Ν. Πανέλης: «Ιστορίες βρεγμένες με αλμύρα»
(Εκδόσεις Πέτρα, 2015, σελ. 158)
Φοβερό θέαμα η φθινοπωρινή και χειμωνιάτικη θάλασσα του Αμβρακικού, καθηλώνει και αναστατώνει η θωριά της. Μανίζει φουρτουνιασμένη καθώς δέχεται τα ραπίσματα του δυνατού αγέρα. Αφιονισμένα κύματα, λασπώδη αφρισμένα, λυσσάνε να σκάσουνε το υψωμένο τους παράστημα με όλη τους τη δύναμη πάνω στα βράχια και στο ανυπεράσπιστο ακρογιάλι. Καθρεπτίζεται χαιρέκακα κι αδίστακτα στο δέρμα της ο μαυρισμένος ουρανός, σαν ξαμολά την καταιγίδα του χτυπώντας με ορμή τα ανάστατα νερά της, που είναι γεμάτα από ψιλή άμμο και φύκια. Μες στο γαλήνεμά της, όταν ξαποσταίνουν για λίγο οι αγέρηδες και τη γλυκοχαϊδέψει μια ηλιαχτίδα, που ξεγλίστρησε προσώρας από τα σύννεφα, ευθύς σε ξεγελά και σου γνέφει, πρόσχαρη, ακαταμάχητη, να βυθιστείς ξανά μες στην πλανεύτρα της αγκάλη. Γυρίζουνε και απόψε, γεμάτα πόνο, απόγνωση και απελπισία, τα άδεια ξαμολημένα παραγάδια, των ψαράδων της Κορωνησίας...
Είναι αλήθεια ότι οι συγγραφείς καταλαβαίνουν καλύτερα τις πόλεις τους. Γράφουνε για τις πόλεις τους, γιατί αυτές δεν παύουν να τους καταπλήσσουν. Ο Νίκος Πανέλης γράφει για το νησί του, την Κορωνησία του Αμβρακικού Κόλπου και για τους ψαράδες της. Η Κορωνησία είναι από μόνη της, με τη μεγαλοπρεπή ακινησία της, ένα ταξίδι στο χώρο, το χρόνο και τον εαυτό του. Επιστροφή στον προγονικό τόπο, εξερεύνηση του βυθισμένου παρελθόντος και του κλειστού χώρου, περιπλάνηση στις ανοιχτές και κλειστές θάλασσες της Δυτικής Ελλάδας.
Ο Νίκος Πανέλης διηγείται ιστορίες, θρύλους και παραμύθια των ψαράδων της Κορωνησίας. Ταξίδια σε νέους ψαρότοπους, εκεί που γνωρίζουν νέους ανθρώπους, ζουν καινούργιους έρωτες, αντιμετωπίζουν μεγάλους κινδύνους. Η αφήγησή του είναι νηφάλια και κρυστάλλινη.
Το βιβλίο ανασταίνει μαγικά των κόσμο των ψαράδων της Κορωνησίας και του Αμβρακικού. Είναι ψηφίδες γενέθλιας μνήμης. Είναι μια ιστορική και λογοτεχνική καταγραφή του τι υπήρξε εκεί παλιότερα, με όσα στοιχεία μπορούσαν να βρεθούν από κείμενα, συλλογές φωτογραφιών και αναμνήσεις -όλα εκείνα που μπορούν να ανασυστήσουν κάτι, μάλλον, οριστικά εξαφανισμένο. Περισσότερο σαν αρχαιολόγος που συνταιριάζει υπομονετικά ψηφίδες του χρόνου, προσπαθώντας να αποκαταστήσει ένα τεκμήριο πολιτισμού, ο Νίκος Πανέλης κατόρθωσε να «χτίσει» ένα χρονικό αυτού του μικρού νησιού του Αμβρακικού, της Κορωνησίας και να μας προσφέρει, σαν να μας δίνει ένα εισιτήριο για ένα ταξίδι στο παρελθόν. Ο συγγραφέας ταΐζει τους αναγνώστες με τις σωστές αναλογίες από εικόνες, περιγραφές, μικρές αφηγήσεις, αναδρομές και παράλληλες εκδοχές, διασταυρώσεις πληροφοριών και ανεπάντεχες ανακαλύψεις. Αφάνταστος μόχθος απαιτήθηκε να συγκεντρωθεί αυτό το υλικό, μαζί με λαχταριστές λεπτομέρειες. Προφανώς ο ίδιος το γλέντησε. Η δουλειά του που έκανε, με τις δεκαπέντε ιστορίες περιπλανήσεις ψαράδων, μαρτυρά την αγάπη για τον γενέθλιο τόπο, κατασταλαγμένη κατανόηση, για το παρελθόν και σεβασμό των τεκμηρίων...
Οι ήρωες, οι κεντρικοί ρόλοι, οι ψαράδες και ο χώρος, το νησί, ο Αμβρακικός κόλπος, η Άρτα, η Πρέβεζα, η Βόνιτσα, ο Άι Νούφρος, ο ποταμός Άραχθος, η Κόπραινα, το φανάρι της Κόπραινας, η Λουγαρού, το Τσουκαλιώ, το Σακουλέτσι, η Βουσνάρα, το Περανήσι, οι αέρηδες: ο Μαΐστρος, ο Πουνέντες, το μελτέμι, η αλμύρα, αλλά και τα γαμπαρόδιχτα, το σόλιμπο, το καλάρισμα, η μπούκα, το διβάρι, τα φύκια, τα δίχτυα, τα καμάκια, τα αγκίστρια, το ξάλεμα, το κύμα, η νιτσεράδα, το άλμπουρο, τα ψάρια, τα καμάκια, τα πριάρια, η γαΐτα, η μαούνα, οι μηχανότρατες, οι βάρκες, τα βούρλα, οι τσιπούρες, οι κέφαλοι, οι μπάφες, οι σαρδέλες, τα μουξινάρια, οι γαρίδες, οι γλώσσες, η μενίδα, ο «Πύλαρος», το πεζόβολο, τα ιβάρια, οι ελιές, οι μυρτιές, τα σκινάρια, το πηγάδι, οι κωλοφωτιές, ο μπούφος, η κουκουβάγια, τα γλαροπούλια, τα δελφίνια, τα γλαρόνια, η ρότα, ο αμμώδης ύφαλος, η κούλια, το υδρομαντείο, ο μόλος, η παγωνιά, η λάσπη, η γλίνα κ.α.
Τα μικρά κείμενα του Ν. Πανέλη, που είναι βρεγμένα με αλμύρα, είναι ταυτόχρονα και ένα μακρύ, εσωτερικό ταξίδι.
Οι παλιοί ψαράδες αφηγούνται τις ιστορίες τους, τις μακριές νύχτες του Χειμώνα, και είναι όλοι τους αδροί, περιεκτικοί, ώριμοι-όσο ώριμοι είναι οι νεκροί όταν αναπολούν την ψαράδικη ζωή τους. Πρόκειται για ένα κατάλογο απόντων, που επιστρέφουν, για να πουν, μια ψαράδικη ιστορία. Αυτή ήταν η ζωή τους.
«Όταν έφτασε ο κάβουρας στο σώμα της Μαρίνας, εκείνο ελαφρά υπερίπτατο πάνω απ΄ τα βράχια, άφθαρτο και φωτεινό, δεμένο των γλάρων τα φτερά με ασημένια φύκια. Δελφίνια το ταξίδεψαν στη ράχη τους, οι φώκιες το εναπόθεσαν στην κορυφή ενός λόφου. Γυναίκες και μάνες ψαράδων το πλύνανε και το μυρώσανε με αλμύρα. Μέρες και νύχτες μοιρολόγησαν οι μαυροφορεμένες. Κι αφού μνημόνευσαν ευλαβικά τους άντρες και τ’ αγόρια τους, χτίσανε φάρο προς τιμήν της κι αργά σκαλίσανε στο μνήμα με γράμματα χρυσά: Το όνομα της κόρης. Κι εκείνο του εραστή της.» Ελένη Αλεξίου
Ο Νίκος Πανέλης γεννήθηκε το 1950 στην Κορωνησία Άρτας. Σπούδασε Ηλεκτρονικός Μηχανικός. Εργάστηκε ως Τεχνικός στον Ο.Τ.Ε, σήμερα είναι συνταξιούχος του ΟΤΕ. Από το 1988-2011 δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα «Κορωνησία», ενώ από το 2004-2010 διετέλεσε υπεύθυνος έκδοσης. Άλλο έργο του είναι «Κορωνησία, η καρδιά του Αμβρακικού».
πηγή: http://tilevoasartas.blogspot.gr/ , http://www.artinews.gr
Είναι αλήθεια ότι οι συγγραφείς καταλαβαίνουν καλύτερα τις πόλεις τους. Γράφουνε για τις πόλεις τους, γιατί αυτές δεν παύουν να τους καταπλήσσουν. Ο Νίκος Πανέλης γράφει για το νησί του, την Κορωνησία του Αμβρακικού Κόλπου και για τους ψαράδες της. Η Κορωνησία είναι από μόνη της, με τη μεγαλοπρεπή ακινησία της, ένα ταξίδι στο χώρο, το χρόνο και τον εαυτό του. Επιστροφή στον προγονικό τόπο, εξερεύνηση του βυθισμένου παρελθόντος και του κλειστού χώρου, περιπλάνηση στις ανοιχτές και κλειστές θάλασσες της Δυτικής Ελλάδας.
Ο Νίκος Πανέλης διηγείται ιστορίες, θρύλους και παραμύθια των ψαράδων της Κορωνησίας. Ταξίδια σε νέους ψαρότοπους, εκεί που γνωρίζουν νέους ανθρώπους, ζουν καινούργιους έρωτες, αντιμετωπίζουν μεγάλους κινδύνους. Η αφήγησή του είναι νηφάλια και κρυστάλλινη.
Το βιβλίο ανασταίνει μαγικά των κόσμο των ψαράδων της Κορωνησίας και του Αμβρακικού. Είναι ψηφίδες γενέθλιας μνήμης. Είναι μια ιστορική και λογοτεχνική καταγραφή του τι υπήρξε εκεί παλιότερα, με όσα στοιχεία μπορούσαν να βρεθούν από κείμενα, συλλογές φωτογραφιών και αναμνήσεις -όλα εκείνα που μπορούν να ανασυστήσουν κάτι, μάλλον, οριστικά εξαφανισμένο. Περισσότερο σαν αρχαιολόγος που συνταιριάζει υπομονετικά ψηφίδες του χρόνου, προσπαθώντας να αποκαταστήσει ένα τεκμήριο πολιτισμού, ο Νίκος Πανέλης κατόρθωσε να «χτίσει» ένα χρονικό αυτού του μικρού νησιού του Αμβρακικού, της Κορωνησίας και να μας προσφέρει, σαν να μας δίνει ένα εισιτήριο για ένα ταξίδι στο παρελθόν. Ο συγγραφέας ταΐζει τους αναγνώστες με τις σωστές αναλογίες από εικόνες, περιγραφές, μικρές αφηγήσεις, αναδρομές και παράλληλες εκδοχές, διασταυρώσεις πληροφοριών και ανεπάντεχες ανακαλύψεις. Αφάνταστος μόχθος απαιτήθηκε να συγκεντρωθεί αυτό το υλικό, μαζί με λαχταριστές λεπτομέρειες. Προφανώς ο ίδιος το γλέντησε. Η δουλειά του που έκανε, με τις δεκαπέντε ιστορίες περιπλανήσεις ψαράδων, μαρτυρά την αγάπη για τον γενέθλιο τόπο, κατασταλαγμένη κατανόηση, για το παρελθόν και σεβασμό των τεκμηρίων...
Οι ήρωες, οι κεντρικοί ρόλοι, οι ψαράδες και ο χώρος, το νησί, ο Αμβρακικός κόλπος, η Άρτα, η Πρέβεζα, η Βόνιτσα, ο Άι Νούφρος, ο ποταμός Άραχθος, η Κόπραινα, το φανάρι της Κόπραινας, η Λουγαρού, το Τσουκαλιώ, το Σακουλέτσι, η Βουσνάρα, το Περανήσι, οι αέρηδες: ο Μαΐστρος, ο Πουνέντες, το μελτέμι, η αλμύρα, αλλά και τα γαμπαρόδιχτα, το σόλιμπο, το καλάρισμα, η μπούκα, το διβάρι, τα φύκια, τα δίχτυα, τα καμάκια, τα αγκίστρια, το ξάλεμα, το κύμα, η νιτσεράδα, το άλμπουρο, τα ψάρια, τα καμάκια, τα πριάρια, η γαΐτα, η μαούνα, οι μηχανότρατες, οι βάρκες, τα βούρλα, οι τσιπούρες, οι κέφαλοι, οι μπάφες, οι σαρδέλες, τα μουξινάρια, οι γαρίδες, οι γλώσσες, η μενίδα, ο «Πύλαρος», το πεζόβολο, τα ιβάρια, οι ελιές, οι μυρτιές, τα σκινάρια, το πηγάδι, οι κωλοφωτιές, ο μπούφος, η κουκουβάγια, τα γλαροπούλια, τα δελφίνια, τα γλαρόνια, η ρότα, ο αμμώδης ύφαλος, η κούλια, το υδρομαντείο, ο μόλος, η παγωνιά, η λάσπη, η γλίνα κ.α.
Τα μικρά κείμενα του Ν. Πανέλη, που είναι βρεγμένα με αλμύρα, είναι ταυτόχρονα και ένα μακρύ, εσωτερικό ταξίδι.
Οι παλιοί ψαράδες αφηγούνται τις ιστορίες τους, τις μακριές νύχτες του Χειμώνα, και είναι όλοι τους αδροί, περιεκτικοί, ώριμοι-όσο ώριμοι είναι οι νεκροί όταν αναπολούν την ψαράδικη ζωή τους. Πρόκειται για ένα κατάλογο απόντων, που επιστρέφουν, για να πουν, μια ψαράδικη ιστορία. Αυτή ήταν η ζωή τους.
«Όταν έφτασε ο κάβουρας στο σώμα της Μαρίνας, εκείνο ελαφρά υπερίπτατο πάνω απ΄ τα βράχια, άφθαρτο και φωτεινό, δεμένο των γλάρων τα φτερά με ασημένια φύκια. Δελφίνια το ταξίδεψαν στη ράχη τους, οι φώκιες το εναπόθεσαν στην κορυφή ενός λόφου. Γυναίκες και μάνες ψαράδων το πλύνανε και το μυρώσανε με αλμύρα. Μέρες και νύχτες μοιρολόγησαν οι μαυροφορεμένες. Κι αφού μνημόνευσαν ευλαβικά τους άντρες και τ’ αγόρια τους, χτίσανε φάρο προς τιμήν της κι αργά σκαλίσανε στο μνήμα με γράμματα χρυσά: Το όνομα της κόρης. Κι εκείνο του εραστή της.» Ελένη Αλεξίου
Ο Νίκος Πανέλης γεννήθηκε το 1950 στην Κορωνησία Άρτας. Σπούδασε Ηλεκτρονικός Μηχανικός. Εργάστηκε ως Τεχνικός στον Ο.Τ.Ε, σήμερα είναι συνταξιούχος του ΟΤΕ. Από το 1988-2011 δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα «Κορωνησία», ενώ από το 2004-2010 διετέλεσε υπεύθυνος έκδοσης. Άλλο έργο του είναι «Κορωνησία, η καρδιά του Αμβρακικού».
πηγή: http://tilevoasartas.blogspot.gr/ , http://www.artinews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου