Ύδρα. Οδοιπορικό στον Άγιο Μάμαντα

 

της Ελένης Χριστοδούλου

O Άγιος Μάμας είναι ένα ερημοκλήσι του νησιού μας, που γιορτάζει στις 2 Σεπτεμβρίου και που είναι ευρέως γνωστό για την ξακουστή πανήγυρη που γίνεται σ' αυτό, αλλά και το έθιμο αγιασμού και ευλογίας των ιπποειδών. Ξεκινήσαμε ανήμερα της γιορτής με πολλή θέληση και αγάπη για να πραγματοποιήσουμε το προσκύνημα στον Άγιο Μάμαντα.

Φεύγοντας από τη χώρα και φτάνοντας στις Πλάκες του Βλυχού, ακολουθήσαμε με το πόδι, το μονοπάτι που βγάζει στο ερημοκλήσι. Αρκετό περπάτημα μιας ώρας γεμάτης, με πέτρες να τρεμοπαίζουν στα βήματά μας και με τον ήλιο να ρίχνει τις ακτίνες του προσφέροντας λίγη ζέστη παραπάνω. Ήταν μια ανάβαση για σκληραγωγημένους, που όμως ταιριάζει απόλυτα με την φύση μας και την Υδραίικη καταγωγή, που μας έχει μάθει από κακοτράχαλες ανηφόρες.

Προσεγγίζοντας το βουνό, δεν είχαμε καμιά οπτική επαφή με το μικρό ερημοκλήσι. Ακούγαμε όμως τη θεία λειτουργία, και τα βήματά μας, έφτασαν εκεί πολύ εύκολα. Η εικόνα που αντικρίζεις εκείνη τη στιγμή είναι μαγευτική. Το Σταυρονήσι απέναντι, πολύ κοντά, και η θέα πανοραμική. Το Έρως πίσω σου «αμίλητο» και αγέρωχο. Μέσα στη βουνίσια ζωή ξαφνικά βλέπεις το εκκλησάκι, φρεσκοβαμμένο, σαν μια λευκή εστία ζωής και γύρω του, κόσμο συγκεντρωμένο, που θέλησε να ανέβει στα ύψη για ένα ευλαβικό προσκύνημα. Γύρω στα 130-140 άτομα πλαισίωναν την εκκλησία, με τα μουλάρια επίσης να είναι πολλά.

Τη θεία λειτουργία τέλεσε ο Ηγούμενος της Μονής Προφήτη Ηλία, π. Θεολόγος με συνοδεία μοναχών και με ψάλτη τον Μανώλη Πούλο. Ακολούθησε λιτάνευση των ιερών εικόνων, αγιασμός και ευλογία των ιπποειδών. Μετά ξεκίνησε ένα κυριολεκτικά Υδραίικο πανηγύρι. Για λίγο σύννεφα γέμισαν τον ουρανό, αστραπές φαίνονταν από μακριά, αλλά ούτε η βροχή που άρχισε να πέφτει, δεν πτόησε το πανηγύρι! Που άρχισε με κεράσματα, γευστικότατα γλυκά, κουραμπιέδες, καρυδόπιτες, καφέδες, μαστιχούλα και πολλά άλλα. Οικοδεσπότης ήταν ο Ηλίας Μαστρογιάννης που μαζί με τον Ηλία Μεταξά είχαν και οι δυο τη φροντίδα της εκκλησίας, αλλά και του μεγάλου τραπεζώματος, με σαλάτες, τυροπιτάκια, μπακαλιάρους, σκορδαλιά, χταπόδια, κοτόπουλο, κρέας στην λαδόκολλα, και την μπύρα να έρχεται παγωμένη και απολαυστική όσο πουθενά αλλού. Η φιλοξενία, η απλοχεριά και η εξυπηρέτηση ήταν το κάτι άλλο. Γλέντι, τραγούδια, χαρούμενα πρόσωπα και κουβεντούλα. Μ' αυτήν την εκδήλωση να φέρνει πραγματικά όλον τον κόσμο που βρισκόταν εκεί, πολύ κοντά. Ενώ τα θέματα συζήτησης είχαν να κάνουν πολύ, και με τα ζώα, που σίγουρα αποτελούν το μέσο μεταφοράς και μετακίνησης για πολλούς κατοίκους στο νησί μας. Δεν είναι τυχαίο που για πολλούς η συμβίωση με τα ζώα είναι κάτι σαν οικογενειακή υπόθεση. Ακόμα και τα ονόματα των ζώων είναι δικά μας, ανδρικά ή γυναικεία. Δηλαδή, αν ακούσεις: «Ο Τάκης έφαγε;» Μην ψάξεις να βρεις κάποιον άνθρωπο πίσω από αυτό, αλλά ένα ζωηρό μουλάρι.

Όταν έφτασε η ώρα να αποχωρήσουμε από την εκκλησία, κατηφορίσαμε και κάναμε μια στάση στην αγροικία του Ηλία Μαστρογιάννη, όπου εκεί η γυναίκα του Τασία και η κόρη του Ελευθερία, αλλά και πολλοί συγγενείς και φίλοι, μας υποδέχτηκαν εκ νέου πολύ όμορφα και θερμά. Εκεί στήθηκε νέο τραπέζι από τις δραστήριες και άξιες γυναίκες του σπιτιού. Τραπέζι με δεκάδες φαγητά, κοκκινιστό, μακαρόνια, σαλιγκάρια, σαλάτες και πλούσια εδέσματα που συνοδεύονταν εξίσου με μπύρα παγωμένη στον «πάγο». Στην βεράντα που καθόμασταν, περνούσαν ολόγυρα και λυτά, τα μουλάρια της οικογένειας Μαστρογιάννη, και κάπου-κάπου έχωναν τη μουσούδα τους κοντά μας, πάνω στο τοιχάκι, σαν να ήθελαν και αυτά να πάρουν μέρος στη συζήτηση.

Φεύγοντας αργά το μεσημέρι, αφήναμε ήδη με νοσταλγία πίσω, το ερημοκλήσι του Αγίου Μάμαντα. Σκεφτόμασταν, τι δουλειά κάνουν όλο τον χρόνο οι αφοσιωμένοι του φίλοι, πόση φροντίδα και προσωπικές πάντα δαπάνες. Τι υπέροχα που το συντηρούν! Αλλά και με τι δυσκολία μεταφέρουν εκεί ψηλά, όλα τα καλούδια ώστε το πανηγύρι του Αγίου, να είναι το πιο ξακουστό για ερημοκλήσι του τόπου μας. Καλή δύναμη ευχόμαστε σε όλους, φίλους και προσκυνητές. Και του χρόνου, και πάλι με υγεία! 

 

 

Λίγα λόγια για τον Άγιο Μάμαντα

 

O Άγιος Μάμας γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Μικράς Ασίας το 260 μ.Χ. από γονείς Χριστιανούς, οι οποίοι συνελήφθησαν για τη χριστιανική τους δράση και φυλακίστηκαν. Ο Άγιος γεννήθηκε στη φυλακή και επειδή οι γονείς του, ο Θεόδοτος και η Ρουφίνα, πέθαναν εκεί, ανέλαβε να τον μεγαλώσει κάποια γυναίκα που ονομαζόταν Αμμία Ματρώνα. Αυτή ήταν ευσεβής Χριστιανή και σε αυτήν οφείλεται το όνομα του Αγίου. Η παράδοση λέει ότι ο μικρός συνήθιζε να τη φωνάζει «μάμα».

Κατά την εφηβική του ηλικία ο Μάμας συνελήφθη από ειδωλολάτρες, που τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια. Τελικά του κρέμασαν στο λαιμό ένα σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στο νερό για να πνιγεί. Κατά θαυματουργό τρόπο ο Άγιος επέζησε αλλά πιάστηκε ξανά από τους βασανιστές του και ρίχτηκε σε αναμμένη κάμινο. Και αυτήν τη φορά κατάφερε να βγει σώος. Όταν έριξαν επάνω του άγρια ζώα, τα τελευταία όχι μόνο δεν τον κατασπάραξαν αλλά ούτε και τον πείραξαν. Σύμφωνα με την παράδοση ένα λιοντάρι τον δέχθηκε στη ράχη του και τον μετέφερε μακρά των άλλων θηρίων, εξ ου και η θεματογραφία της αγιογράφησης του. Τελικά, οι εχθροί του αποφάσισαν να τον εκτελέσουν με τρίαινα. Το φονικό όργανο διαπέρασε τα σπλάχνα του Αγίου, ο οποίος και παρέδωσε το Πνεύμα.

Σε ανάμνηση των παραπάνω και σύμφωνα με τα απελατικά δημώδη άσματα του Βυζαντίου την εικόνα του Αγίου Μάμα έφεραν τα απελατίκια (οι ράβδοι) που κρατούσαν οι απελάτες.

Ο Άγιος Μάμας στις ελληνικές δοξασίες φαίνεται να σχετίζεται με τους αρχαίους θεούς προστάτες των ποιμένων. Πέρα από την Ελλάδα και την Κύπρο, τιμάται και σε άλλες χώρες, όπως στο Λίβανο, την Ιταλία και την Ισπανία. Στην Ισπανία, και συγκεκριμένα στο Μπιλμπάο, το γήπεδο της ομάδας της πόλης Αθλέτικο Μπιλμπάο, έχει πάρει από αυτόν το όνομά του (Σαν Μαμές - San Mamés), καθώς βρίσκεται δίπλα από μία εκκλησία προς τιμήν του, ενώ οι παίκτες της ομάδας αποκαλούνται με το προσωνύμιο "τα λιοντάρια" (Los leones), αναφορά στο μαρτύριό του.

 

            πηγή: http://fonitisydras.
φωτογραφία: fonitisydras