Σκύλος ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου ….τώρα και του Ασπροπάρη

 

 

Από τότε που, πριν πέντε χιλιάδες περίπου χρόνια, ο άνθρωπος εξημέρωσε τον σκύλο δεν έχει σταματήσει να βρίσκει νέους τρόπους για να εκμεταλλεύεται τις ικανότητες του. Όλοι ξέρουμε ότι εκτός από την παρέα, τη φύλαξη και το κυνήγι, τα σκυλιά παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διάσωση. Αξιοποιούνται από τα σώματα ασφαλείας όπως την αστυνομία (ανίχνευση απαγορευμένων ουσιών) και τον στρατό (εντοπισμός ναρκών).

Πρόσφατα, έρευνες απέδειξαν ότι τα σκυλιά μπορούν, με μεγάλη αποτελεσματικότητα, να εντοπίσουν κάποια είδη καρκίνου. Πέρα απ' όλα αυτά μπορούν όμως να μας βοηθήσουν και στην προστασία σπάνιων ειδών πανίδας, όπως ο Ασπροπάρης! Ο Ασπροπάρης είναι ο μικρότερος από τους τέσσερις γύπες της Ευρώπης με πολύ χαρακτηριστική εμφάνιση. Κάθε χρόνο μεταναστεύει και ξεχειμωνιάζει στην Αφρική.

Την τελευταία δεκαετία ο πληθυσμός του έχει μειωθεί δραματικά σε όλα τα Βαλκάνια. Λίγες είναι πια οι χώρες που τον φιλοξενούν: η Βουλγαρία, η Αλβανία, η ΠΓΔΜ και η Ελλάδα. Στη χώρα μας έχουν απομείνει λιγότερα από 15 ζευγάρια, περιορισμένα στην Θράκη και την Κεντρική Ελλάδα.

Ο Ασπροπάρης εκτίθεται σε πολλούς κινδύνους, τόσο κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης, όσο και στην Αφρική αλλά και στις περιοχές όπου αναπαράγεται. Μια από τις βασικότερες αίτιες θανάτου του Ασπροπάρη και γενικά των γυπών είναι τα δηλητηριασμένα δολώματα. Οι γύπες ως πτωματοφάγα ζώα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σ' αυτήν την απειλή.

Από το 2011 τέσσερις φορείς από τρεις διαφορετικές χώρες υλοποιούν ένα πρόγραμμα με στόχο την προστασία του Ασπροπάρη στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία(1). Στην Ελλάδα τις δράσεις για τα τελευταία ζευγάρια του είδους στη Θράκη έχει αναλάβει το WWF Ελλάς, ενώ για την Κεντρική Ελλάδα η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ). Μια από τις δράσεις που πραγματοποιείται τον τελευταίο χρόνο είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου των δηλητηριασμένων δολωμάτων με τη βοήθεια σκύλων.

Από τις αρχές του 2014 σε δύο περιοχές (Έβρος-Ροδόπη και Μετέωρα), ξεκίνησαν να εργάζονται δύο ειδικές ομάδες ανίχνευσης με στόχο τον έλεγχο και τον καθαρισμό της υπαίθρου από φόλες και δηλητηριασμένα ζώα που μπορούν να προκαλέσουν επιπλέον δηλητηριάσεις. Όσες περισσότερες περιοχές ελεγχθούν, τόσες λιγότερες πιθανότητες να δηλητηριαστούν Ασπροπάρηδες και άλλα ζώα (γύπες, αετοί, θηλαστικά κτλ.).

Αυτή η δράση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την ειδική εκπαίδευση των σκύλων και των συνοδών/χειριστών. Η εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στην Ισπανία από επαγγελματία εκπαιδευτή(2), ο οποίος έχει πάνω από 20 χρόνια εμπειρίας στο θέμα. Ήταν μια πολύ απαιτητική διαδικασία για τους συνοδούς των σκυλιών, χρειαζόταν πολύ υπομονή και απόλυτη κατανόηση της συμπεριφοράς και του “κόσμου” των σκύλων. Ο σκύλος σε αυτήν την δουλειά πρέπει πάντα να είναι 100% αυτόνομος, συγκεντρωμένος και να έχει συνέχεια κίνητρο. Το κίνητρο είναι το παιχνίδι που θα παίξει ο σκύλος με τον χειριστή του όταν εντοπίσει ένα δόλωμα. Η ένταση του παιχνιδιού δείχνει στον σκύλο πόσο σημαντικό ήταν το εύρημα που βρήκε.

Στις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου και Ροδόπη η ομάδα ανίχνευσης του WWF Ελλάς πραγματοποιεί περιπολίες στην ύπαιθρο, σε σημεία όπου συνέβη πρόσφατα κάποιο περιστατικό δηλητηρίασης ή σε σημεία νέων περιστατικών που γίνονται γνωστά από τις δασικές υπηρεσίες, τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών αλλά και απλούς πολίτες.

Αυτή η δουλειά δίνει μεγάλη έμφαση στις περιοχές, τις οποίες χρησιμοποιεί τακτικά ο Ασπροπάρης και οι άλλοι γύπες, ο Μαυρόγυπας και το Όρνιο. Στους 10 μήνες που γίνονται τακτικοί έλεγχοι, διεξήχθησαν 40 περιπολίες, καλύπτοντας πάνω από 100 χιλιόμετρα (ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει την κίνηση της χειρίστριας, το σκυλί κάνει κατά μέσο όρο τέσσερις φορές περισσότερα χιλιόμετρα από τον άνθρωπο στη διάρκεια του ελέγχου).

 

Στο σύνολο, βρέθηκαν 12 ψοφίμια τα οποία ταυτοποιήθηκαν ως δηλητηριασμένα. Τα πιο κοινά είδη που βρέθηκαν νεκρά ήταν σκυλιά, τέσσερα τσομπανόσκυλακαι πέντε κυνηγόσκυλα, ενώ ακολουθούν οι αλεπούδες (τρία ζώα). Σε ορισμένα περιστατικά, εντοπίστηκαν και τα δηλητηριασμένα δολώματα, που στις περιπτώσεις αυτές ήταν κομμάτια κρέατος με δηλητήριο. Βάσει των εμπειριών που έχει αποκτήσει η ομάδα ανίχνευσης και σύμφωνα με τις πληροφορίες των ντόπιων, οι κύριοι λόγοι χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων πιθανότατα ήταν: εξόντωση αλεπούς ή λύκου, έλεγχος των αδέσποτων σκύλων και προσωπικές αντιδικίες μεταξύ βοσκών ή κυνηγών. Τα δείγματα στάλθηκαν για ανάλυση στο τοξικολογικό εργαστήριο του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί δύο δραστικές ουσίες: το Εndosulfan (οργανοχλωρικό εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο η χρήση του οποίου έχει απαγορευτεί παγκοσμίως) και το Καρμποφουράν (ένα πολύ τοξικό εντομοκτόνο που ανήκει στην ομάδα των καρβαμιδικών εστέρων και η χρήση που απαγορεύεται σε όλη την ΕΕ).

Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι ο Ασπροπάρης, το πιο απειλούμενο είδος πανίδας της Ελλάδας, κινδυνεύει άμεσα από αυτήν την απειλή καθώς κινείται, για να εντοπίσει την τροφή του, πολύ συχνά στις ημι-δασικές και γεωργικές περιοχές όπου τοποθετούνται συχνότερα οι φόλες. Ο πληθυσμός του είναι τόσο μικρός ώστε κάθε δηλητηριασμένο πουλί ρίχνει τον πληθυσμό κάτω από τα όρια εντός των οποίων είναι δυνατή η επιβίωση του. Η ιστορία του Λάζαρου, ενός Ασπροπάρη που δηλητηριάστηκε δυο φορές (την πρώτη φορά ευτυχώς διασώθηκε, τη δεύτερη δυστυχώς όχι) αναμφισβήτητα δείχνει το μεγάλο πρόβλημα της χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Ελλάδα(3).

Ευχαριστούμε τους φορείς και τους πολίτες που μας ειδοποίησαν για περιστατικά δηλητηριασμένων δολωμάτων τη χρονιά που μας πέρασε. Με αυτή την πρωτοβουλία τους έσωσαν κάποια άλλα ζώα (κατοικίδια ή/και άγρια) από δηλητηρίαση αφού η ομάδα ανίχνευσης «καθάρισε» εκείνες τις περιοχές από τις φόλες.

 

ΘΑ ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΣΑΜΕ ΟΛΟΥΣ ΟΣΟΥΣ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ ΔΕΣΠΟΖΟΜΕΝΩΝ Ή ΑΓΡΙΩΝ ΖΩΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΝΑ ΜΑΣ ΚΑΛΕΣΟΥΝ ΑΜΕΣΩΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΛΑΒΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΘΑΡΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝΕ ΑΛΛΕΣ ΘΑΝΑΤΩΣΕΙΣ

(WWF Ελλάς, Πρόγραμμα Δαδιάς, τηλ. 2554032210 24 ώρες).
 

Elzbieta Kret
WWF Ελλάς

 

 

1. Ή Πρόγραμμα LIFE10 NAT/BG/000152, με τίτλο “Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη (Neophron percnopterus) στη Βουλγαρία και την Ελλάδα το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία των: Ορνιθολογική Εταιρεία της Βουλγαρίας (Bulgarian Society for the Protection of Birds-BSPB), Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF Ελλάς καιΟρνιθολογική Εταιρεία της Μεγάλης Βρετανίας (Royal Society for the Protection of Birds-RSPB). Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη.
2. Jesus Lopez Valladolid http://www.perroscontraelveneno.es/
3. http://lifeneophron.eu/gr/news-view/150.html


πηγή: http://www.gnomionline.gr/