Αμολούν οι οικολόγοι φίδια στα δάση; Η κατάρρευση ενός αστικού μύθου

Λιμνόφιδο στα χέρια
ερευνητή (D. Apostolou ©)

 

Δεν υπάρχει ούτε ένας κάτοικος της χώρας μας σήμερα, που να μην έχει ακούσει έστω και μία φορά χαρακτηριστικά, ότι «οι οικολόγοι», λίγο πιο έξω από την πόλη ή το χωριό του, «αμόλησαν φίδια»! Όπου και να σταθεί κανείς ανά την επικράτεια θα το ακούσει σίγουρα. Κατά ένα περίεργο τρόπο κάτι τέτοιο δεν αποδεικνύεται ποτέ και βασίζεται σε ό,τι ακούγεται από στόμα σε στόμα. Η μόνη ένδειξη (που πολλές φορές είναι και η αφορμή για να αρχίσει να ακούγεται κάτι τέτοιο) είναι κάποια υποτιθέμενη αύξηση των φιδιών σε μία περιοχή, ή κάποιο περιστατικό δηλητηριώδους δήγματος.

Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε πως μπορεί κάτι τέτοιο να είναι εφικτό και πόσο πιθανό είναι να απελευθερωθούν ζώα μαζικά για περιβαλλοντικούς και οικολογικούς σκοπούς.

 

 

Εις άτοπον απαγωγή…

 

Ας υποθέσουμε πως μία ομάδα ανθρώπων που ασχολούνται με περιβαλλοντικά θέματα, διαπιστώνει πως ο πληθυσμός των φιδιών μίας περιοχής είναι μικρός και αποφασίζει να τον αυξήσει απελευθερώνοντας έναν μεγάλο αριθμό από αυτά. Θα πρέπει λοιπόν να συλλέξει αρκετά άγρια φίδια και κρατώντας τα αιχμάλωτα σε ειδικές εγκαταστάσεις να περιμένει τους γόνους. Για να αυξήσει τους αριθμούς ακόμα περισσότερο, ίσως εξέτρεφε τους γόνους μέχρι να ενηλικιωθούν και να δώσουν, με την σειρά τους, τους δικούς τους απόγονους. Θεωρητικά λοιπόν σε αρκετά χρόνια ο αριθμός των φιδιών θα έχει γίνει πολύ μεγάλος και τότε θα είναι κατάλληλη η στιγμή για την απελευθέρωση. Η όλη διαδικασία θα ακολουθούσε κάποια αναγκαία στάδια:

1ο στάδιο: Συλλογή – Αιχμαλώτιση  Οχιά – Vipera ammodytes Για να ξεκινήσει λοιπόν μία τέτοια διαδικασία είναι αναγκαίο να συλλεχθούν από την φύση (από κάποια περιοχή με αφθονία στο είδος φιδιού που θέλουμε να αναπαραγάγουμε) αρκετά άτομα και να αιχμαλωτιστούν. Εδώ όμως συναντάμε την πρώτη παρατυπία της υπόθεσης: Οι νόμοι που προστατεύουν τα ερπετά της χώρας μας καθιστούν παράνομη την αιχμαλωσία όλων των ειδών φιδιού. Επιπλέον, είναι άκρως αντι-οικολογικό να αφαιρεί κανείς ζώα μαζικά από μία περιοχή, διότι έτσι μειώνει σε αριθμό τον πληθυσμό του είδους που συλλέγει και θέτει σε κίνδυνο την γενική ισορροπία του οικοσυστήματος της περιοχής, αφού διαταράσσεται η τροφική αλυσίδα σημαντικά. Κάτι τέτοιο λοιπόν, δεν αρμόζει σε περιβαλλοντική οργάνωση αλλά σε λαθροθήρες. 

2^ο στάδιο: Αιχμαλωσία και αναπαραγωγή
 

Ας υποθέσουμε παρ” όλα αυτά πως έχουν εκδοθεί ειδικές άδειες από το κράτος στην εν λόγω οργάνωση για αυτόν το σκοπό. Έτσι, αφού έχει συλλέξει έναν σημαντικό αριθμό άγριων φιδιών, και συγκεκριμένα Οχιές όπως ισχυρίζονται οι φήμες, θα πρέπει να τις κρατήσει αιχμάλωτες σε κάποιες κατάλληλες εγκαταστάσεις για να αναπαράγονται και να δίνουν όλο και περισσότερους γόνους. Όμως στο σημείο αυτό εμφανίζεται το επόμενο εμπόδιο: Τα άγρια φίδια όταν περιορίζονται σε τεχνητά περιβάλλοντα όπως γυάλες, ενυδρεία, τεράριουμς, κτλ, κυριεύονται από το στρες της αιχμαλωσίας σε τέτοιο βαθμό ώστε να παρουσιάζουν ασθένειες, άρνηση τροφής και θνησιμότητα σε μεγάλα ποσοστά, πόσο μάλλον διάθεση για αναπαραγωγή (μεγαλύτερες εγκαταστάσεις που θα προσομοίωναν το φυσικό περιβάλλον, ενώ συγχρόνως θα παρείχαν ασφάλεια από φυσικούς θηρευτές, θα είχαν ιλιγγιώδες κόστος και μέγεθος που δεν κρύβεται!). Συνυπολογίζοντας με τα παραπάνω ότι οι θηλυκές Οχιές ενηλικιώνονται και μπορούν να κυοφορήσουν μετά το 5ο έτος της ηλικίας τους και (σε ελευθερία) γεννούν συνήθως κάθε δύο χρόνια, λιγότερα από 10 μικρά κατά μέσο όρο, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο αμφίβολο είναι ένα τέτοιο σενάριο πολλαπλασιασμού σε αιχμαλωσία.

Συμπερασματικά, ένα τέτοιο εγχείρημα θα οδηγούσε σε λιγότερους απογόνους απ “ότι στην περίπτωση που τα φίδια αφήνονταν στο φυσικό τους περιβάλλον και αναπαράγονταν φυσικά.

 

3ο στάδιο: Απελευθέρωση Υποθέτοντας λοιπόν ότι όλα τα παραπάνω εμπόδια έχουν αντιμετωπιστεί και ξεπεραστεί και εν τέλει αυτή η ομάδα ανθρώπων έχει αποκτήσει έναν σημαντικό αριθμό φιδιών από ελεγχόμενες αναπαραγωγές (κάτι που χρειάστηκε πολλά χρόνια), αποφασίζει τελικά να τα απελευθερώσει. Το γεγονός που αναιρεί και αυτήν την υπόθεση είναι ότι και πάλι, η μαζική απελευθέρωση ζώων σε μία περιοχή και ειδικά ειδών που δεν απαντούν σε αυτήν, είναι πράξη αντι-οικολογική, αφού διαταράσσει την ευαίσθητη  ισορροπία του οικοσυστήματος. Συγχρόνως, αν σε μία περιοχή ο αριθμός των φιδιών είναι μικρός, που σημαίνει ότι οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές γι” αυτά (μειωμένη τροφή, ελάχιστες κρυψώνες, κτλ), μπορεί να φανταστεί κανείς, πόσο δυσχερέστερες θα γίνουν όταν τις μοιραστούν με περισσότερα φίδια. Το αποτέλεσμα θα είναι ακόμα λιγότερα και από τα αρχικά, σε μικρό χρονικό διάστημα.

 
 

Πως δημιουργήθηκε ο μύθος αυτός;

Κάποιες αλήθειες οι οποίες ενδέχεται να παραποιηθούν και να δώσουν αφορμή για την δημιουργία του εν λόγω μύθου είναι οι παρακάτω:  

• Στην χώρα μας υπάρχουν ελάχιστα κέντρα περίθαλψης άγριων ζώων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις δέχονται τραυματισμένα φίδια. Όταν ένα τραυματισμένο φίδι αναρρώσει και έρχεται η ώρα να επανενταχθεί στο περιβάλλον από το οποίο προήλθε, τα μέλη του κέντρου περίθαλψης το μεταφέρουν εκεί, συνήθως σε υφασμάτινους σάκους και το απελευθερώνουν. Επίσης, λέγεται πως σε μια παλιότερη αντιπαράθεση συγκεκριμένου κέντρου περίθαλψης με λαθροκυνηγούς, έδωσε το έναυσμα στους λαθροθήρες να ξεκινήσουν και να διασπείρουν τον μύθο αυτό, εις βάρος των εθελοντών, τους οποίους πολλοί ονομάζουν ως «οικολόγους» σε μία γενική έννοια.
• Η Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία σε προγράμματα για την προστασία της απειλούμενης Οχιάς της Μήλου, συλλέγει κατά περιόδους όσα περισσότερα φίδια του είδους δύναται, στα οποία τοποθετεί μικροτσίπς για ερευνητικούς σκοπούς και για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Μετά την καταγραφή και την τοποθέτηση μικροτσίπ, τα φίδια μεταφέρονται μέσα σε υφασμάτινα σακίδια, στην τοποθεσία απ” όπου βρέθηκαν και συλλήφθηκαν ακριβώς και επανελευθερώνονται.

Επίσης από τους αρκετούς άρπαγες της ελληνικής φύσης που παράνομα συλλέγουν και αιχμαλωτίζουν προστατευόμενα ζώα για προσωπική τους συλλογή ή λαθρεμπόριο, ενδέχεται κατά καιρούς κάποιος να επιτύχει αναπαραγωγή ενός είδους σε αιχμαλωσία και είτε να πουλήσει τους γόνους σε ασυνείδητους αγοραστές, είτε να τους απελευθερώσει στην φύση, μη έχοντας τι να τους κάνει, κάτι που για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, και πάλι δεν μπορεί να αυξήσει τους πληθυσμούς των φιδιών σε μία περιοχή, αλλά αντιθέτως να τους μειώσει, ζημιώνοντας την περιοχή.

Όλα τα παραπάνω εάν πέσουν στην αντίληψη ανθρώπων με άγνοια της πραγματικότητας στο συγκεκριμένο θέμα, μπορούν να μεταφραστούν αναλόγως και να δώσουν «τροφή» για την ενίσχυση και διάδοση του μύθου των «οικολόγων που αφήνουν φίδια«. Συνετό είναι λοιπόν, να μην ασπάζεται κανείς ανεπιφύλακτα τις όποιες δοξασίες και φήμες κυκλοφορούν, αλλά να συμβουλεύεται πρώτα κάποιον ειδικό, ανάλογα με την κάθε περίπτωση και να αναζητά την αλήθεια σε κάθε γεγονός προτού το διαδώσει.

Δυστυχώς ο μύθος των οικολόγων που «αμολάν» φίδια καλά κρατεί ακόμη και χωρίς ενημέρωση ο μόνος που «πληρώνει» το τίμημα του μύθου είναι για ακόμα μία φορά τα ίδια τα ζώα και το οικοσύστημα…



πηγή: http://ecology-salonika.org/