Κατάφερε να επιβιώσει στις τρομακτικές γεωλογικές αλλαγές που άλλαξαν το τοπίο της Κρήτης και να μείνει μάρτυρας των δυνάμεων της φύσης, που εκατομμύρια χρόνια πριν διαμόρφωσαν το νησί Κρήτης όπως το ξέρουμε σήμερα.
Η αμπελιτσιά ή “ανέγνωρο”, που υπάρχει μονάχα στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον πλανήτη, ιδιαιτερότητα που τη διατηρεί ως αποκλειστική στην πανίδα του νησιού μας, ως το μόνο ενδημικό δέντρο της Κρήτης, αποτελεί και εμβληματικό είδος για το νησί μας τόσο λόγο της σημασίας του, όσο και της σχέσης του με τις παραδοσιακές κατσούνες, αφού κάποτε οι βοσκοί επέλεγαν τα ευλύγιστα και ανθεκτικά κλαδιά του για να τις κατασκευάσουν. Όχι πλέον όμως, καθώς η αμπελιτσιά βρίσκεται και αυτή σε κίνδυνο.
Η υπερβόσκηση, το ποδοπάτημα των νεαρών φυτών από τα ζώα, η διάβρωση του εδάφους, η διάνοιξη αγροτικών δρόμων και οι δασικές πυρκαγιές ασκούν αφόρητες πιέσεις στο δέντρο, που φύεται σε μεγάλα υψόμετρα πάνω από τα 800 μέτρα σε όλα τα βουνά της Κρήτης και κυρίως τα Λευκά Όρη.
Λόγω ακριβώς των ανθρωπογενών αυτών δράσεων, η αμπελιτσιά έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα του δέντρου και έχει μετατραπεί σε θάμνο, με αποτέλεσμα τα μεγάλα δέντρα αμπελιτσιάς να είναι σπάνια. Συν τοις άλλοις, μια επιπλέον αιτία για τη μείωση του αριθμού των μεγάλων δέντρων είναι η εμπορευματοποίηση της κρητικής κατσούνας, που οδήγησε στη λήψη μέτρων.
Για το λόγο αυτό, η Zelkova abelicea, όπως είναι το επιστημονικό όνομά της, προστατεύεται από διεθνείς κανονισμούς και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ενώ βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μεγάλου έργου το οποίο εκπονεί το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, το ΜΑΙΧ, στα πλαίσια του διεθνούς προγράμματος του Πανεπιστημίου Φρίμπουργκ της Ελβετίας για τη διατήρηση των έξι εκπροσώπων της οικογένειας Zelkova σε ολόκληρο τον πλανήτη, δύο από τους οποίους στην Ευρώπη, το ένα στην Κρήτη και ένα άλλο συγγενές στη Σικελία της Ιταλίας.
Η αμπελιτσιά ανήκει στα λεγόμενα “υπολειμματικά είδη” της Τριτογενούς γεωλογικής περιόδου (66 έως 6,3 εκατομμύρια χρόνια πριν), δηλαδή αποτελεί απόγονο των ειδών που ήταν ευρέως εξαπλωμένα πριν από εκατομμύρια χρόνια, όμως μετά τις τεράστιες γεωλογικές και κλιματολογικές αλλαγές που συντελέστηκαν, πολλά από τα είδη αυτά εξαφανίστηκαν.
Η αμπελιτσιά ή “ανέγνωρο”, που υπάρχει μονάχα στην Κρήτη και πουθενά αλλού στον πλανήτη, ιδιαιτερότητα που τη διατηρεί ως αποκλειστική στην πανίδα του νησιού μας, ως το μόνο ενδημικό δέντρο της Κρήτης, αποτελεί και εμβληματικό είδος για το νησί μας τόσο λόγο της σημασίας του, όσο και της σχέσης του με τις παραδοσιακές κατσούνες, αφού κάποτε οι βοσκοί επέλεγαν τα ευλύγιστα και ανθεκτικά κλαδιά του για να τις κατασκευάσουν. Όχι πλέον όμως, καθώς η αμπελιτσιά βρίσκεται και αυτή σε κίνδυνο.
Η υπερβόσκηση, το ποδοπάτημα των νεαρών φυτών από τα ζώα, η διάβρωση του εδάφους, η διάνοιξη αγροτικών δρόμων και οι δασικές πυρκαγιές ασκούν αφόρητες πιέσεις στο δέντρο, που φύεται σε μεγάλα υψόμετρα πάνω από τα 800 μέτρα σε όλα τα βουνά της Κρήτης και κυρίως τα Λευκά Όρη.
Λόγω ακριβώς των ανθρωπογενών αυτών δράσεων, η αμπελιτσιά έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα του δέντρου και έχει μετατραπεί σε θάμνο, με αποτέλεσμα τα μεγάλα δέντρα αμπελιτσιάς να είναι σπάνια. Συν τοις άλλοις, μια επιπλέον αιτία για τη μείωση του αριθμού των μεγάλων δέντρων είναι η εμπορευματοποίηση της κρητικής κατσούνας, που οδήγησε στη λήψη μέτρων.
Για το λόγο αυτό, η Zelkova abelicea, όπως είναι το επιστημονικό όνομά της, προστατεύεται από διεθνείς κανονισμούς και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, ενώ βρίσκεται στο επίκεντρο ενός μεγάλου έργου το οποίο εκπονεί το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων, το ΜΑΙΧ, στα πλαίσια του διεθνούς προγράμματος του Πανεπιστημίου Φρίμπουργκ της Ελβετίας για τη διατήρηση των έξι εκπροσώπων της οικογένειας Zelkova σε ολόκληρο τον πλανήτη, δύο από τους οποίους στην Ευρώπη, το ένα στην Κρήτη και ένα άλλο συγγενές στη Σικελία της Ιταλίας.
Η αμπελιτσιά ανήκει στα λεγόμενα “υπολειμματικά είδη” της Τριτογενούς γεωλογικής περιόδου (66 έως 6,3 εκατομμύρια χρόνια πριν), δηλαδή αποτελεί απόγονο των ειδών που ήταν ευρέως εξαπλωμένα πριν από εκατομμύρια χρόνια, όμως μετά τις τεράστιες γεωλογικές και κλιματολογικές αλλαγές που συντελέστηκαν, πολλά από τα είδη αυτά εξαφανίστηκαν.
Για την συνέχεια του πολύ σημαντικού άρθρου δείτε στον σύνδεσμο: https://dasarxeio.com/2018/04/15/55351/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου