Εθνικός κήπος

Κατσογιάννη Σταυρούλα
(Γεωπόνος-αρχιτέκτων τοπίου)

Ο Εθνικός κήπος αποτελεί κομμάτι της ζωής όλων των κατοίκων της πόλης και όχι μόνο, πρόσφατα χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος και διέπεται από συγκεκριμένη νομοθεσία. Κήπος κλειστός με πυκνούς πολυεπίπεδους όγκους από κυρίως αειθαλή φύτευση, χωρίς μεγάλα ανοίγματα, με πολλά σημεία έκπληξης. Αποτελεί μνημείο όχι μόνο φυσικής, αλλά και πολιτιστικής κληρονομιάς τα διακοσμητικά στοιχεία που περιλαμβάνει, τα δομικά υλικά, ο φυτικός του πλούτος, οι συνθέσεις του, τα υδάτινα στοιχεία, αποτελούν σημάδια πολιτισμού, τεχνικής, παράδοσης, καλλιτεχνικής δημιουργίας, με λίγα λόγια αντανακλούν την ιστορία μας.

 

 

Παρόλο που η αρχική του διαμόρφωσή του αποτελούσε δυτικό πρότυπο, μέσα στο πέρασμα του χρόνου κατάφερε να έρθει πιο κοντά στο ελληνικό τοπίο. Ο κήπος κατασκευάστηκε σε τρεις χωρικές και χρονικές φάσεις και χωρίς να ακολουθείται κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο, γεγονός που δεν είναι εμφανές, γιατί παρουσιάζει εικόνα συγκροτημένου κήπου που τον χαρακτηρίζει η ενότητα. Είναι προφανές ότι αυτά τα 175 χρόνια που πέρασαν από την μέρα που φυτεύτηκε το πρώτο δέντρο σε αυτό το κήπο πολλά έχουν αλλάξει μέσα αλλά και έξω από αυτόν. Και πρώτα από όλα το φυτικό του βασίλειο που υπέφερε από ξηρασίες, ζεστά καλοκαίρια, ανέμους, παγωμένους χειμώνες. Αν σκεφτούμε ότι η πλειοψηφία των φυτών εισήχθησαν και δεν ήταν γηγενή, γίνεται αντιληπτό ότι κάποια από αυτά τα είδη δεν κατάφεραν να εγκλιματιστούν, ενώ άλλα κυριάρχησαν και η εξάπλωσή τους έλαβε τη μορφή ανεπιθύμητων ζιζανίων. Οι πρώτες αλλαγές κρίθηκαν αναγκαίες το 1923 όταν από ιδιωτικός κήπος χαρακτηρίστηκε δημόσιος και θα έπρεπε να υποστεί βελτιώσεις αλλά και μετά την κατοχή έγιναν εργασίες αποκατάστασής του, γιατί ο κήπος είχε υποστεί μεγάλες καταστροφές. Όλα τα χρόνια της ζωής του βρέθηκαν άνθρωποι να τον αγαπήσουν και να φροντίσουν για τη βιωσιμότητά του, μέσα σε αυτούς πολλοί εργάτες, κηπουροί, γεωπόνοι που δούλεψαν εκεί με πιο γνωστούς τον διευθυντή Ν. Ταμβάκη, τον Η. Παπαθεοδώρου, Ι. Κοντόπουλο.

 

 

 

 

Οι χρήσεις που αποδίδονται σε τέτοιους τόπους δεν μπορεί παρά να είναι ήπιες, ώστε να μην αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους. Στην περίπτωση του εθνικού κήπου έχουμε φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον να συγκροτούν μια δυναμική ενότητα που το καθιστούν μοναδικό έργο. Στους αρχαιολογικούς χώρους το φυσικό περιβάλλον διαχωρίζεται από το ιστορικό και δεν προστατεύεται το ίδιο.

Δεν λείπουν οι επισκέπτες από τον εθνικό κήπο, έχει όσους χρειάζεται και αυτούς που τον χρειάζονται για να μην αλλοιώνεται η γαλήνια φυσιογνωμία του. Στη ζωή μας λειτουργεί σαν ένας παράδεισος που ξέρει να μας περιμένει, να μας χαλαρώσει, να σβήσει το θόρυβο της πόλης από τα αυτιά μας, να μας δροσίσει, να καθαρίσει τον αέρα που αναπνέουμε, να εκπαιδεύσει τα παιδιά της πόλης, να μας γεμίσει όμορφα συναισθήματα και εικόνες. Αυτός είναι ο ρόλος του. Και γι αυτό τούτος ο τόπος αγαπήθηκε.

 

Ο εθνικός κήπος κουβαλάει αλλοιώσεις που ως ένα σημείο είναι σημάδι της ηλικίας του, και της φυσικότητάς του, αλλά και σημάδι κακοδιαχείρισής του. Μπαίνει λοιπόν ζήτημα τι χρειάζεται να γίνει στον εθνικό κήπο; Να φτιασιδωθεί σε κάποια σημεία και να επιβαρυνθεί με κάποιες επιπλέον χρήσεις; Ξεκάθαρα όχι. Ο κήπος δεν χρειάζεται σημειακές παρεμβάσεις, ούτε μπορεί να αποτελέσει το φόντο σε κάποια σύγχρονα έργα τέχνης, δεν μπορεί να παίξει ρόλο κομπάρσου, διαθέτει ισχυρή φυσιογνωμία και ιστορία και θα ήταν λάθος να παραμεριστεί η ισχυρή εικόνα του, για να προβληθεί κάτι ξένο πάνω σε αυτόν.

Είναι σίγουρο ότι η ανακατασκευή ενός ιστορικού κήπου θα πρέπει να αντιμετωπιστεί συνολικά και όχι αποσπασματικά, να βασίζεται σε ένα μοντέλο διαχείρισης που θα τηρεί ισορροπίες ανάμεσα στην φυσική και την ιστορική διάσταση του χώρου. Απαιτείται μελέτη διαχείρισης, πρώτα από όλα της υπάρχουσας βλάστησης, να γίνουν κλαδεύσεις, να ελεγχτεί η ευστάθεια των δέντρων, να απομακρυνθεί η αυτοφυής βλάστηση, να γίνουν συμπληρωματικές φυτεύσεις, να γίνει πιο φωτεινός σε κάποια παρτέρια, να συνταχθεί μητρώο για τη προστασία των φυτών, μνημείων του κήπου, να εναλλάσσονται φυτά στους ανθώνες. Επιβάλλεται να φροντιστεί η συντήρηση και αποκατάσταση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, του μοναδικού συστήματος άρδευσης που διαθέτει, της απορροής του νερού μέσω των ρείθρων, του ισπανικού αναβρυτηρίου, του βοτανικού μουσείου, των θερμοκηπίων, της παιδικής χαράς, η ανάδειξη των ευρημάτων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, η μελέτη επαναφοράς κάποιων στοιχείων που έχουν εξαφανιστεί ή αλλοιωθεί μέσα στο χρόνο.

Η θέση του μέσα στη καρδιά της σύγχρονης πόλης, δίπλα σε άλλους σημαντικούς χώρους το Ζάππειο, το Παναθηναϊκό στάδιο, τους λόφους του Αρδηττού και Άρδα, η γειτνίασή του με αρχαιολογικούς χώρους τον καθιστούν και τουριστικό προορισμό. Όποιος θέλει να ανακαλύψει τον εθνικό κήπο θα ήταν χρήσιμο να του δοθεί η ικανότητα να ξεναγηθεί μέσα σε αυτόν. Ο πράσινος τουρισμός είναι ανεπτυγμένος σε πολλές χώρες και υπάρχει κοινό που ενδιαφέρεται και τον ακολουθεί.
Από ότι φαίνεται χρήματα μπορούν να βρεθούν για την αναγέννηση του κήπου μας αρκεί αυτά τα χρήματα να αξιοποιηθούν ανιδιοτελώς, για ουσιαστικές και αναγκαίες παρεμβάσεις που θα του δώσουν βιώσιμη και αληθινή ομορφιά.

 

πηγή: http://urbanpoints.blogspot.gr/