Τα πανάρχαια ελαιόδεντρα ενέπνευσαν τον Μουντάκη στο «Μυλωνάδες και μαζώχτρες»
του Μανόλη Παντινάκη
Στην ανακήρυξη του «Μνημειακού Άλσους Ελιάς» της Σχολής Ασωμάτων Αμαρίου, αλλά και πέντε μνημειακών ελαιοδέντρων στην Κρήτη προχώρησε η διοίκηση του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ), κάνοντας δεκτή εισήγηση της επιτροπής Αξιολόγησης Μνημειακών Ελαιοδέντρων. Το «Μνημειακό Άλσος» βρίσκεται στη θέση «Στου Ροβύθη» του δημοτικού διαμερίσματος Μοναστηρακίου και περιλαμβάνει αθάνατα δέντρα ελιάς που χρονολογούνται και 3,5 χιλιάδων ετών και παρά τις χιλιετίες του συνεχίζουν να καρποφορούν.
 |
| Μνημειακό ελαιόδεντρο που κλέβει τις εντυπώσεις, στη θέση «Στου Ροβύθη» Μοναστηρακίου Αμαρίου |
Πέραν της ανακήρυξης του άλσους, ανακηρύχτηκαν ακόμη: Η «Μεγάλη Ελιά» Αερινού του δήμου Κισάμου, η «Υψωμένη Ελιά» του Βατόλακου του δήμου Πλατανιά, η «Ελιά Καμηλαρίου» του δήμου Φαιστού, η «Μεγάλη Ελιά» Άνω Βιάννου του δήμου Βιάννου και «Ελιά Αγγελιανών» του δήμου Μυλοποτάμου.
Εισήγηση της επιτροπής και για εννιά ακόμη ελαιόδεντρα έγινε αποδεκτή από τη διοίκηση του συνδέσμου, που όμως «προς το παρόν δεν πληρούν όλες τις απαιτούμενες ιδιοκτησιακές και περιβαλλοντικές προϋποθέσεις» και όταν επιλυθούν τα προβλήματα που παρουσιάζουν «θα ανακηρυχθούν και αυτά ως μνημειακά».
Η εισήγηση της επιτροπής περιλαμβάνει, την «Ελιά Χρωμοναστηρίου» του δήμου Ρεθύμνου, την «Ελιά Άστρικα» του δήμου Πλατανιά, την «Ελιά Χωραφακίων» του δήμου Χανίων, την «Ελιά Κάτω Ασιτών» του δήμου Ηρακλείου, την «Ελιά στις Τρεις Ελιές Καντάνου» του δήμου Σελίνου, την «Ιστορική Ελιά» Βουτά του δήμου Καντάνου-Σελίνου, την «Ελιά στο Μόδι» του δήμου Πλατανιά, την «Ελιά Μαθαίνας» Λάστρου του δήμου Σητείας και τη «Φουρκολιά» του δήμου Σητείας…
ΑΠΟ ΤΟ 2008…
 |
| Στην ίδια θέση, πολύ κοντά, τρία μινωϊκά δέντρα |
Από το 2008 στα πλαίσια του προγράμματος interreg, μετά από αξιολόγηση ειδικής διεπιστημονικής επιτροπής έχουν ανακηρυχτεί ως μνημειακά και έχουν αναδειχτεί τα ελαιόδεντρα: Ελιά Βουβών και Π. Ρουμάτων του δήμου Πλατανιά, Ελιά Καβουσίου του δήμου
Ιεράπετρας, Ελιά «Αγίου Γεωργίου» Καντάνου του δήμου Σελίνου, Ελιά Σαμωνά του δήμου Αποκορώνου, Ελιά Κ. Τριπόδο του δήμου Μυλοποτάμου, Ελιά Γέννας του δήμου Αμαρίου, «Ελιά με Κολόνα» του δήμου Γόρτυνας, Ελιά Πανασού του δήμου Γόρτυνας και Ελιά Παλιάμας του δήμου Φαιστού.
Με την ανάδειξη των μνημειακών ελαιοδέντρων, ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης επιδιώκει την προστασία των ελαιοδέντρων και τη διατήρησή τους ως βασικών στοιχείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και τον εμπλουτισμό της ενδοχώρας με αξιοθέατα που συνδέονται με τη φύση, την ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου, ώστε να αποτελέσουν πόλους έλξης για την ανάπτυξη του εσωτερικού τουρισμού. «Επομένως», τονίζεται σε ανακοίνωση του συνδέσμου «σημασία δεν έχει μόνο η ανακήρυξη και η ανάπλαση και ανάδειξη των ελαιοδέντρων αυτών, στα οποία καλούνται να συμβάλλουν οι δήμοι αλλά και οι τοπικοί φορείς…».
 |
| Το «Μνημειακό Άλσος Ελιάς» του δήμου Αμαρίου |
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΝΤΑΚΗ
Την ανακήρυξη ως μνημειακό, ζητά από την επιτροπή αξιολόγησης του ΣΕΔΗΚ η δημοτική επιχείρηση «Αμάρι Α.Ε», για αρχαίο ελαιόδεντρο στην τοποθεσία «Στου Ροβύθη» Μοναστηρακίου. Όπως περιγράφεται στο σχετικό δελτίο, η περίμετρος του δέντρου, «από τα λίγα δέντρα που γλίτωσαν την καταστροφή», στη βάση του κορμού είναι 18,80 μ. ενώ δίδονται και ιστορικές πληροφορίες.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται, η ελιά βρίσκεται στον Μινωϊκό οικισμό Μοναστηράκι, που αποτελούσε «σημαντικό ανακτορικό και αποθηκευτικό κέντρο» και στην ίδια περιοχή υπήρχε αξιόλογος ελαιώνας με πανάρχαια δέντρα…
Όμως, το μεγάλο έγκλημα συντελέστηκε στη δεκαετία του 1980, που με εντολή του τότε διευθυντή της Γεωργικής Σχολής Ασωμάτων εκριζώθηκαν περίπου χίλια αρχαία ελαιόδεντρα! Τότε, τονίζεται στο δελτίο υποψηφιότητας, «χρησιμοποιήθηκαν φορτωτές και γιγάντιοι εκσκαφείς, καθώς και μεγάλες ποσότητες δυναμίτιδας προκειμένου να κατορθώσουν να εκριζώσουν τα εκτεταμένο ριζικό τους σύστημα…»
 |
| Ο Άρης Κουτάκης, εμπνευστής του μνημειακού άλσους φωτογραφίζει ελαιόδεντρο «στου Ροβύθη» |
Το κάθε δέντρο, «τεραστίων διαστάσεων», επισημαίνεται, «μαζευόταν από τριάντα μαζώχτρες σε διάστημα μιας μέρας» και τις εργάτριες από τη Βόρεια Ελλάδα που έρχονταν τις απασχολούσε η Σχολή Ασωμάτων. Οι εικόνες συλλογής του ελαιοκάρπου από τις μαζώχτρες αλλά και η μεταφορά του από «τους κουβαλέδες- μυλωνάδες», ενέπνευσε και τον μεγάλο λυράρη Κώστα Μουντάκη στο γνωστό τραγούδι «Μυλωνάδες και μαζώχτρες».
Η έμπνευση δεν ήλθε τυχαία, καθώς ο σπουδαίος καλλιτέχνης, παντρεμένος από το κοντινό Πετροχώρι συχνά ταξίδευε στο χωριό με το λεωφορείο, συναντώντας στο πέρασμα του από τις εκτάσεις της Σχολής Ασωμάτων τον «πυρετό» της δουλειάς στους απέραντους ελαιώνες με τα πανάρχαια δέντρα. Αυτά τα στιγμιότυπα που αντίκριζε του προκάλεσαν τη σύνθεση του τραγουδιού και με την κυκλοφορία του έγινε ύμνος της Κρήτης…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου