Αστερούσια ... όπως Σαχάρα;

Χαρακτηριστική περίπτωση ερημοποίησης

αποτελούν τα Αστερούσια Όρη

 

  

της Κορίνας Καφετζοπούλου

 

Η Κρήτη είναι από τις περιοχές του πλανήτη, που βρίσκονται στην κόκκινη ζώνη εξαιτίας τους φαινομένου της ερημοποίησης.

 

 

«Οι επιστήμονες που ασχολούνται με το φαινόμενο της ερημοποίησης γνωρίζουν την λέξη Αστερούσια, όπως όλος ο κόσμος γνωρίζει ... τη Σαχάρα» είπε μιλώντας στο MadeinCreta το μέλος της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου κ. Αριστείδης Παπαδάκης*, όχι καθ΄υπερβολή αλλά κατά κυριολεξία, για να καταδείξει το μέγεθος του προβλήματος που απειλεί το νησί.

«Τα Αστερούσια Όρη για τους επιστήμονες είναι μια περιοχή μελέτης και χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαδικασίας της ερημοποίησης. Μπορεί να είναι μια υπόθεση 100ετίας αλλά σε άλλες περιοχές του νησιού μπορεί να είναι ακόμα και πενταετίας!», συμπλήρωσε.

Η διαδικασία της ερημοποίησης δεν είναι τόσο αργή όσο ίσως υποθέτουμε. Αρκεί να ζητήσει κανείς από ανθρώπους της προηγούμενης γενιάς να περιγράψουν το τοπίο γύρω τους, όπως το ήξεραν, για να αντιληφθεί το ρυθμό απώλειας της φυτοκάλυψης και του εδάφους.

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η δημιουργία ενός εκατοστού εδάφους διαρκεί 500 με 1000 χρόνια αλλά αρκεί μια καταρρακτώδης βροχή για να χαθεί από εκεί που δεν προστατεύεται.

Όπως σημείωσε, η Κρήτη, σύμφωνα με τις κατατάξεις των τοπίων που έχουν να κάνουν με την ερημοποίηση, βρίσκεται στη ξηροθερμική ζώνη.

Στο χάρτη του δυνητικού κινδύνου, του πιθανού κίνδυνου δηλαδή για την Ελλάδα, η Κρήτη βρίσκεται στην κόκκινη ζώνη. Υπάρχουν περιοχές στην Κρήτη που η διαδικασία της ερημοποίησης έχει προχωρήσει αρκετά.

Χαρακτηριστική περίπτωση, τα Αστερούσια Όρη που έχουν απογυμνωθεί σε πολλά μέρη εξαιτίας της υπερβόσκησης και της καλλιέργειας σιτηρών για ζωοτροφή, αλλά και των πυρκαγιών.

Το τοπίο έχει υποβαθμιστεί, έχει χαθεί η εδαφοκάλυψη, ενώ εξαιτίας της διάβρωσης έχουν παρασυρθεί τα χώματα με αποτέλεσμα να καταστεί το μεγαλύτερο μέρος του ορεινού όγκου άγονο.

Το «νεκρό» χώμα της Μεσαράς

Ένα άλλο παράδειγμα ερημοποίησης που συμβαίνει σε πολλές περιοχές της Κρήτης είναι ότι έχει χαθεί το στρώμα εκείνου του εδάφους, το οποίο χαρακτηρίζεται γόνιμο καθώς έχει μέσα οργανική ουσία. Υγιές θεωρείται ένα έδαφος όταν έχει τουλάχιστον 4% οργανικής ουσίας στο πάνω του στρώμα. «Αυτή τη στιγμή στις περισσότερες περιοχές της Κρήτης είναι λιγότερο από 1%, όπως για παράδειγμα στη Μεσαρά.

Σε ένα επικλινές έδαφος το οποίο συστηματικά οργώνεται με κακό τρόπο κάνοντας τις γραμμές κάθετες αντί για οριζόντιες, μια βροχή μόνο είναι αρκετή για να παρασύρει το χώμα.

 

Αυτό που βλέπουμε σε πολλές περιοχές εκτός από τη Μεσαρά αλλά και προς Πεδιάδα και Αρκαλοχώρι, είναι τα λευκά χώματα, επακόλουθο της ερημοποίησης λόγω της κακής αγροτικής πρακτικής. Συστηματικό όργωμα, χρήση φυτοφαρμάκων που καταστρέφουν την εδαφοκάλυψη, χημικά λιπάσματα που π.χ. δίνουν τροφή στις ελιές αλλά καταστούν άγονο το έδαφος για άλλα φυτά με την πάροδο των χρόνων.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εξαφανίζεται η οργανική ουσία και συγκεκριμένα η παρουσία του άνθρακα μέσα στο έδαφος».

Και σε αυτό το σημείο ξεκινάει μια αλυσίδα στο περιβάλλον που επηρεάζει την ισορροπία του πλανήτη, τον αέρα που αναπνέουμε, και το νερό που πίνουμε. «Τα φυτά δεσμεύουν άνθρακα από την ατμόσφαιρα και μειώνεται η παρουσία του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, και αντίστοιχα μειώνεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που εντείνει το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Και όλα αυτά είναι, αλληλένδετα. Ερημοποίηση σημαίνει ότι γινόμαστε έρημος. Η Κρήτη μεταβάλλεται και γίνεται άγονη. Και αυτό επιταχύνεται από την ανθρώπινη παρέμβαση».

 

*Ο κ.Αριστείδης Παπαδάκης, εκτός από μέλος της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου, είναι εκλεγμένος Συντονιστής της Γραμματείας του Παγκρήτιου Δικτύου Περιβαλλοντικών Οργανώσεων "ΟικοΚρήτη". Μέλος των Οικολόγων Πράσινων και της ανεξάρτητης περιφερειακής παράταξης "Μια Κρήτη".

 

 

πηγή: http://madeincreta.gr/