. Σήμερα ανενεργές όντας, φιλοξενούν μια πλούσια άγρια ζωή που προσπαθεί να κερδίσει πίσω την περιοχή από τον άνθρωπο.

Θηλαστικά, ερπετά, αμφίβια, ασπόνδυλα βρίσκουν καταφύγιο εδώ, αλλά χωρίς καμία αμφιβολία οι άρχοντες είναι τα πουλιά. Περισσότερα από 180 είδη έχουν καταγραφεί εδώ, με το πιο εμβληματικό τα τελευταία χρόνια το Φοινικόπτερο (Φλαμίνγκο) που φτάνει σε αριθμούς της τάξεως των 3000 ατόμων.

Ίσως ο πιο σοβαρός κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι Αλυκές είναι η διάβρωση που έχει ήδη εξαφανίσει πολλά στρέμματα.

 

Ι. Γαστεράτος M.Sc. Δασολόγος-Ορνιθολόγος

 

 

—Λίμνη Ορεστιάδα (Καστοριάς)- Μια λίμνη στα άκρα

Η Λίμνη της Καστοριάς, μια εκ των ομορφότερων λιμνών του Βορειοδυτικού άκρου της Ελλάδας, με έκταση 28 χλμ και μέσο βάθος 5,5 μέτρα, κατατάσσεται στις ρηχές μεσογειακές λίμνες διαθέτοντας πλούσια ορνιθοπανίδα, άπειρο φυσικό κάλος αλλά και μεγάλα οικολογικά προβλήματα.

Σημαντικό ρόλο στην ποιότητα του νερού, παίζουν οι αγροτικές καλλιέργειες που εκτείνονται σε όλη την λεκάνη απορροής της λίμνης, αποτελούμενες από μήλα, φασόλια και οπωροκηπευτικά. Εξαιτίας αυτού, οι απορρίψεις φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων παίζουν μεγάλο ρόλο, καθώς κατά τα τελευταία δύο έτη, παρουσιάζονται σοβαρά επεισόδια ευτροφισμού και ανάπτυξης επιβλαβών κυανοβακτηρίων, αποδεικνύοντας ότι τα νερά της λίμνης εξακολουθούν να δέχονται μεγάλα ρυπαντικά φορτία, γεγονός που οδηγεί την ποιότητα των υδάτων στα άκρα.

Η ανάπτυξη, καθίσταται προβληματική ενώ οι χρήσεις και οι αξίες δεν μπορούν να αποδοθούν στον άνθρωπο, χωρίς να δημιουργήσουν προβλήματα υγείας και οικονομικά Η Λίμνη της Καστοριάς, έχει υψηλή προστιθέμενη αξία με πολλές δυνατότητες πολυεπίπεδης ανάπτυξης.

 

Α. Λάτσιου, M.Sc Ιχθυολόγος
Υποψ. Διδάκτορας Παν. Θεσσαλίας
Υπεύθυνη λειτουργίας Ενυδρείου Καστοριάς «Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος»

 

 

—Αμβρακικός κόλπος- Ο παράδεισος της Δυτικής Ελλάδας

Είναι το μεγαλύτερο ημίκλειστο θαλάσσιο σύστημα στην Ελλάδα. Το ποικιλόμορφο μωσαϊκό του με την συνεχής εναλλαγή τοπίων το καθιστούν ως ένα οικοσύστημα με μεγάλη οικολογική αξία.

Τα ζεστά, αβαθή νερά σε συνδυασμό με την εισροή φυτικών και ζωικών υλών, το μεσογειακό κλίμα και την ποικιλότητα των οικοτόπων, χαρακτηρίζονται από τα πλέον παραγωγικά.. Ένας σημαντικός αριθμός ψαριών απαντάται στην περιοχή, (μερικά από τα οποία έχουν υψηλή αγοραστική αξία), καθώς και μερικά σπάνια είδη όπως η χελώνα Caretta, τα ρινοδέλφινα και η βίδρα.

Επιπλέον ένας μεγάλος αριθμός ειδών πουλιών κατακλύζει τον κόλπο. Άλλωστε ο Αμβρακικός έγινε ευρέως γνωστός για την πλούσια ορνιθοπανίδα του. Εδώ ξεχειμωνιάζουν ή ζουν μόνιμα σπάνια και απειλούμενα υπό εξαφάνιση είδη όπως ο αργυροπελεκάνος, ο ήταυρος και ο στικταετός.

Τέλος τα μοναδικά φυσικά μονοπάτια που δημιουργούν οι λουρονησίδες και τα παραποτάμια δάση και η πολιτιστική αξία της περιοχής, καθιστούν τον Αμβρακικό ως ένα ιδανικό προορισμό εναλλακτικού τουρισμού.

 

Μ. Αποσπόρης M.Sc Ιχθυολόγος-Περιβαλλοντολόγος

 

—Αμβρακία- Ένα λιμναίο πάρκο πλούσιας βιοποικιλότητας

Η Αμβρακία αποτελεί μια σημαντική φυσική λίμνη της Αιτωλοακαρνανίας. Η παρουσία σημαντικού αριθμού αποδημητικών υδρόβιων και παρυδάτιων πουλιών όπως αγριόπαπιες, κορμοράνοι, ερωδιοί κλπ. προσδίδει στην λίμνη ιδιαίτερη ορνιθολογική σημασία. Η ιχθυοπανίδα της περιλαμβάνει σημαντικά είδη όπως το γλανίδι, η δρομίτσα, η τριχονοβελονίτσα κ.α., ενώ ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας είναι και το φυτοπλαγκτόν που περιλαμβάνει 56 ειδών φυκιών που δεν ήταν γνωστά στον ελληνικό χώρο. Επιπλέον, ο βιότοπος φιλοξενεί αμφίβια, ερπετά και θηλαστικά.

Σημαντική ποικιλομορφία παρουσιάζει και η χλωρίδα, καθώς η δυτική ακτογραμμή της περιλαμβάνει πυκνή φυσική βλάστηση από πουρνάρια, κουτσουπιές, βελανιδιές κ.α. και αποτελεί καταφύγιο για την πανίδα του οικοσυστήματος.
Συνεπώς, πρόκειται για υγρότοπο εξαιρετικής βιολογικής ποικιλομορφίας που του προσδίδει σημαντική οικολογική αξία.

 

Α. Χαντζάρας M.Sc Περιβαλλοντολόγος
Συνεργάτης του Δήμου Αμφιλοχίας στα πλαίσια του προγράμματος Κοινωφελούς Εργασίας ΕΣΠΑ 2007 – 2013

 

—Λίμνη Τριχωνίδα – Ένας οικολογικός παράδεισος

Η Τριχωνίδα είναι η μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού της Ελλάδος καλύπτοντας επιφάνεια 98 km2 και με μήκος ακτογραμμής 51 km. Στα ¾ της όχθης κυριαρχούν οι καλαμιώνες με κυρίαρχο είδος το αγριοκάλαμο, ενώ στη νότια πλευρά της απαντάται ο οικότοπος προτεραιότητας των ασβεστούχων βάλτων.

Περιλαμβάνεται στις προστατευόμενες περιοχές του οικολογικού δικτύου NATURA 2000 αλλά όχι στους υγροτόπους διεθνούς σημασίας RAMSAR παρόλο τον ορνιθολογικό της πλούτο. Η οικολογική αξία είναι ιδιαίτερα αξιόλογη καθώς απαντώνται σημαντικά και μοναδικά είδη χλωρίδας και πανίδας, όπως το ενδημικό ψάρι νανογωβιός που ζει αποκλειστικά στη Τριχωνίδα και πουθενά αλλού στον κόσμο. Δε ξεπερνάει τα 2,5cm σε μήκος ενώ διαβιεί μέσα στην υδρόβια φυτική βλάστηση.

Αν και η περιοχή δεν έχει αξιοποιηθεί οικοτουριστικά και ο μαζικός τουρισμός είναι ακόμα ανέγγιχτος η έλλειψη της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και αγωγής και η ανθρώπινη επιβάρυνση του υγροτοπικού οικοσυστήματος είναι έντονη με τις ασύνετες δραστηριότητες και την απουσία του θεσμικού και νομοθετικού κενού ως προς την προστασία της και τον καθορισμό χρήσεων γης.

 

Λ. Μαυραγάνης M.Sc Περιβαλλοντολόγος-Χαρτογράφος, Μελετητής

 

(Αναδημοσίευση από την μηνιαία περιοδική έκδοση της Οικολογικής Κίνησης Πάτρας “Εν Αιθρία” Τ.235 Φεβρουάριος 2013)

 

 

 

πηγή: http://www.econews.gr/