Τα τελευταία χρόνια στην Τρίπολη έχει γίνει πολύ του συρμού η χρησιμοποίηση του όρου Ανάπλαση. Κυρίως μετά τα προβλήματα της Πλατείας Άρεως και την εξέλιξη των πεζοδρομήσεων σε συνδυασμό με την Πλατεία Πετρινού και την υπογραφή από το Δήμαρχο κ. Ι. Σμυρνιώτη του συμφωνητικού για το έργο της Ανάπλασης της οδού Γρηγορίου Λαμπράκη στην Τρίπολη. Στην ίδια προοπτική εντάσσεται η συνέχιση και η ολοκλήρωση των έργων της Πλατείας Άρεως που εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ/ ΔΕΠΙΝ και εγκρίθηκε από την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Παράλληλα με αυτά προχωρά και το πρωτόγνωρο για τα περιφερειακά δεδομένα εγχείρημα της Περιφέρειας Πελοποννήσου για την εφαρμογή των Αναπλάσεων Μεγάλης Κλίμακας και Υψηλού Επιπέδου Επιχειρηματικών Επενδύσεων δια της μεθόδου ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) με το νέο χρηματοπιστωτικό εργαλείο Jessica (που θα αναλύσουμε σε επόμενο άρθρο).
Εξίσου δημοφιλής είναι ο όρος Ανάπλαση και στη βιβλιογραφία των δράσεων που εμπεριέχονται στις Δημοσιονομικές Περιόδους των ΜΟΠ, των Α΄, Β΄, Γ΄ΚΠΣ όπως σήμερα του ΕΣΠΑ 2007-2013. Σίγουρα θα εμπεριέχεται και στο «νέο» ΕΣΠΑ 2014-2020 υπό προϋποθέσεις συμβατότητας με τη Στρατηγική Ευρώπη 2020 η οποία θέτει πολύ ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων σχεδιασμού, εκτέλεσης και ανταποδοτικότητας των αναπλάσεων (προς αποφυγήν του κακού χθες).
Παρατηρείται το φαινόμενο ο όρος ανάπλαση να γοητεύει τους ρέκτες της αισθητικής, της περιβαλλοντικής και της λειτουργικής αναγέννησης του χώρου είτε τούτος είναι σημειακός (λ.χ. μια πλατεία) ή ένα κέλυφος (λ.χ. μεμονωμένο κτίριο) ή μια ευρύτερη έκταση αστικής ζώνης που μπορεί να ξεκινά από μια γειτονιά και να εκτείνεται σε πολύ μεγάλο τμήμα μιας αστικής περιοχής (λ.χ. Πλάκα, Docklands του Λονδίνου, Urbino – Bologna, Rotterdam, κ.λπ).
Τέτοιου είδους αναπλάσεις υψηλού επιπέδου και μεγάλης κλίμακας απαιτούν νέα χρηματοδοτικά μέσα και νέους χρηματοπιστωτικούς μηχανισμούς, υψηλή τεχνογνωσία, αρχιτεκτονική/αισθητική ανωτερότητα, καινοτομία, συνεχείς ποιοτικούς και ποσοτικούς ελέγχους και κατασκευαστική δεινότητα που: (1) ξεπερνούν την κλασική μεθοδολογία παλαιάς κοπής και τα στερεότυπα της πρώτης γενεάς, και (2) συμβαδίζουν με τους όρους και τις προϋποθέσεις που επιβάλλουν τα νέα προγράμματα λ.χ. Jessica το οποίο εκτελείται με τη μέθοδο ΣΔΙΤ.
Τα θέματα της Ανάπλασης εμπεριέχονται κατά περίπτωση και στα εξειδικευμένα κεφάλαια του Χωροταξικού και Πολεοδομικού Σχεδιασμού, όπως είναι: Ζώνες Ενεργού Πολεοδομίας, Ζώνες Αστικού Αναδασμού, Ζώνες Ειδικών Κινήτρων, Ζώνες Ειδικής Ενίσχυσης, Ενεργό Οικοδομικό Τετράγωνο, κ.λπ. Στις αναπλάσεις υπεισέρχεται και η δραστηριοποίηση ειδικών φορέων του κράτους, όπως: ΔΕΠΟΣ, ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ, ΟΕΚ, κ.λπ. καθώς επίσης και των Ιδιωτικών Οικοδομικών Συνεταιρισμών.
Η Ανάπλαση είναι ένας όρος με ευρύ και γενικό τίτλο του οποίου το εννοιολογικό περιεχόμενο μεταβάλλεται με το χρόνο και τις εκάστοτε παρεμβάσεις για την κάλυψη αστικών αναγκών σε επίπεδο κελύφους, χρήσεων γης, κοινωνικοοικονομικών αναγκών, βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης καθώς και της ανταγωνιστικότητας μιας χωρικής ενότητας (κάλυψη οικιστικών ελλείψεων, άσκηση κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής, αναμόρφωση προβληματικών περιοχών, τεχνοπόλεις, επιχειρηματικά πάρκα, πόλοι καινοτομίας, δημιουργία εξωτερικών οικονομιών, άμβλυνση των εξωτερικών αντι-οικονομιών, κ.λπ.) σε συνδυασμό με τις ανάγκες πολιτιστικής αξιοποίησης, αισθητικής ανάδειξης και διατήρησης της φυσιογνωμίας ενός τόπου. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν και οι σύγχρονες αντιλήψεις αναφορικά με το place marketing και το branding στο πλαίσιο της χωρικής ανταγωνιστικότητας (πόλεων, περιφερειών, περιοχών, κ.λπ.) με στόχο τη βελτίωση της χωρικής εξωστρέφειας, την προσέλκυση επενδύσεων και την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος. Υψιπετής στόχος ευρύτερης κλίμακας και ανώτερου επιπέδου που αποτελεί αντικείμενο δράσης της Περιφέρειας Πελοποννήσου με πολλούς τρόπους μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται το Πρόγραμμα Jessica.
Από σχολαστικής ιστορικής απόψεως ο όρος ανάπλαση αναφέρεται για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1970, ειδικά μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1975, στο παράγωγο δίκαιο του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού με στόχο την αναβάθμιση της οικιστικής πολιτικής. Η ανάπλαση καθιερώνεται ως έννοια με νομικό περιεχόμενο στο Ν.Δ. 1003/71 «περί ενεργού πολεοδομίας». Ο όρος ανάπλαση σημαίνει επαναμορφολόγηση του χώρου, δηλαδή παρέμβαση σε μορφολογικό επίπεδο κάποιου χώρου που έχει υποστεί αλλοιώσεις, καταστροφές, ζημίες, φθορές, υποβάθμιση, κ.λπ. Οι πιο γνωστοί όροι που περιγράφουν το ευρύ φάσμα των πολεοδομικών παρεμβάσεων κάτω από τον ευρύ τίτλο ανάπλαση, είναι οι ακόλουθοι:
Αστική Ανανέωση (remodelage, rénovation urbaine) ή
Αστική Ανακαίνιση (renouvelement urbaine): γενικευμένος όρος που υπονοεί κατεδάφιση (demolition) ενόψει μιας νέας κατασκευής ή ενός τμήματος πόλης και ανακατασκευή (reconstruction) ή επαναχρησιμοποίηση (rehabilitation).
Αποκατάσταση (reconstitution): αντιστοιχεί περισσότερο προς την έννοια της επαναδόμησης επί τη βάση ιστορικών στοιχείων ενός κατεστραμμένου κτιρίου ή συνόλου κτιρίων (λ.χ. Παλάτι της Κνωσσού, Στοά Αττάλου, κ.λπ.).
Αναστήλωση (restauration): Ανασύνθεση των υφισταμένων αλλά διασκορπισμένων μελών ενός μνημείου ή ακόμη και μιας ολόκληρης πόλης (Ναός Απτέρου Νίκης, Ναός Εκατονταπυλιανής της Πάρου, Πόλη Saint Malo Γαλλίας, Ιστορικό Κέντρο Βαρσοβίας, κ.λπ.).
Αναπαλαίωση (ravalement): Συντήρηση και αποκατάσταση κτιρίων ή συγκροτημάτων έτσι, ώστε να αποκτήσουν εικόνα παλαιότητας.
Αναθεμελίωση (reconversion): σοβαρή παρέμβαση στη βάση θεμελίωσης για τη στήριξη του φέροντος οργανισμού.
Επισκευή – Επιδιόρθωση (réfection): όροι που αναφέρονται στην προστασία και στην αποκατάσταση των κτιρίων ανάλογα με την κλίμακα της παρέμβασης είτε είναι δομικές είτε μορφολογικές. Επανασχεδιασμός (reaménagement): Η εκ νέου σχεδίαση. Αναβίωση (réanimation) ή Αναζωογόνηση (revitalization): Επαναφορά στη ζωή μνημείων καταστραφέντων.
Επανάχρηση (réhabilitation): Μετασχηματισμός ενός χώρου ή ενός κτιρίου ώστε να γίνει κατάλληλο για κατοικία ή άλλη χρήση διατηρώντας τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και το ύφος. Επαναπροσαρμογή (réadaptation): ανάπλαση προσαρμογής των υφιστάμενων κελυφών σε νέες λειτουργίες ενώ με τον όρο Επανεμφύτευση (réimplantation) νοείται η επαναπροσαρμογή νέων λειτουργιών σε συγκεκριμένο τόπο.
Επαναπροσέγγιση (reafectation): η εκ νέου προσέγγιση του όλου προορισμού του χώρου.
Επαναχρησιμοποίηση (reutilization): Επέμβαση για αξιοποίηση υφισταμένων χρήσεων (στενότερη έννοια της επανάχρησης που περιλαμβάνει και τη δημιουργία νέων χρήσεων).
Επανάκτηση (récuperation) και Επανακατάκτηση (reconquête): ανάπλαση με επίκεντρο τον άνθρωπο χρήστη του χώρου ή του κελύφους.
Εξυγίανση (assainissement): Ανάπλαση για την εκκαθάριση μιας περιοχής και την εξασφάλιση υγιεινών συνθηκών διαβίωσης σε φυσικό και σε κοινωνικό επίπεδο.
Ευμορφοποίηση (ambelissement): Ανάπλαση με στόχο την αισθητική αναβάθμιση, τόνωση και αποκατάσταση του χώρου. Εκσυγχρονισμός (modernization): παρέμβαση με στόχο την απόκτηση σύγχρονης υλικοτεχνικής υποδομής για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών του χώρου.
Βελτίωση (amelioration): μικρής κλίμακας παρεμβάσεις για τη βελτίωση της εμφάνισης και της λειτουργίας χώρων ή κτιρίων.
Στη βιβλιογραφία υπάρχουν πολυάριθμοι ακόμη όροι και νεολογισμοί γύρω από το ζήτημα λ.χ. επανανάπτυξη (redeveloppement), αναδόμηση (restructuration), αλλαγή χρήσης (reconversion), κ.λπ. Σε γενικές γραμμές υπάρχει μια μεγάλη σειρά όρων που ανήκουν στην τυπολογία της ανάπλασης που ομαδοποιούνται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: Πρώτον, σε όρους που επικεντρώνονται στο κέλυφος, δεύτερον σε όρους οι οποίοι αναφέρονται κυρίως στην αναθεώρηση των χρήσεων και τρίτον σε όρους που είναι προσανατολισμένοι προς την κατεύθυνση της επανάκτησης του τόπου από το χρήστη. Υπάρχουν και άλλα κριτήρια ταξινόμησης της τυπολογίας ανάλογα με τη γωνία θέασης που προσεγγίζει κανείς το ζήτημα. Για παράδειγμα: το κίνητρο της ανάπλασης, τα χαρακτηριστικά των υπό ανάπλαση περιοχών, το φορέα της ανάπλασης, την κλίμακα παρέμβασης, τον τύπο της παρέμβασης και πάνω απ΄ όλα την ιδεολογία, τη φιλοσοφική συγκρότηση, την τεχνογνωσία, την κουλτούρα και την παιδεία που διαθέτουν όλοι όσοι εμπλέκονται παντί τρόπω στα θέματα της ανάπλασης.
Ο Δήμος της Τρίπολης, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, προχωρά με τις παρεμβάσεις ανάπλασης μικρής κλίμακας πρώτης γενεάς, πλην όμως απαραιτήτων για την εκκίνηση της οικοδόμησης μιας νέας αντίληψης και μιας σύγχρονης πρακτικής για την Αστική Ανάπλαση.
Για ιστορικούς λόγους θα πρέπει να επισημανθεί ότι το νέο ξεκίνημα που έχει ως αφετηρία τις πεζοδρομήσεις οφείλεται στις ενέργειες της προηγούμενης Δημοτικής Αρχής (Δήμαρχος κ. Α. Κοτσιάνης) που μας όρισε ως εντεταλμένους διαπραγμάτευσης, ένταξης και ωρίμανσης του έργου στο πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων από τον Άξονα 8 «Ολοκληρωμένα Σχέδια Αστικής Ανάπλασης (ΟΣΑΑ) του ΔΕΠΙΝ/ΕΣΠΑ 2007-2013 υπό τον τότε Γ.Γ. Περιφέρειας κ. Φ. Χατζημιχάλη. Στη διαδικασία συμμετείχε και τότε Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου (νυν Δημοτικός Σύμβουλος) κ. Κ. Τζιούμης. Το συνολικό πακέτο μοιράστηκε ισόποσα σε 6 Καποδιστριακούς Δήμους της Περιφέρειας (Τρίπολη, Άργος, Ναύπλιο, Καλαμάτα, Κόρινθος και Σπάρτη). Διαβουλεύσεις ξεκίνησαν στις 2/6/2010 και ολοκληρώθηκαν με επιτυχία έως τις Καλλικράτειες Αυτοδιοικητικές Εκλογές (8 και 15 Νοεμβρίου του 2010). Ένεκα αλλαγών που επήλθαν μετά τις εκλογές και την κατάργηση του Αναπτυξιακού Προγράμματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Θησέας» στο οποίο είχε εν τω μεταξύ ενταχθεί η Πλατεία Πετρινού (μελέτη, τεχνικά δελτία, δημοπράτηση), η νέα Καλλικράτειος Δημοτική Αρχή μετέφερε τη δαπάνη των έργων της Πλατείας Πετρινού στο ΟΑΣΑ διαμέσου των σχετικών τροποποιήσεων του προγράμματος και των προϋπολογισμών των έργων.
Σε ένα βάθος χρόνου 2,5 ετών μέχρι σήμερα και μάλλον μέχρι τον Ιούνιο του 2014 (που θα γίνουν οι επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές), θα έχει ολοκληρωθεί μια πρώτη φάση στερεότυπων αναπλάσεων της Τρίπολης. Τούτο μπορεί να αποτελέσει την αρχή για την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών μέσων της νέας Δημοσιονομικής Περιόδου 2014-2020 και των νέων χρηματοπιστωτικών μηχανισμών λ.χ. Πρόγραμμα Jessica για μια ολοκληρωμένη ανάπλαση υψηλού επιπέδου και μεγάλης κλίμακας της Τρίπολης με στόχο τη βελτίωση του brand name και την ενίσχυση της αστικής ανταγωνιστικότητας της πόλης.
[1]Βλ. άρθρα μας: (1) Οι Γεωτεχνικές Έρευνες και Μελέτες στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Καθημερινά Νέα 11/03/2010 (2)Otemporaomores! Συμπληρωματική Σύμβαση, Γεωτεχνικές Έρευνες και Μελέτες, κυβόλιθοι: το Ανατολικό Ζήτημα και το Δήλιο Πρόβλημα της Πλατείας Άρεως στη σημερινή κοινωνία της Τρίπολης! Καθημερινά Νέα 11/05/2010
[1]Βλ. άρθρα μας: (1) Jaspers, Jessica, Jeremie και Jasmine: Νέα χρηματοδοτικά μέσα της Πολιτικής Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Περιοδικό «εν Τριπόλει», Τεύχος 5, Ιούλιος 2009 (2) Jessicaκαι Jeremie: Χρηματοδοτικοί Μηχανισμοί Καινοτομίας του Συνδυασμού Νέα Πελοπόννησος του κ. Π. Τατούλη.Καθημερινά Νέα, 23/11/2010 (3) Θα επιτύχει το Πρόγραμμα Jessica; Καθημερινά Νέα 16/07/2011, Πρώτη Κορινθίας 18/07/2011
(4) Χρηματοπιστωτικός Μηχανισμός Jessica: Ένα νέο εργαλείο ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Αρκαδικές Ειδήσεις 08/09/2011, Ελευθερία της Μεσσηνίας 12/09/2011
Κωνσταντίνος Γαλιώτος
(Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc.
Περιφερειακή Πολιτική U.K.)
Ο Κωνσταντίνος Γαλιώτος είναι Πολιτικός Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (1976) και έχει Master of Science από το Πανεπιστήμιο του Birmingham, U.K. (1979). Είναι έφεδρος ανθυπολοχαγός του Όπλου του Μηχανικού με ειδική εκπαίδευση στη Σχολή Πολέμου. Έχει διατελέσει Σύμβουλος του Υπουργείου Ανάπτυξης (2 φορές), του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας, της Γ.Γ. της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών, Επιστημονικός Συνεργάτης του Δήμου Τρίπολης και σήμερα είναι Ειδικός Σύμβουλος Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ως ειδικός εμπειρογνώμονας του Υπουργείου Εξωτερικών, συμμετείχε σε διμερείς ναυτιλιακές συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Κίνας στο Πεκίνο και στη Σαγκάη (1996). Έχει εκπονήσει μελέτες, έρευνες, καταγραφές, πραγματογνωμοσύνες και άλλες συναφείς επιστημονικές εργασίες σε πολλά πεδία εξειδίκευσης: 1. Επιστήμη Πολιτικού (μελέτες, επιβλέψεις) 2. Σεισμομηχανική, Εδαφομηχανική, Έλεγχος Ποιότητας, Θεμελιώσεις 3. Περιβάλλοντος και Ενεργείας (Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις, Διαχείριση Αποβλήτων, Ανακύκληση, ΑΠΕ) 4. Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων 5. Περιφερειακής Πολιτικής και Ανάπτυξης (Στρατηγικός Σχεδιασμός, Επιχειρησιακός Προγραμματισμός, Ειδικά Αναπτυξιακά Σχέδια) 6. Οικονομοτεχνικές Μελέτες, SWOT και PEST αναλύσεις, Μελέτες Δημοσιότητας, Μελέτες Διοίκησης και Οργάνωσης ΟΤΑ, Επιχειρηματικά και Επιχειρησιακά Σχέδια για επενδύσεις, Στατιστικές Έρευνες, Μελέτες Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Μελέτες Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής, Ποντοπόρου Εμπορικής Ναυτιλίας, Λιμενικών Υποδομών, Μεταφορών, Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Πολιτισμού και Τουρισμού 7. Αξιολόγηση και Επιλογή Προσωπικού για ΔΕΚΟ, Τράπεζες και Μεγάλες Ελληνικές και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις. Έχει πραγματοποιήσει ομιλίες και εισηγήσεις σε fora, ΜΜΕ, ημερίδες και σεμινάρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα με ποικίλη θεματολογία. Έχει συγγραφική δράση με πολυάριθμες Μονογραφίες για εξειδικευμένα θέματα, Ενημερωτικά Δελτία και Ειδικές Εκδόσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου