Πέμπτη 29 Ιανουαρίου 2015

Περιβαλλοντικές αξίες των περιθωρίων των αγρών και η συμβολή τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας

 
panida_logo2001
 
Πολλές από τις δραστηριότητες του ανθρώπου, μεταξύ των οποίων και η εντατικοποίηση της γεωργίας, έχουν υποβαθμίσει μεγάλες εκτάσεις πολύτιμων οικοσυστημάτων με αναπόφευκτες επιπτώσεις στη χλωρίδα και πανίδα.
 
Στο παρελθόν, οι μη καλλιεργούμενες φυσικές περιοχές γύρω από τους αγρούς θεωρούνταν ως ανεκμετάλλευτες και ενίοτε ζημιογόνες για τη γεωργική παραγωγή. Αυτό οδήγησε στην καταστροφή όχι μόνον μεγάλων εκτάσεων φυσικών oικοσυστημάτων όμορων των αγρών, αλλά και στην καταστροφή ή την υποβάθμιση μικρών λωρίδων φυσικών ή ημιφυσικών οίκοσυστημάτων στα όρια μεταξύ των αγρών.
 
Με την ανάπτυξη της επιστήμης της Οικολογίας, αξιολογήθηκαν οι λειτουργίες των οικοσυστημάτων των περιθωρίων των αγρών και προέκυψαν πολλά οφέλη για τα όμορα αγροοικοσυστήματα.

Τα περιθώρια των αγρών (Field margins ή Acrofields ή Arable field boundaries) είναι μικρές λωρίδες φυσικών ή ημιφυσικών οικοσυστημάτων στα όρια μεταξύ των αγρών. Οι πιο κοινοί τύποι περιθωρίων που απαντώνται στα όρια των αγρών της Ελλάδας είναι: στενές λωρίδες ακαλλιέργητου εδάφους, διάφοροι τύποι φραχτών, φράχτες ξερολιθιάς, πρανή ποικίλων σχημάτων και κλίσεων, όρια δασών και λιβαδιών, διάφοροι δρόμοι και διάφοροι τύποι υγροτόπων όπως ρέματα, ρυάκια, ποταμοί, κανάλια και τάφροι. Τα οικοσυστήματα αυτά σε πολλές περιπτώσεις έχουν υποβαθμισθεί ή καταστραφεί ολοκληρωτικά.

Τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα ερευνών έχουν δείξει θετικές και αρνητικές επιδράσεις των οικοσυστημάτων των ορίων των αγρών στα όμορα αγροοικοσυστήματα.

Οι κυριότερες από τις θετικές επιδράσεις στα αγροοικοσυστήματα είναι η φιλοξενία φυσικών εχθρών παρασίτων, η φιλοξενία επικονιαστών, η προστασία από τους ανέμους και η βελτίωση του μικροκλίματος. Η περαιτέρω διερεύνηση των επιδράσεων αυτών, ιδιαίτερα στα μεσογειακά αγροοικοσυστήματα, όπως εκείνα της Ελλάδας, όπου υπάρχει σοβαρό κενό γνώσης, μπορεί να βοηθήσει στην κατάρτιση ακριβέστερων Κωδίκων ορθής γεωργικής πρακτικής και παροχή συμβουλών προς τους γεωργούς για την αύξηση της παραγωγής τους με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον.

Τα περιθώρια των αγρών συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Λειτουργούν ως διάδρομοι διαφυγής και εξάπλωσης πολλών ειδών πανίδας. Παρέχουν εδώδιμα φρούτα, λαχανικά και ζώα. Συμβάλλουν θετικά στην αρχιτεκτονική του αγροτικού τοπίου και στον περιορισμό της ρύπανσης των κατάντη χερσαίων ή υγροτοπικών οικοσυστημάτων με τα νερά της επιφανειακής απορροής.

Παρά τις ενίοτε αρνητικές επιδράσεις, όπως διατήρηση παρασίτων και ζιζανίων των καλλιεργειών, έχει αποδειχθεί ότι η συνετή διαχείριση των περιθωρίων των αγρών προμηθεύει με πολύτιμα αγαθά και υπηρεσίες τον άνθρωπο και συμβάλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η διατήρηση, επέκταση και κατάλληλη διαχείριση επομένως των περιθωρίων των αγρών είναι πολλαπλώς ωφέλιμη και μπορεί να συμβάλλει σε μια αειφόρο γεωργία.

Πηγή: Τσιούρης Σ.Ε., Σώκος Χ.Κ. 2014. Περιβαλλοντικές αξίες των περιθωρίων των αγρών και η συμβολή τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Γεωτεχνικά Επιστημονικά Θέματα, σειρά I, τόμος 23, τεύχος 2: 30-39.


Πλήρες κείμενο (full text) σε PDF
 
 
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου