“Τα αιολικά πάρκα δεν παύουν να είναι βιομηχανικές εγκαταστάσεις που έχουν ολέθριες επιπτώσεις όταν εγκαθίστανται σε ευαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα, όπως είναι, ιδίως, οι δρυμοί, τα δάση, οι δασικές εκτάσεις κ.λπ. Επιπλέον, η εν χρήσει τεχνολογία των τεραστίων ανεμογεννητριών, δεν συμβιβάζεται διόλου με την μικράν κλίμακα του Ελληνικού τοπίου. Τούτο και μόνον τις αποκλείει από το τοπίο των νησιών, των ακρωτηρίων, των ακτών κ.λπ., που συνιστούν την μοναδικότητα του ελληνικού τοπίου. Κατά ουδεμία λογική βιωσιμότητος όλα αυτά μπορούν να αγνοηθούν για την παραγωγή αιολικής ενεργείας. Η έννομη αξία της καθαρής ενεργείας έπεται της προστασίας του πολυτίμου φυσικού κεφαλαίου της Χώρας, στο οποίο ανήκουν τα ευαίσθητα δασικά οικοσυστήματα μας, ως τα ιερά βουνά μας, οι αλπικές ζώνες των, οι δρυμοί των, τα δάση και οι δασικές εκτάσεις στην ηπειρωτική χώρα, και εξ ολοκλήρου τα μικρά νησιά, οι ακτές, τα ακρωτήρια και εν γένει το νησιωτικό τοπίο.
Οι ύπατες αξίες της βιώσιμης χωροταξίας είναι η προστασία του ελληνικού τοπίου και η διαφύλαξη των πολυτίμων φυσικών οικοσυστημάτων μας. Εάν δεν γίνονται σεβαστές οι αξίες αυτές, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα η παραγωγή αιολικής ενεργείας. Δεν συγχωρείται με κανένα τρόπο η θυσία πολυτίμου φυσικού κεφαλαίου χάριν αυτής.” (Μ. Δεκλερής*)
Η χώρα μας βρίσκεται ενώπιον μιας απειλής ανάλογης με εκείνην της δεκαετίας του 50 όπου θυσιάστηκαν τα πάντα στο βωμό της “ανάπτυξης” με τα αποτελέσματα που όλοι βιώνουμε σήμερα από την Αντιπαροχή και την άναρχη βιομηχανική και τουριστική ανάπτυξη.
“Οι χώρες που παράγουν την τεχνολογία των ανεμογεννητριών και αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχ Γερμανία θα εξαναγκάσουν την χώρα μας να βάλει παντού ανεμογεννήτριες. Η Ελλάδα καταχρεωμένη και οικονομικά ανίσχυρη θα υποκύψει και το μέλλον είναι ζοφερό αν δεν υπάρξει αντίδραση” (Μ. Δεκλερής)
Δεν είναι τυχαίο ότι η ιδεολογία της “Πράσινης Ενέργειας” προωθείται από την Ευρώπη και στηρίζεται στην χώρα μας από συγκεκριμένα ΜΜΕ. Είναι φανερό ότι προσπαθούν να αντικαταστήσουν την έννοια της Βιώσιμης ανάπτυξης με την έννοια της Πράσινης ανάπτυξης. Η πρώτη έχει ως μέτρο τον άνθρωπο ενώ η δεύτερη είναι ο τρόπος που το Κεφάλαιο αντιλαμβάνεται την συνέχεια της ανθρωπότητας και την αντιμετώπιση της κρίσης του. Δηλαδή την συνεχή του επέκταση σε νέους τομείς (ΑΠΕ) με σταθερή αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και όχι μείωσή της όπως θα απαιτούσε η αρχή της Βιωσιμότητας. Ακόμα και τώρα που ο πλανήτης δοκιμάζεται, που η οικονομική κρίση δείχνει τα όρια του Καπιταλισμού και του ανθρώπου, το κεφάλαιο σκυλεύει ό,τι απέμεινε από την φύση ανίκανο να την διαχειριστεί βιώσιμα.
Για τον μη υποψιασμένο πολίτη οι ανεμογεννήτριες είναι η ενεργειακή λύση όπως του παρουσιάζει καθημερινά σχετικός τηλεοπτικός σταθμός.
Όμως άλλα προκύπτουν από τις ίδιες τις χώρες που πρωτοστατούν παγκοσμίως στην παραγωγή Αιολικής Ενέργειας. Στην Γερμανία το περιοδικό: Der Spiegel σε άρθρο του (29/03/04) με τίτλο: “το μεγάλο κόλπο του αέρα” (και πρωτοσέλιδο: “Η Μανία του Αέρα”) τίθενται ανησυχητικά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των Αιολικών Πάρκων. Ιδού μερικά από τα συμπεράσματα:
Η Γερμανία αν και πρωτοπόρος στην παραγωγή Αιολικής ενέργειας δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να κλείσει ούτε ένα συμβατικό ή πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος.
Το κόστος σταθεροποίησης των δικτύων για να δεχτούν την αυξομειούμενη αιολική ενέργεια είναι τεράστιο και το επωμίζεται ο φορολογούμενος.
Η εγκατάσταση Αιολικών πάρκων έγινε με προνομιακές αδειοδοτήσεις, υψηλές επιδοτήσεις έως και 80% και φοροαπαλαγή 100%. Χωρίς αυτά η ανάπτυξή τους δεν θα πραγματοποιούταν.
Τέλος από όνειρο φιλικής προς το περιβάλλον ενέργειας κατέστη υψηλά επιδοτούμενη καταστροφή του τοπίου.
Η Ελλάδα πλήρως αποβιομηχανοποιημένη, με καταρρέουσα αγροτική παραγωγή, με εξασθενούσα τουριστική οικονομία και κυριότερο πόρο το Τοπίο φαίνεται ότι θα θυσιάσει πολύ περισσότερα από την Γερμανία έναντι πενιχρού αντισταθμίσματος. Η βιαστική και επιπόλαιη απόφασή μας να σπείρουμε χιλιάδες Α/Γ θα έχει μη αναστρέψιμες συνέπειες στο Ελληνικό τοπίο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον Τουρισμό αλλά και για το μέλλον των παιδιών μας.
Συμβολή στην μείωση του διοξειδίου του άνθρακα
Η υπόθεση περί ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, σε αντίθεση με κάποιους κύκλους που την παρουσιάζουν ως αναμφισβήτητη αλήθεια, είναι απλώς μια εικασία, και μάλιστα με σαθρά θεμέλια. Το κλίμα της γης, ήταν πάντα μεταβαλλόμενο, και δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η τωρινή κλιματική αλλαγή είναι ανθρωπογενής, ούτε για το πώς θα εξελιχθεί. Το ότι δήθεν υπάρχει επιστημονική συναίνεση είναι αβάσιμος ισχυρισμός που απλά μεταδίδεται σαν φήμη (στην πραγματικότητα υπάρχει έντονη επιστημονική διαμάχη)
 |
| Αν παρατηρήσει κάποιος την μεταβολή της θερμοκρασίας του πλανήτη στην διάρκεια του προηγούμενου αιώνα θα διαπιστώσει μια συνεχόμενη άνοδο. Αν όμως δει τις μεταβολές των τελευταίων 2.000 ετών προκύπτει ότι υπήρξαν και εντονότερες μεταβολές στο παρελθόν χωρίς να μπορούμε να τις συνδέσουμε με την αύξηση του CO2 στην ατμόσφαιρα ( πηγή: http://www.weatherquestions.com/What_is_global_warming.htm) |
Ωστόσο ας κάνουμε δεκτή την υπόθεση ότι ο πλανήτης υπερθερμαίνεται εξαιτίας της αύξησης του CO2. Προκειμένου να δούμε αν οι Α.Π.Ε. και ειδικότερα οι ανεμογεννήτριες μπορούν να συμβάλλουν στην αποκλιμάκωση της υπερθέρμανσης θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως όταν μελετάμε με ποιο τρόπο θα τροφοδοτηθεί το ηλεκτρικό δίκτυο με ενέργεια, πρέπει να γνωρίζουμε τα εξής:
Το δίκτυο πρέπει συνεχώς να τροφοδοτείται με ακριβώς τόση ενέργεια όση καταναλώνεται και δεν είναι πάντα δυνατό να ενεργοποιούμε και να απενεργοποιούμε σταθμούς παραγωγής ενέργειας κατά βούληση. Ειδικότερα, οι μεγάλοι λιγνιτικοί σταθμοί πρέπει να λειτουργούν συνεχώς, και έχουν μεγάλο χρόνο απόκρισης· χρειάζονται δηλαδή αρκετές ώρες για να «δυναμώσουν» ή να «χαμηλώσουν».
Επειδή το δίκτυο πρέπει συνεχώς να τροφοδοτείται με ακριβώς τόση ενέργεια όση καταναλώνεται, η ΔΕΗ πρέπει συνεχώς να μεταβάλλει την παραγωγή ενέργειας ώστε να είναι ακριβώς ίση με την κατανάλωση.
Η μεταβολή της παραγωγής ώστε να ισούται με την κατανάλωση πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους:
Όταν η ΔΕΗ προγραμματίζει την παραγωγή ενέργειας για τους επόμενους μήνες, με βάση την προηγούμενη εμπειρία για το ποια είναι η κατανάλωση κάθε μήνα, καθώς και τις διεθνείς τιμές ενέργειας, κάνει διεθνείς συμφωνίες για αγορά ή πώληση ενέργειας. Έτσι, άλλους μήνες αγοράζει ενέργεια και άλλους μήνες πουλά ενέργεια, πράγμα που επηρεάζει το ενεργειακό ισοζύγιο.
Όταν προγραμματίζει την παραγωγή ενέργειας για τις επόμενες μέρες, με βάση την προηγούμενη εμπειρία και την πρόγνωση του καιρού, μπορεί να μεταβάλλει την «ενέργεια βάσης», δηλαδή την ελάχιστη ισχύ της ημέρας, αυξομειώνοντας την ισχύ των λιγνιτικών σταθμών.
Όταν προγραμματίζει την παραγωγή για τις επόμενες ώρες, μπορεί να μεταβάλλει την ισχύ μικρών θερμοηλεκτρικών σταθμών, ιδιαίτερα σταθμών φυσικού αερίου, που έχουν σχετικά γρήγορη απόκριση.
Τέλος, η ρύθμιση της παραγωγής ενέργειας ώστε να προσαρμόζεται στην κατανάλωση από λεπτό σε λεπτό γίνεται μεταβάλλοντας την παραγωγή των υδροηλεκτρικών σταθμών, που έχουν απόκριση λίγων λεπτών.
Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια έχουν την ιδιαιτερότητα ότι δεν παράγονται όταν η ΔΕΗ τις χρειάζεται, αλλά όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κατάλληλες. Σε περίπτωση που ο άνεμος είναι κάτω από 3m/s ή πάνω από 25m/s οι Α/Γ μένουν ακίνητες και το σύστημα αποσυγχρονίζεται και η παραγωγή ρεύματος σταματάει.
Επομένως εισάγουν επιπλέον πολυπλοκότητα στο ήδη περίπλοκο σύστημα διαχείρισης της ενέργειας, αφού η ΔΕΗ πρέπει επιπλέον να αυξομειώνει την παραγόμενη ενέργεια από τους άλλους σταθμούς ακολουθώντας την αυξομείωση της παραγόμενης αιολικής και ηλιακής ενέργειας.
Από την διεθνή εμπειρία προκύπτει ότι ο αποσυντονισμός του συστήματος μπορεί να οδηγεί σε Black Out (πχ Ισπανία 2005, Τέξας 1998 ) το οποίο για να αποφευχθεί απαιτεί την παράλληλη λειτουργία Θερμοηλεκτρικών σταθμών που θα κρατεί σταθερή την τάση του συστήματος.
Οι εν λόγω σταθμοί για να πετύχουν την αναπλήρωση χρειάζεται να βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία επειδή απαιτούνται πολλές ώρες για να έρθουν σε σημείο να παράγουν ρεύμα. Το Der Spiegel (2007) ανακοίνωσε ότι η Γερμανία με την μεγαλύτερη παγκοσμίως αιολική ισχύ των 16000 MW ετοιμάζει 26 νέους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς άνθρακα ενώ η Δανία των 6000MW δεν έχει κλείσει τους συμβατικούς σταθμούς.
Οι Α/Γ παράγουν το 25% -30% της ονομαστικής αξίας τους δηλαδή δεν έχουν απόδοση 100%. Με δεδομένη και την αστάθεια μόνο ένα μικρό μέρος της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος είναι διαθέσιμο κάθε στιγμή στο δίκτυο. Πχ στην Βαυαρία από τα 6000MW εγκατεστημένης ισχύος η ωφέλιμη ισχύς κατά μέσο όρο ήταν 1265MW. Από την διεθνή έκθεση Ε.ΟΝ Netz 2005 προκύπτει ότι στην Γερμανία το 2020 με εγκατεστημένη ισχύ 48000MW θα μπορούν να αντικαταστήσουν μόλις 2000 MW από θερμοηλεκτρικούς σταθμούς. H ίδια έκθεση εκτιμά ότι η παραγόμενη ανανεώσιμη ενέργεια αντικαθιστά τη συμβατική κατά 4% – 6%. Μάλιστα τo παράδοξο είναι ότι το ποσοστό αυτό πέφτει όσο αυξάνει η εγκαταστημένη ισχύς αιολικής ενέργειας.
Ο ισχυρισμός ότι μία μονάδα MW/h από ΑΠΕ αντικαθιστά μία μονάδα MW/h από θερμοηλεκτρική ενέργεια δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, λόγω της παράλληλης λειτουργίας των θερμοηλεκτρικών σταθμών για τους προαναφερθέντες λόγους. Επομένως δεν έχουμε ένα προς ένα αντικατάσταση. Οι Α/Γ δεν παράγουν CO2 όμως ακόμα και αν η διείσδυση της αιολικής ενέργειας στο σύστημα φτάσει το 10% η εξοικονόμηση CO2 θα είναι μικρή και αδικαιολόγητη σε σχέση με το κόστος. Η Βιομηχανία Αιολικής ενέργειας υπολογίζει παραπλανητικά το όφελος σε εκπομπές CO2 με βάση την ονομαστική ισχύ των μονάδων και όχι την πραγματική. Οι τεράστιες επενδύσεις στην εγκατάσταση Α/Γ (το κόστος εγκατάστασης εκάστης στη ξηρά υπολογίζεται σε 1.000.000 Ευρώ) θα μπορούσαν να ριχτούν σε πιο αποτελεσματικούς τρόπους μείωσης του CO2 όπως η μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων με μείωση του σκυροδέματος. Η υπόθεση θυμίζει το ανέκδοτο με τον παχύσαρκο που ενώ ο γιατρός συστήνει δίαιτα αυτός συνεχίζει να τρώει βουλιμικά όλο και περισσότερο και παράλληλα παίρνει και ένα χάπι για την χοληστερίνη ( ΑΠΕ).
 |
| Όταν πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, οι επενδύσεις σε ανεμογεννήτριες και ηλιακή ενέργεια δεν είναι αρκετά αποδοτικές. Για την αποφυγή εκπομπής κάθε τόνου CO2, απαιτείται ένα σχετικά υψηλό χρηματικό ποσό. Άλλα μέτρα, όπως οι ανακαινίσεις κτιρίων, κοστίζουν πολύ λιγότερο – και έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. |
Από το 1998 στο Μανιφέστο του Darmstadt, το οποίο γράφτηκε από εκατοντάδες πανεπιστημιακούς και συγγραφείς και αφορά την εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας στη Γερμανία, ασκείται έντονη κριτική στην ανεξέλεγκτη γενίκευση της χρήσης των Α/Ν. Οι υπογράφοντες τονίζουν χαρακτηριστικά ότι, παρότι η χώρα τους ηγείται των εξελίξεων στη χρήση της αιολικής ενέργειας, δεν κατάφερε να υποκαταστήσει μέχρι σήμερα ούτε ένα πυρηνοκίνητο ή κινούμενο από ορυκτά καύσιμα σταθμό παραγωγής και απαιτούν την ανάκληση όλων των άμεσων και έμμεσων επιδοτήσεων στην τεχνολογία των Α/Γ και τη διάθεση αυτών των κονδυλίων στην έρευνα για την εξέλιξη αποτελεσματικότερης τεχνολογίας με οφέλη διαρκή και φιλικά προς το περιβάλλον.
Το κόστος των αιολικών πάρκων και ποιος το πληρώνει
Η παραγωγή ενέργειας από τον άνεμο είναι ακριβή παρά τους ισχυρισμούς των εταιρειών. Για παράδειγμα στη Βρετανία η παραγωγή ανά MWh υπολογίζεται £50 από τον άνθρακα, £72 από α/γ και £38 από πυρηνικό εργοστάσιο. Γι’ αυτό η ανάπτυξη αιολικών πάρκων δε θα ήταν δυνατή χωρίς την επιδότηση της ΕΕ και την υποστήριξη κάθε κράτους – μέλους προς τις ιδιωτικές εταιρείες. Όταν η Δανία το 2003 μείωσε τις επιδοτήσεις, η εγκατάσταση νέων α/γ ξαφνικά σταμάτησε. Στην πραγματικότητα οι εταιρείες που εγκαθιστούν ΑΠ έχουν βρει ένα νέο επικερδές επιχειρηματικό πεδίο και έτσι μπορεί να εξηγηθεί η αλληλοεπικάλυψη κατά 50% των αιτήσεων στην Εύβοια (στοιχεία ΤΕΕ, 2009) καθώς και η ενορχηστρωμένη παραπλάνηση της κοινής γνώμης ότι θα μας σώσουν από το βρώμικο λιγνίτη. Κατ’ αρχήν οι επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν την εγκατάσταση των α/γ φτάνουν μέχρι το 40% της επένδυσης και είναι γνωστό πως με υπερτιμολογήσεις το ποσοστό αυτό μπορεί να αυξηθεί. Στη συνέχεια τα κράτη μέλη παρέχουν εγγυημένη τιμή πώλησης ανά MWh η οποία καλύπτεται από ειδικό τέλος που πληρώνουν οι καταναλωτές στους λογαριασμούς ρεύματος. Κατά το 2009 η τιμή χονδρικής αγοράς της ενέργειας προερχόμενη από τις συμβατικές πηγές διαμορφώθηκε στα 41 Eυρώ / MWh. Ωστόσο ειδικά για την ενέργεια από ΑΠ, ο νόμος προβλέπει εγγυημένη τιμή αγοράς 80 Ευρώ / MWh. Έτσι το ΔΕΣΜΗΕ οφείλει να πληρώσει επιπλέον τη διαφορά που ανέρχεται σε 72 εκατ. Ευρώ (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Οκτ. 2009). Προς το παρόν οι λογαριασμοί μας περιλαμβάνουν τέλος υπέρ των ΑΠΕ που όμως δεν φτάνει να καλύψει το παραπάνω ποσό (το 2010 το τέλος ΑΠΕ στην Ελλάδα αυξήθηκε 18,5 φορές από 0,3 σε 5,5 ευρώ/MWh στα οικιακά τιμολόγια. Το 2014 το ίδιο τέλος ανέρχεται μεσοσταθμικά στα 19,73 ευρώ/MWh)
Παρόμοια πολιτική επιδότησης στην τιμή αγοράς της παραγόμενης ενέργειας ισχύει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης για τουλάχιστον για τα πρώτα 20 χρόνια ζωής ενός ΑΠ. Στην Βρετανία το κέρδος για κάθε εγκαταστημένο MW αιολικής ενέργειας ανέρχεται στα £3.5εκατ. σε περίοδο λειτουργίας 25 χρόνων (Εtherington, 2009). Αν συμπεριλάβουμε στα παραπάνω το κόστος κατασκευής των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης (80 εκατ. Ευρώ για τη γραμμή Ν. Μάκρη – Ν. Εύβοια και 450 εκατ. για τη διασύνδεση Κυκλάδων), το συνολικό κόστος ανάπτυξης αιολικών πάρκων ανεβαίνει σε υπερβολικά ύψη σε σχέση με το υποτιθέμενο όφελος και τελικά το κόστος αυτό πέφτει στους ώμους των καταναλωτών.
Δίκτυα μεταφοράς της ενέργειας
Πολύ σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη των αιολικών πάρκων είναι η ανυπαρξία επαρκών δικτύων υψηλής τάσης για τη μεταφορά της ενέργειας. Επειδή τα αιολικά πάρκα εγκαθίστανται σε απομακρυσμένες περιοχές απαιτούν εκατοντάδες έως χιλιάδες χιλιόμετρα νέων δικτύων υψηλής τάσης. Για παράδειγμα στη Γερμανία η Ε.ΟΝ Netz (2005) ζητά την εγκατάσταση 290 χμ. νέων δικτύων που θα κοστίσουν 190 εκατ. €. Στην χώρα μας έχουμε το πρόσθετο πρόβλημα ότι κατασκευάζονται υπέργεια ακόμη και τα δίκτυα μεσαίας τάσης με αποτέλεσμα χιλιάδες κολόνες και χιλιόμετρα καλωδίων να κατακλύζουν τα βουνά και τα νησιά όπως για παράδειγμα στην Εύβοια. Εκτός από το σοβαρό κόστος επενδύσεων, τα νέα δίκτυα έχουν δύο σοβαρά μειονεκτήματα: πρώτα επιφέρουν περιβαλλοντική υποβάθμιση σε νέες περιοχές και δεύτερον παρουσιάζουν σοβαρές απώλειες ενέργειας λόγω των μακρινών αποστάσεων μεταφοράς. H επέλαση των ανεμογεννητριών και των νέων υπέργειων δικτύων υψηλής τάσης θα οδηγήσει σε απώλεια φυσικών τοπίων και την μετατροπή τους σε βιομηχανικές περιοχές με επιπτώσεις στην βιοποικιλότητα και τον τουρισμό.
Οι α/γ αιτία θανάτου πουλιών
Μελέτες παρακολούθησης στην Ευρώπη και την Αμερική δείχνουν ότι η πρόσκρουση πουλιών σε α/γ οδηγεί σε θανάτους πουλιών, κυρίως αρπακτικών. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε μεταναστευτικά περάσματα και περιοχές με πλούσια ορνιθοπανίδα. To Altamond Pass, μεταναστευτικό πέρασμα στην Καλιφόρνια, έχει γίνει το πιο γνωστό παράδειγμα καταγραμμένων θανάτων από προσκρούσεις που φτάνουν στους 1300 το χρόνο. Σε άλλα αιολικά πάρκα στην Ευρώπη οι προσκρούσεις που έχουν καταγραφεί φτάνουν σε μερικές δεκάδες το χρόνο. Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί πέντε βεβαιωμένοι θάνατοι πουλιών στην Κρήτη και τον Έβρο. Οι θάνατοι συμβαίνουν όταν τα αρπακτικά, που πετούν με αργές κυκλικές κινήσεις για να εντοπίσουν από ψηλά την τροφή τους, βρεθούν στην περιφέρεια κίνησης των πτερυγίων μιας α/γ που έχει διάμετρο από 80 μ. έως 90 μ. και ταχύτητα περιστροφής 150mph. Τα πουλιά τη στιγμή που βρεθούν ανάμεσα στα πτερύγια μιας α/γ έχουν σχεδόν 2 δευτερόλεπτα χρόνο για να αποφύγουν το θανάσιμο χτύπημα (Etherington, 2009). Το γεγονός ότι τα αρπακτικά δεν έχουν φυσικό μηχανισμό άμυνας από εναέριες επιθέσεις, τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα. Παρόμοιο κίνδυνο διατρέχουν οι νυχτερίδες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευπάθεια στις συγκρούσεις, αλλά και σε άγνωστη αιτία που τους προκαλεί σοκ και εσωτερική αιμορραγία όταν πλησιάζουν α/γ (Νew Scientist, 2008). Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία υποστηρίζει ότι οι σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της χώρας μας πρέπει να εξαιρεθούν από εγκαταστάσεις α/γ, ωστόσο το χωροταξικό των ΑΠ επιτρέπει την εγκατάσταση μετά από ορνιθολογική μελέτη. Η αιολική βιομηχανία προσπαθεί να υποβαθμίσει το γεγονός προκειμένου να εκμεταλλευτεί όλες τις περιοχές με δυνατό αέρα που τυχαίνει όμως να είναι σημαντικοί τόποι διαβίωσης πουλιών. Άλλες επιπτώσεις των α/γ στην άγρια ζωή συνδέονται με τα έργα κατασκευής δρόμων και τις εκτεταμένες εκχερσώσεις και εκσκαφές που απαιτούνται. Η απώλεια βλάστησης, οι διαβρώσεις εδαφών και άλλες οχλήσεις (π.χ θόρυβος, σκόνη) υποβαθμίζουν οικοτόπους που δίνουν καταφύγιο σε έντομα, ερπετά και μικρά θηλαστικά. Ένα ακόμη τραγικό και παράλογο γεγονός είναι να κόβονται δασικά δέντρα προκειμένου να διευκολυνθεί η εγκατάσταση α/γ, όπως έχει συμβεί μέχρι σήμερα στον Πάρνωνα και πιθανόν να συμβεί στα δάση της Ευρυτανίας και αλλού.
Μελέτες παρακολούθησης στην Ευρώπη και την Αμερική δείχνουν ότι η πρόσκρουση πουλιών σε α/γ οδηγεί σε θανάτους πουλιών, κυρίως αρπακτικών. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε μεταναστευτικά περάσματα και περιοχές με πλούσια ορνιθοπανίδα. To Altamond Pass, μεταναστευτικό πέρασμα στην Καλιφόρνια, έχει γίνει το πιο γνωστό παράδειγμα καταγραμμένων θανάτων από προσκρούσεις που φτάνουν στους 1300 το χρόνο. Σε άλλα αιολικά πάρκα στην Ευρώπη οι προσκρούσεις που έχουν καταγραφεί φτάνουν σε μερικές δεκάδες το χρόνο. Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί πέντε βεβαιωμένοι θάνατοι πουλιών στην Κρήτη και τον Έβρο. Οι θάνατοι συμβαίνουν όταν τα αρπακτικά, που πετούν με αργές κυκλικές κινήσεις για να εντοπίσουν από ψηλά την τροφή τους, βρεθούν στην περιφέρεια κίνησης των πτερυγίων μιας α/γ που έχει διάμετρο από 80 μ. έως 90 μ. και ταχύτητα περιστροφής 150mph. Τα πουλιά τη στιγμή που βρεθούν ανάμεσα στα πτερύγια μιας α/γ έχουν σχεδόν 2 δευτερόλεπτα χρόνο για να αποφύγουν το θανάσιμο χτύπημα (Etherington, 2009). Το γεγονός ότι τα αρπακτικά δεν έχουν φυσικό μηχανισμό άμυνας από εναέριες επιθέσεις, τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα. Παρόμοιο κίνδυνο διατρέχουν οι νυχτερίδες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευπάθεια στις συγκρούσεις, αλλά και σε άγνωστη αιτία που τους προκαλεί σοκ και εσωτερική αιμορραγία όταν πλησιάζουν α/γ (Νew Scientist, 2008). Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία υποστηρίζει ότι οι σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της χώρας μας πρέπει να εξαιρεθούν από εγκαταστάσεις α/γ, ωστόσο το χωροταξικό των ΑΠ επιτρέπει την εγκατάσταση μετά από ορνιθολογική μελέτη. Η αιολική βιομηχανία προσπαθεί να υποβαθμίσει το γεγονός προκειμένου να εκμεταλλευτεί όλες τις περιοχές με δυνατό αέρα που τυχαίνει όμως να είναι σημαντικοί τόποι διαβίωσης πουλιών. Άλλες επιπτώσεις των α/γ στην άγρια ζωή συνδέονται με τα έργα κατασκευής δρόμων και τις εκτεταμένες εκχερσώσεις και εκσκαφές που απαιτούνται. Η απώλεια βλάστησης, οι διαβρώσεις εδαφών και άλλες οχλήσεις (π.χ θόρυβος, σκόνη) υποβαθμίζουν οικοτόπους που δίνουν καταφύγιο σε έντομα, ερπετά και μικρά θηλαστικά. Ένα ακόμη τραγικό και παράλογο γεγονός είναι να κόβονται δασικά δέντρα προκειμένου να διευκολυνθεί η εγκατάσταση α/γ, όπως έχει συμβεί μέχρι σήμερα στον Πάρνωνα και πιθανόν να συμβεί στα δάση της Ευρυτανίας και αλλού.
Ακουστική και οπτική όχληση
Η αιολική βιομηχανία διαφημίζει τις σύγχρονες α/γ ως αθόρυβες και φιλικές σε όσους ζουν κοντά τους. Την ίδια στάση υιοθέτησε το χωροταξικό των ΑΠΕ που επιτρέπει την εγκατάσταση α/γ σε απόσταση 500μ. από μεμονωμένες κατοικίες ακόμη και μικρούς οικισμούς. Ωστόσο αυτόπτες μάρτυρες βεβαιώνουν ότι σε απόσταση ενός και πλέον χιλιομέτρου ο θόρυβος γίνεται αντιληπτός όταν βοηθάει η κατεύθυνση του ανέμου και ιδιαίτερα τη νύχτα που ο άνεμος δυναμώνει. Πηγή του θορύβου είναι τα πτερύγια των α/γ που περιστρεφόμενα με ταχύτητα 150mph, προκαλούν ένα αεροδυναμικό ρυθμικό θόρυβο. Στην περίπτωση πολλών α/γ ακούγονται παράλληλοι και συνεχείς αεροδυναμικοί θόρυβοι που γεμίζουν τον αέρα. Στη Δανία παράπονα θορύβου εξέφρασαν κατοικίες σε απόσταση 1,9 χμ. από AΠ, ενώ στη Βρετανία μία κατοικία σε απόσταση 930μ. από ΑΠ, εγκαταλείφτηκε από τους ιδιοκτήτες της λόγω της ανυπόφορης όχλησης στη διάρκεια της νύχτας. Οι α/γ εκπέμπουν επίσης θορύβους χαμηλής συχνότητας κατά τη λειτουργία τους που έχουν επιβεβαιωθεί με σεισμογράφους. Η αιολική βιομηχανία θεωρεί τους υπόηχους ασήμαντους λόγω της μικρής έντασης τους, ωστόσο ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να είναι ευαίσθητοι σε αυτούς και να τους προκαλέσουν αϋπνία και άλλα προβλήματα. Αυτές τις περιπτώσεις έντονης ακουστικής όχλησης έχει ερευνήσει η Νina Piermond στο βιβλίο της Wind Turbine Syndrome (2009).
Οπτικά μια Α/Ν μπορεί να διακρίνεται από απόσταση ακόμα και 40 χλμ. αφού το ύψος της αρχίζει από τα 65 και μπορεί να φτάσει έως και τα 105 μέτρα. Το συνολικό βάρος της, ανάλογα με το μέγεθος, είναι 223 έως και 313 τόνους και απαιτεί επιφάνεια 100 τ.μ., σε βάθος τουλάχιστον 3 μ. γεμάτη από περίπου 500 κ.μ. μπετόν αναμεμειγμένου, λόγω της μεγάλης απόστασης μεταφοράς από τον τόπο παρασκευής του, με ιδιαιτέρως τοξικά επιβραδυντικά πήξης. Η διάρκεια ζωής τους υπολογίζεται, εφόσον γίνεται η απαραίτητη συντήρηση, σε 20-25 χρόνια. Μετά την παύση λειτουργίας τους, ουδέποτε απομακρύνονται, γιατί το κόστος μετακίνησης τους είναι δυσβάστακτο για τις εταιρείες, με αποτέλεσμα να μετατρέπουν την περιοχή εγκατάστασης τους, σε ένα απέραντο νεκροταφείο παλιοσιδερικών, μπετόν και καλωδίων.
Οπτικά μια Α/Ν μπορεί να διακρίνεται από απόσταση ακόμα και 40 χλμ. αφού το ύψος της αρχίζει από τα 65 και μπορεί να φτάσει έως και τα 105 μέτρα. Το συνολικό βάρος της, ανάλογα με το μέγεθος, είναι 223 έως και 313 τόνους και απαιτεί επιφάνεια 100 τ.μ., σε βάθος τουλάχιστον 3 μ. γεμάτη από περίπου 500 κ.μ. μπετόν αναμεμειγμένου, λόγω της μεγάλης απόστασης μεταφοράς από τον τόπο παρασκευής του, με ιδιαιτέρως τοξικά επιβραδυντικά πήξης. Η διάρκεια ζωής τους υπολογίζεται, εφόσον γίνεται η απαραίτητη συντήρηση, σε 20-25 χρόνια. Μετά την παύση λειτουργίας τους, ουδέποτε απομακρύνονται, γιατί το κόστος μετακίνησης τους είναι δυσβάστακτο για τις εταιρείες, με αποτέλεσμα να μετατρέπουν την περιοχή εγκατάστασης τους, σε ένα απέραντο νεκροταφείο παλιοσιδερικών, μπετόν και καλωδίων.
Κίνδυνοι ατυχημάτων από α/γ
Τα πτερύγια των α/γ που ζυγίζουν έως 30 τόνους είναι το πιο ευάλωτο μέρος τους καθώς μπορεί να σπάσουν είτε λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών είτε λόγω φυσιολογικής φθοράς (χρόνος ζωής 40.000 ώρες λειτουργίας). Τα πτερύγια σε περίπτωσης σπασίματος μπορεί να απομακρυνθούν έως 400μ. μακριά όπως συνέβη στο Μαρμάρι Ευβοίας το 2003 εξαιτίας ασυνήθιστα σφοδρού ανέμου. Ο κίνδυνος πυρκαγιάς στο κιβώτιο ταχυτήτων είναι σπάνιος αλλά όχι απίθανος λόγω των τριβών που αναπτύσσονται.
Μείωση της αξίας γης και αγοράς ακινήτων
Η αξία της γης και των ακινήτων στην ύπαιθρο εξαρτάται κατά το μεγαλύτερο μέρος από την απουσία οχλήσεων και τη φυσική ομορφιά του τοπίου. Η εγκατάσταση τεράστιων α/γ με τις οχλήσεις που συνεπάγονται από μόνες τους αλλά και από τη συνοδεία δικτύων και δρόμων πρόσβασης, στερεί τη γη από τα φυσικά της χαρίσματα και αμαυρώνει την εικόνα της. Κανείς δεν νιώθει ευχαρίστηση βλέποντας ένα τοπίο βιομηχανικό, πόσο μάλλον να θέλει να αγοράσει ιδιοκτησία που με κάποιον τρόπο επηρεάζεται από τις α/γ. Στη Βρετανία οι εκτιμητές ακινήτων κατέληξαν ότι κατοικίες κοντά σε α/γ χάνουν την ελκυστικότητα τους και ένα σημαντικό μέρος της αγοραστικής αξίας τους. Στη Δανία οι ιδιοκτήτες ακινήτων δυσφορούν και αντιδρούν στην εγκατάσταση α/γ σε απόσταση αναπνοής 400μ. Η κυβέρνηση της Δανίας για να ενθαρρύνει την αποδοχή της εγκατάστασης α/γ κοντά σε κατοικίες, δίνει το δικαίωμα σε ιδιοκτήτες να ζητήσουν αποζημίωση ( Danish Energy Agency, 2009).
Οι α/γ κατά του τουρισμού
Ο τουρισμός στα νησιά και τα ορεινά μέρη της πατρίδας μας βασίζεται στο αδιατάραχτο φυσικό και πολιτισμικό τοπίο όπου η φύση και τα έργα του ανθρώπου συνυπάρχουν σε αρμονική σχέση. Όσο η ποιότητα ζωής στις πόλεις υποβαθμίζεται, η ανάγκη απόδρασης στο φυσικό τοπίο θα γίνεται συνεχώς μεγαλύτερη. Εξάλλου το τοπίο, φυσικό και πολιτισμικό, είναι ο βασικός πόλος έλξης των Ελλήνων και των ξένων τουριστών στην πατρίδα μας που στηρίζουν τις τοπικές οικονομίες στα νησιά και τελευταία τα ορεινά χωριά. Οι μαζική εξάπλωση των α/γ θα μεταβάλλει βαθιά τη φυσιογνωμία του ελληνικού τοπίου τόσο με την προσθήκη των τεράστιων α/γ όσο και με τις συνοδευτικές επεμβάσεις (δίκτυα και δρόμοι). Η βιομηχανοποίηση του ελληνικού τοπίου με την εξάπλωση των ΑΠ θα αφήσει ένα διαρκές και μόνιμο αποτύπωμα που τελικά θα μειώσει την ελκυστικότητα του. Έρευνες που έκαναν οι οργανισμοί τουρισμού στην Ουαλία και τη Σκωτία έδειξαν ότι σημαντικό μέρος του κοινού αναμένει αρνητική επίδραση των α/γ στην προσέλκυση τουριστών. Στη Δανία οι περιοχές τουριστικού προορισμού παραμένουν ελεύθερες από οποιαδήποτε εγκατάσταση α/γ. Στη χώρα μας που συνεχώς τονίζουμε τη σημασία του τουρισμού για την τοπική ανάπτυξη, δεν φαίνεται να έχουμε σκεφθεί σοβαρά την αρνητική επίδραση που θα έχει η μαζική εγκατάσταση ΑΠ σε μια ζωτική οικονομική δραστηριότητα για πολλές περιοχές.
Οι θέσεις εργασίας
Οι υποστηρικτές της αιολικής ενέργειας διατυμπανίζουν όπου βρεθούν και όπου σταθούν τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι περισσότερες θέσεις εργασίας βρίσκονται εκεί όπου κατασκευάζονται α/γ δηλαδή στις εξής χώρες : Δανία, Γερμανία, Ισπανία και ΗΠΑ. Για παράδειγμα η Δανία το 2005 κατείχε το 40% της παγκόσμιας παραγωγής α/γ και απασχολούσε 20.000 εργαζόμενους (Μason, 2005). Στην χώρα μας που απλά εισάγει α/γ, οι θέσεις εργασίας περιορίζονται μόνο στην εγκατάσταση και συντήρηση λειτουργίας, οι οποίες όμως είναι ελάχιστες, επειδή οι α/γ παρακολουθούνται και ελέγχονται εξ αποστάσεως με αυτοματοποιημένα συστήματα. Ένας συμβατικός σταθμός παραγωγής ρεύματος με άνθρακα ή φυσικό αέριο παρέχει εκατοντάδες θέσεις εργασίας σε σχέση με ένα ΑΠ που μπορεί να λειτουργήσει με τρεις – τέσσερις υπαλλήλους μόνιμης απασχόλησης. Σε σύγκριση με τον τουρισμό, τα ΑΠ όχι μόνο προσφέρουν ελάχιστη απασχόληση, αλλά απειλούν να μειώσουν θέσεις εργασίας εξαιτίας της αρνητικής επίδρασης που έχουν στο φυσικό και πολιτισμικό τοπίο.
Ποιες εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν στο ενεργειακό πρόβλημα
Η ενεργειακή κρίση δεν έχει απλές και εύκολες λύσεις, εάν συνεχίσουμε να θεωρούμε την ενέργεια ένα φθηνό και άφθονο αγαθό. Καθώς τα ορυκτά καύσιμα λιγοστεύουν και είμαστε υποχρεωμένοι να τα μειώσουμε, οι ΑΠΕ και νέοι τρόποι παραγωγής ενέργειας έρχονται στο προσκήνιο με ένα σημαντικό περιορισμό παρόλα αυτά: με την τρέχουσα εφαρμοσμένη τεχνολογία οι ΑΠΕ δεν μπορούν να παρέχουν την ίδια ποσότητα και ποιότητα ενέργειας σε σύγκριση με τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, άνθρακα και φυσικό αέριο), άρα δεν μπορούν να τα αντικαταστήσουν. Είναι προφανές ότι το ενεργειακό για να μην φτάσει σε αδιέξοδο, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με μια διαφορετική λογική που πρωταρχικό σκοπό θα έχει τη σταθεροποίηση και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας παρά την ικανοποίηση συνεχώς αυξανόμενων αναγκών. Για να φτάσουμε σε ένα τέτοιο στόχο, κεντρικό ρόλο θα έχει η εξοικονόμηση της ενέργειας και η στροφή στην ενεργειακή απόδοση (συσκευές, κτίρια κ.α). Η παραγωγή της ενέργειας είναι ανάγκη να επιστρέψει στην μικρή κλίμακα που ανοίγει μεγάλες δυνατότητες στους ιδιώτες και τους μικρούς τόπους να παράγουν τουλάχιστον ένα μέρος της ενέργειας που χρειάζονται με χρήση των ΑΠΕ. Η κλίμακα που παράγεται η ενέργεια έχει καθοριστική σημασία για το κόστος, τις απώλειες ενέργειας από τη μεταφορά της σε μακρινές αποστάσεις και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τους ανθρώπους. Οι ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας τελικά θα αποδειχθεί ότι έχουν παρόμοια αρνητικά αποτελέσματα για το περιβάλλον και τη ζωή των ανθρώπων όσο και η εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων.
Είναι φανερό ωστόσο ότι η μικρή κλίμακα δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει εξολοκλήρου την ανάγκη της μαζικής παραγωγής ενέργειας στο σημερινό ενεργοβόρο σύστημα. Η μαζική παραγωγή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με κάποιον τρόπο όπως με νέους σταθμούς φυσικού αερίου καθώς και με τη βελτίωση των υπαρχόντων μονάδων λιγνίτη και πετρελαίου για την οποία δεν γίνεται κανένας λόγος. Οι λύσεις δεν είναι απλές όταν μιλάμε για ένα τεράστιο ενεργοβόρο σύστημα όπως αυτό της σημερινής Ελλάδας. Ασφαλώς κανείς δεν επιθυμεί να μείνει η χώρα χωρίς ενέργεια, αλλά εξίσου αληθινό είναι ότι κανείς δεν επιθυμεί να δει τη φυσική ομορφιά και χάρη των βουνών και των νησιών μας να θυσιάζεται στο όνομα μιας υποτιθέμενης ενεργειακής ασφάλειας. Η συζήτηση για το ενεργειακό χρειάζεται να βάλει στο τραπέζι όλες τις παραμέτρους των προτεινόμενων λύσεων και όλους τους εμπλεκόμενους που δεν είναι μόνο οι τεχνοκράτες αλλά και οι απλοί πολίτες. Το ενεργειακό πρόβλημα σε καμιά περίπτωση δεν είναι απλά ένα αποκλειστικά τεχνοκρατικό ζήτημα γιατί οι επιλογές που αποφασίζονται, θα επιφέρουν βαθιές αλλαγές στο πρόσωπο της υπαίθρου και θα επηρεάσουν τις ζωές των ανθρώπων που ζουν εκεί.
*Μιχαήλ Δεκλερής Πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας από το 1958 έως το 1999, ιδρυτής, Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος κατά την δεκαετία 1990-1999, οπότε το Δικαστήριο αυτό διαμόρφωσε την πρωτοποριακή παγκόσμια πλούσια νομολογία του για την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Είναι φανερό ωστόσο ότι η μικρή κλίμακα δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει εξολοκλήρου την ανάγκη της μαζικής παραγωγής ενέργειας στο σημερινό ενεργοβόρο σύστημα. Η μαζική παραγωγή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με κάποιον τρόπο όπως με νέους σταθμούς φυσικού αερίου καθώς και με τη βελτίωση των υπαρχόντων μονάδων λιγνίτη και πετρελαίου για την οποία δεν γίνεται κανένας λόγος. Οι λύσεις δεν είναι απλές όταν μιλάμε για ένα τεράστιο ενεργοβόρο σύστημα όπως αυτό της σημερινής Ελλάδας. Ασφαλώς κανείς δεν επιθυμεί να μείνει η χώρα χωρίς ενέργεια, αλλά εξίσου αληθινό είναι ότι κανείς δεν επιθυμεί να δει τη φυσική ομορφιά και χάρη των βουνών και των νησιών μας να θυσιάζεται στο όνομα μιας υποτιθέμενης ενεργειακής ασφάλειας. Η συζήτηση για το ενεργειακό χρειάζεται να βάλει στο τραπέζι όλες τις παραμέτρους των προτεινόμενων λύσεων και όλους τους εμπλεκόμενους που δεν είναι μόνο οι τεχνοκράτες αλλά και οι απλοί πολίτες. Το ενεργειακό πρόβλημα σε καμιά περίπτωση δεν είναι απλά ένα αποκλειστικά τεχνοκρατικό ζήτημα γιατί οι επιλογές που αποφασίζονται, θα επιφέρουν βαθιές αλλαγές στο πρόσωπο της υπαίθρου και θα επηρεάσουν τις ζωές των ανθρώπων που ζουν εκεί.
*Μιχαήλ Δεκλερής Πρόεδρος Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος, μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας από το 1958 έως το 1999, ιδρυτής, Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος κατά την δεκαετία 1990-1999, οπότε το Δικαστήριο αυτό διαμόρφωσε την πρωτοποριακή παγκόσμια πλούσια νομολογία του για την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Πηγές:
1. Δούρειος ίππος τα Αιολικά Πάρκα (Άρθρο της Σοφίας Σαλβάνου (μέλους της περιβαλλοντικής ΜΚΟ «ΑΝΤΙΝΙΩΤΗ»)
3. Spiegel: Το Παράδοξο της Κλιματικής Αλλαγής. Oι ανεμογεννήτριες στην Ευρώπη δε βοηθούν στη μείωση των εκπομπών CO2 (Πρωτοβουλία Πολιτών για τη Διάσωση του Πράμνειου Όρους)
4. Σχόλια για το νομοσχέδιο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Αντώνης Χριστοφίδης και Νίκος Μαμάσης, Τομέας Υδατικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο)
πηγή: http://dasarxeio.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου