Ως άυλα πολιτιστικά αγαθά νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού -
αρ.2, παρ. ε’ Ν.3028/2002 Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΦΕΚ 153 Α/ 28.6.2002
Ήδη από το 2002, και παράλληλα με τις εργασίες σε διεθνές επίπεδο για την κατάρτιση της Σύμβασης της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Ελληνική Πολιτεία έχει υιοθετήσει τον όρο «άυλα πολιτιστικά αγαθά» για να θεσπίσει τη διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς που μέχρι τότε περιγραφόταν ως «παραδοσιακός και σύγχρονος λαϊκός πολιτισμός». Η Σύμβαση προχωρά ένα βήμα παραπέρα, αποδίδοντας πρωταρχική σημασία στην κοινότητα που ασκεί συγκεκριμένες πολιτισμικές εκφράσεις της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και αναγνωρίζεται μέσα από αυτές. Επίσης, με τη νέα ορολογία που εισάγει, η Σύμβαση ανοίγεται δυνητικά και στις πολιτισμικές εκφράσεις του αστικού χώρου, των νεανικών ομάδων, των μεταναστών.
Έτσι, ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά, σύμφωνα με τη Σύμβαση της UNESCO του 2003, ορίζονται «οι πρακτικές, αναπαραστάσεις, εκφράσεις, γνώσεις και τεχνικές – καθώς και τα εργαλεία, αντικείμενα, χειροτεχνήματα και οι πολιτιστικοί χώροι που συνδέονται με αυτές και τις οποίες οι κοινότητες, οι ομάδες και, κατά περίπτωση, τα άτομα αναγνωρίζουν ότι αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς τους» (άρ. 2. παρ. 1).
Με τη Σύμβαση για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (2003) ο νέος όρος παγιώνεται, ενώ προσφέρονται περαιτέρω επεξεργασίες, όπως ο προσδιορισμός βασικών παραμέτρων για τη διαφύλαξή της, και ορίζονται οι κύριοι «τομείς» της, τα βασικά δηλαδή εννοιολογικά πεδία στα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν εκφράσεις και στοιχεία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (Α.Π.Κ.).
Οι βασικοί τομείς της Α.Π.Κ., σύμφωνα με το άρ. 2. παρ. 2 της Σύμβασης, είναι οι εξής:
α) οι προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας ως φορέα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (παραμύθια, μύθοι και διηγήσεις, αφηγηματικά τραγούδια)
β) οι τέχνες του θεάματος, ή ορθότερα οι επιτελεστικές τέχνες (χορός, μουσική, λαϊκό θέατρο)
γ) οι κοινωνικές πρακτικές, οι τελετουργίες και οι εορταστικές εκδηλώσεις (λαϊκά δρώμενα, έθιμα ευετηρίας, έθιμα στον κύκλο του χρόνου, σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του ανθρώπου)
δ) οι γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν (παραδοσιακές καλλιέργειες, εθνοβοτανική γνώση, λαϊκές αντιλήψεις για τη μετεωρολογία κ.ά.)
ε) η τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία (υφαντική, αγγειοπλαστική, ξυλοναυπηγική κ.ά.).
α) οι προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις, συμπεριλαμβανομένης της γλώσσας ως φορέα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς (παραμύθια, μύθοι και διηγήσεις, αφηγηματικά τραγούδια)
β) οι τέχνες του θεάματος, ή ορθότερα οι επιτελεστικές τέχνες (χορός, μουσική, λαϊκό θέατρο)
γ) οι κοινωνικές πρακτικές, οι τελετουργίες και οι εορταστικές εκδηλώσεις (λαϊκά δρώμενα, έθιμα ευετηρίας, έθιμα στον κύκλο του χρόνου, σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του ανθρώπου)
δ) οι γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν (παραδοσιακές καλλιέργειες, εθνοβοτανική γνώση, λαϊκές αντιλήψεις για τη μετεωρολογία κ.ά.)
ε) η τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία (υφαντική, αγγειοπλαστική, ξυλοναυπηγική κ.ά.).
Η Εθνική Επιτροπή για την Εφαρμογή της Σύμβασης έχει υιοθετήσει την κατηγοριοποίηση της UNESCO και στο ελληνικό Εθνικό Ευρετήριο. Οι τομείς αυτοί όμως, σε καμία περίπτωση δεν είναι εξαντλητικοί και αποκλειστικοί. Έτσι, πολιτισμικές εκφράσεις όπως λ.χ. τα παραδοσιακά παιχνίδια, τα λαϊκά αγωνίσματα, οι τοπικές διατροφικές παραδόσεις εντάσσονται μεν σε κάποιο, ή κάποια από τα προαναφερθέντα πεδία, είναι όμως δυνατόν να αποτελέσουν μια ξεχωριστή κατηγορία. Το κάθε κράτος –μέλος της Σύμβασης μπορεί να ορίσει νέους τομείς, αν αυτό ανταποκρίνεται καλύτερα στα χαρακτηριστικά της δικής του πολιτισμικής παράδοσης.
Οι πολιτισμικές εκφράσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς συχνά εντάσσονται σε περισσότερα του ενός από τα προαναφερθέντα πεδία, δεδομένου του δυναμικού χαρακτήρα τους. Για παράδειγμα, η Μεσογειακή Διατροφή ακουμπά τόσο στο πεδίο των προφορικών παραδόσεων (αναφορικά με τη μετάδοση μεθόδων επεξεργασίας των τροφίμων, καθώς και των συνταγών παρασκευής φαγητού), όσο και στα πεδία των κοινωνικών πρακτικών (εθιμικών επιτελέσεων και γιορτών, όπου το φαγητό να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο), των γνώσεων που αφορούν τη φύση, καθώς και της τεχνογνωσίας που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία (αναφορικά με τα σκεύη και τα λοιπά αντικείμενα)
Ειδική μνεία αξίζει να γίνει για το ζήτημα της διαφύλαξης της γλώσσας και της θρησκείας στο πλαίσιο της Σύμβασης του 2003.
πηγή: http://ayla.culture.gr/
Οι πολιτισμικές εκφράσεις της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς συχνά εντάσσονται σε περισσότερα του ενός από τα προαναφερθέντα πεδία, δεδομένου του δυναμικού χαρακτήρα τους. Για παράδειγμα, η Μεσογειακή Διατροφή ακουμπά τόσο στο πεδίο των προφορικών παραδόσεων (αναφορικά με τη μετάδοση μεθόδων επεξεργασίας των τροφίμων, καθώς και των συνταγών παρασκευής φαγητού), όσο και στα πεδία των κοινωνικών πρακτικών (εθιμικών επιτελέσεων και γιορτών, όπου το φαγητό να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο), των γνώσεων που αφορούν τη φύση, καθώς και της τεχνογνωσίας που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία (αναφορικά με τα σκεύη και τα λοιπά αντικείμενα)
Ειδική μνεία αξίζει να γίνει για το ζήτημα της διαφύλαξης της γλώσσας και της θρησκείας στο πλαίσιο της Σύμβασης του 2003.
πηγή: http://ayla.culture.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου