Μέδουσα εις τον κύβο

Παρακολουθώντας την κινηματογραφική ταινία «Seven pounds», στους θεατές δημιουργείται η απορία, για το είδος της μέδουσας που ¨συμπρωταγωνιστεί¨.

Απόσπασμα από την ταινία «Seven pounds»

Πρόκειται για την κυβομέδουσα ή αλλιώς δολοφόνος-μέδουσα ή μέδουσα-κουτί και συγκεκριμένα για το είδος Chironex fleckeri. Ποιές είναι όμως οι κυβομέδουσες; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους; Σε ποιά σημεία του πλανήτη μας βρίσκονται τα ενδιαιτήματά τους; Πόσο επικίνδυνα είναι;

Φωτογραφίες της κυβομέδουσας

Οι κυβομέδουσες (box jellyfish) είναι μια ομάδα κνιδόζωων, ασπόνδυλων ζώων που διακρίνονται από το κυβοειδές σχήμα της «ομπρέλας» τους, σε αντίθεση με το θολωτό ή σχήμα στέμματος των άλλων μεδουσών. Το κάτω μέρος της ομπρέλας περιλαμβάνει μία ειδική μεμβράνη, η οποία βοηθάει στη συγκέντρωση και στην αύξηση της ροής του νερού, το οποίο και εκτοξεύεται από την ομπρέλα. Ως αποτέλεσμα αυτού είναι οι κυβομέδουσες να μπορούν να κινηθούν πιο γρήγορα από ό, τι οι άλλες μέδουσες. Έχουν καταγραφεί ταχύτητες έως και 6 μέτρα ανά λεπτό. Το νευρικό σύστημα μιας κυβομέδουσας είναι επίσης πιο ανεπτυγμένο από εκείνο πολλών άλλων μεδουσών. Συγκεκριμένα, διαθέτουν ένα δαχτυλίδι νεύρων γύρω από τη βάση της ομπρέλας, που συντονίζει τις κινήσεις του.

Επίσης τα μάτια τους είναι πλήρεις, με ανεπτυγμένο αμφιβληστροειδή χιτώνα και φακό. Τα μάτια τους βρίσκονται σε κάθε μία από τις τέσσερις πλευρές της ομπρέλας τους σε ομάδες. Αυτό τους επιτρέπει να βλέπουν συγκεκριμένα σημεία στο φως, σε αντίθεση με την απλή διάκριση ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι. Το σύνολο των οφθαλμών τους είναι 24. Μια άλλη ενδιαφέρουσα πληροφορία για τις κυβομέδουσες είναι ότι διαθέτουν εγκέφαλο, με περιορισμένη μνήμη και περιορισμένη ικανότητα μάθησης. Το κυρίως σώμα της κυβομέδουσας έχει μήκος 20 εκατοστά και βάρος 2 κιλά, ενώ τα 15 πλοκάμια της φτάνουν σε μήκος τα 3 μέτρα.

Η μορφολογία της κυβομέδουσας

Οι κυβομέδουσες είναι γνωστές για το υπερβολικά δυνατό δηλητήριο που παράγεται από μερικά είδη. Τα είδη Chironex fleckeri, Carukia barnesi και Malo kingi είναι ανάμεσα στα πιο δηλητηριώδη πλάσματα σε ολόκληρο τον κόσμο. Η κυβομέδουσα διαθέτει έναν από τους πιο γρήγορους μηχανισμούς θανάτου στο ζωικό βασίλειο. Ο απίστευτος μηχανισμός εκτίναξης πολλαπλών κεντριών, είναι το μυστικό όπλο αυτής της τόσο επικίνδυνης μέδουσας. Κάθε «πλοκάμι» έχει περίπου 500.000 κνιδοκύτταρα, μικροσκοπικές βελόνες που εμβολιάζουν με δηλητήριο το εκάστοτε θύμα. Ο θάνατος συνήθως επέρχεται πολύ σύντομα σε λίγα λεπτά. Το δηλητήριο που εκκρίνει είναι ικανό να σκοτώσει με μιας όχι έναν αλλά 60 ενήλικους ανθρώπους! Σπανίως να επιβιώσει κάποιος από τα θανατηφόρα κεντριά της.

Τα πλοκάμια μιας κυβομέδουσας, που μπορεί να φτάσουν σε μήκος τα 3 μέτρα, όταν αντιληφθούν τον παραμικρό κίνδυνο εκτοξεύουν σε όλο το μήκος τους ένα πολύ ισχυρό δηλητήριο. Αυτό κυκλοφορεί στο αίμα του θύματος σκοτώνοντάς το. Το δηλητήριο της είναι τόσο ισχυρό και επώδυνο που τα θύματα συχνά πέφτουν σε σοκ και πνίγονται ή πεθαίνουν από καρδιακό επεισόδιο προτού καταφέρουν να φτάσουν στην ακτή. Σήμερα έχει βρεθεί το ακριβές αντίδοτο για το ισχυρό αυτό δηλητήριο, που όμως αν δεν χορηγηθεί άμεσα, είναι άχρηστο. Το δηλητήριο πλήττει την καρδιά, το νευρικό σύστημα και το δέρμα, προκαλώντας οξύ μυϊκό πόνο, έμετο και ταχεία αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ακόμη τα άτομα που επιβιώνουν, δε γλιτώνουν τις πολύ άσχημες ουλές στο δέρμα που αφήνουν τα αδίστακτα πλοκάμια. Η πρώτη βοήθεια εάν κάποιος τσιμπηθεί από την κυβομέδουσα είναι η άμεση ρίψη ξιδιού στις περιοχές που πληγώθηκαν, για να σταματήσει η δράση του δηλητηρίου.

Το θανατηφόρο αυτό κνιδόζωο και οι συνέπειές του είναι γνωστό στους ανθρώπους εδώ και μόλις 50 χρόνια, γεγονός που υποδεικνύει την άγνοιά μας για το φυσικό κόσμο των ωκεανών του πλανήτη μας! Αξίζει να σημειωθεί ότι οι θαλάσσιες χελώνες τρέφονται με κυβομέδουσες και δεν φαίνεται να επηρεάζονται από τα τσιμπήματά τους! Οι κυβομέδουσες εμφανίζονται  σε μεγάλο βαθμό ή εξ ολοκλήρου στους τροπικούς και υποτροπικούς ωκεανούς, συμπεριλαμβανομένου του Ατλαντικού και ανατολικά του Ειρηνικού. Μερικά είδη της κυβομέδουσας έχουν εμφανιστεί στο βόρειο Ειρηνικό ως την Καλιφόρνια, στη Μεσόγειο θάλασσα (π.χ. Carybdea marsupialis), στην Ιαπωνία (π.χ. Chironex yamaguchii), στη νότια Αφρική (π.χ. Carybdea branchi) και στη Νέα Ζηλανδία (π.χ. Carybdea sivickisi). Τα περισσότερα ανθρώπινα θύματα επιβιώνουν, αν και στην Αυστραλία, από το 1883, έχουν καταγραφεί περίπου 64 θάνατοι από το είδος Chironex fleckeri.

Η γεωγραφική εξάπλωση του είδους Chironex fleckeri

Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ό,τι το είδος Chironex yamaguchii μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνο, δεδομένου ότι έχει εμπλακεί σε πολλούς θανάτους στην Ιαπωνία. Οι βόρειες ακτές της Αυστραλίας κλείνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της κυβομέδουσας, η οποία είναι πολύ συχνή σε αυτά τα νερά την εποχή των βροχών, από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο. Σε ορισμένες παραλίες τοποθετούνται προστατευτικά δίχτυα για να κρατούν μακριά τις μέδουσες και όσοι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αναπνευστήρα για να απομακρύνονται, προειδοποιούνται να φορούν ειδική στολή σε όλο τους το σώμα.

Φυλλάδιο ενημέρωσης για τις κυβομέδουσες στην Αυστραλία

Προειδοποιητικές πινακίδες για τις κυβομέδουσες

Η Συστηματική Ταξινόμηση του είδους Chironex fleckeri είναι:

πηγή: www.telegraph.co.uk,en.wikipedia.org - http://forest.

            pblogs.gr/