Είναι γνωστό ότι και η Ελλάδα υποφέρει από σοβαρή γενετική διάβρωση των φυτικών διατροφικών πόρων. Πολλές ελληνικές ποικιλίες δεν καλλιεργούνται πια και επομένως χάνεται μια πλούσια βιολογική και πολιτιστική κληρονομιά.
ΤΟ "ΠΕΛΙΤΙ" ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ
Πρέπει να γίνεται ευρεία ελεύθερη ανταλλαγή γενετικού υλικού μεταξύ καλλιεργητών και μεταξύ περιοχών της χώρας γιατί αυτό εξασφαλίζει την εξέλιξη, τις νέες προσαρμογές και νέες ποικιλίες. Εξασφαλίζει και την σταδιακή προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Ο πλούτος που κληρονομήσαμε και χάνεται προέρχεται από αυτήν την ανταλλαγή.
Η καλλιέργεια τοπικής ποικιλίας στον αρχικό τόπο προσαρμογής της ποικιλίας πρέπει να έχει τις προϋποθέσεις διατήρησης της καθαρότητας της ποικιλίας. Η καλλιέργεια του ίδιου σπόρου σε άλλες περιοχές πρέπει παράλληλα να δίνει την ευκαιρία για νέες τοπικές προσαρμογές.
Οι αγρότες πρέπει να ξαναγίνουν βελτιωτές όπως υπήρξαν στο παρελθόν και μας πρόσφεραν τεράστιο διατροφικό πλούτο αξιολογώντας και προσαρμόζοντας το γενετικό τους υλικό. Αυτό ουδόλως σημαίνει εχθρότητα προς την επιστημονική φυτική βελτίωση. Απλά σημαίνει ότι πρέπει απαραίτητα να αναβαθμιστεί ο ρόλος των καλλιεργητών γιατί η σημασία του για τη διατήρηση της αγροτικής βιοποικιλότητας είναι ανυπολόγιστη.
Οι «παραδοσιακοί» τοπικά προσαρμοσμένου σπόροι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εξελισσόμενο είδος μια ιδιότητα εξαιρετικά θετική ιδιαίτερα για εποχή κλιματικής αλλαγής. Δυστυχώς η υφιστάμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία αντιμετωπίζει ως «μειονέκτημα» την προσαρμοστικότητα που διαθέτουν αυτοί οι σπόροι και το θεωρεί «αντιπαραγωγικό». Αυτή η προσαρμοστικότητα οφείλεται στην ευρεία γενετική τους βάση, ένα πλεονέκτημα που δεν το έχουν οι εμπορικοί σπόροι (κυρίως δεν το έχουν τα υβρίδια τύπου F1 που έχουν κατακλύσει την αγορά των κηπευτικών).
Στην Ευρωπαϊκή αγορά σπόρων υπάρχει ολιγοπώλιο σχεδόν μονοπώλιο αφού ειδικά στα κηπευτικά το 95% της αγοράς αυτής καλύπτεται μόνο από 5 εταιρίες. Το ολιγοπώλιο ενισχύεται από τις πατέντες που δυστυχώς απονέμει το ευρωπαϊκό γραφείο ευρεσιτεχνίας ακόμη και σε φυτά που προήλθαν από συμβατική φυτική βελτίωση. Η Ελλάδα πρέπει να αντιταχθεί στην επέκταση της πατέντας, τα μονοπώλια δεν συμφέρουν τον Έλληνα αγρότη και καταναλωτή.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν είναι σήμερα ευνοϊκή για τους παραδοσιακούς σπόρους και η εφαρμογή της ενισχύει την γενετική τους διάβρωση. Υπάρχει όμως μπροστά μας μια μερική λύση που μπορεί εύκολα και ανέξοδα να εφαρμοσθεί σε εθνικό επίπεδο: Συγκεκριμένα η Δανία μέσα στα πλαίσια της ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ νομοθεσίας ερμήνευσε διαφορετικά τον ορισμό της «εμπορίας» με αποτέλεσμα να είναι πλέον ΕΦΙΚΤΟ για έναν αγρότη να πουλά νόμιμα παραδοσιακό σπόρο σε ΙΔΙΩΤΕΣ καλλιεργητές χωρίς εγγραφές σε καταλόγους, πιστοποιήσεις ή άλλους περιορισμούς. (Ο ίδιος αγρότης εξακολουθεί να μην δικαιούται να πουλά σε επαγγελματίες καλλιεργητές). Σχετική επιστολή προς τους αρμόδιους υπουργούς και υφυπουργούς στέλνει άμεσα το Πελίτι. Ας ελπίσουμε ότι η Ελλάδα θα υιοθετήσει άμεσα αυτή την ανέξοδη διέξοδο ώστε να ενισχύσει και το εισόδημα των αγροτών αλλά και την καλλιέργεια παραδοσιακών σπόρων (έστω αρχικά) από ιδιώτες κηπουρούς κάτι που θα βοηθήσει στην αξιολόγηση τους, στην αξιοποίηση τους και στην γενετική τους εξέλιξη.
Οι βιολογικά πιστοποιημένοι παραγωγοί να έχουν δικαίωμα σε ιδιοπαραγόμενο σπόρο χωρίς να ζητούν παρέκκλιση για να τον καλλιεργήσουν. Ο σπόρος τους να θεωρείται αυτόματα βιολογικός.
Οι επιδοτήσεις και οι αποζημιώσεις για ζημιές να μην συνδέονται απαραίτητα με την αγορά εμπορικού σπόρου, να ισχύουν και για τον ιδιοπαραγόμενο.
Να υποστηριχθεί οικονομικά η κρατική Τράπεζα Γενετικού Υλικού και όλα τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας που έχουν συλλογές γενετικού υλικού. Η Τράπεζα Γενετικού Υλικού της Ελλάδας φυλάσσει περίπου 14.000 δείγματα σπόρων (από διατροφικά φυτά και άγριους συγγενείς) αλλά τα μέσα που διαθέτει ΔΕΝ επαρκούν για τη σωστή φύλαξη και αναπαραγωγή των σπόρων
Με βάση τις διεθνείς συνθήκες, η τράπεζα δίνει μικρο-δείγματα και σε ξένους επιστήμονες. Κάποιες φορές πάνω σε αυτά, δημιουργείται μια καινοτομία και κάποια πολυεθνική αποκτά πνευματικά δικαιώματα ή πατέντα στο νέο σπόρο. Με βάση την υφιστάμενη διεθνή νομοθεσία κανένα ποσοστό επί του δικαιώματος δεν δίδεται στο αρχικό υλικό (πχ στην τράπεζα ή στο ελληνικό κράτος). Να διεκδικήσουμε να γνωρίζουμε ποιες παραδοσιακές ποικιλίες αποτελούν το υπόβαθρο για τις εμπορικές ποικιλίες.
Αντίθετα η τράπεζα ΔΕΝ δίνει μικρο-δείγματα σε καλλιεργητές όταν το ζητήσουν ενώ θα μπορούσαν να αξιολογήσουν το υλικό και αντίστοιχα να προωθήσουν την επέκταση της καλλιέργειας του.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ενώ οι τράπεζες γενετικού υλικού είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, οι παραδοσιακοί σπόροι πρέπει παράλληλα να καλλιεργούνται αλλιώς θα χάσουμε μια πολύτιμη βιολογική και πολιτιστική κληρονομιά.
Προτείνουμε να υποστηριχθούν οι ομάδες και οι κινήσεις πολιτών που διακινούν αβελτίωτο γενετικό υλικό. Υπολογίζουμε ότι στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περισσότερες από 50 αντίστοιχες ομάδες.
Πρέπει να γίνεται ευρεία ελεύθερη ανταλλαγή γενετικού υλικού μεταξύ καλλιεργητών και μεταξύ περιοχών της χώρας γιατί αυτό εξασφαλίζει την εξέλιξη, τις νέες προσαρμογές και νέες ποικιλίες. Εξασφαλίζει και την σταδιακή προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Ο πλούτος που κληρονομήσαμε και χάνεται προέρχεται από αυτήν την ανταλλαγή.
Η καλλιέργεια τοπικής ποικιλίας στον αρχικό τόπο προσαρμογής της ποικιλίας πρέπει να έχει τις προϋποθέσεις διατήρησης της καθαρότητας της ποικιλίας. Η καλλιέργεια του ίδιου σπόρου σε άλλες περιοχές πρέπει παράλληλα να δίνει την ευκαιρία για νέες τοπικές προσαρμογές.
Οι αγρότες πρέπει να ξαναγίνουν βελτιωτές όπως υπήρξαν στο παρελθόν και μας πρόσφεραν τεράστιο διατροφικό πλούτο αξιολογώντας και προσαρμόζοντας το γενετικό τους υλικό. Αυτό ουδόλως σημαίνει εχθρότητα προς την επιστημονική φυτική βελτίωση. Απλά σημαίνει ότι πρέπει απαραίτητα να αναβαθμιστεί ο ρόλος των καλλιεργητών γιατί η σημασία του για τη διατήρηση της αγροτικής βιοποικιλότητας είναι ανυπολόγιστη.
Οι «παραδοσιακοί» τοπικά προσαρμοσμένου σπόροι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εξελισσόμενο είδος μια ιδιότητα εξαιρετικά θετική ιδιαίτερα για εποχή κλιματικής αλλαγής. Δυστυχώς η υφιστάμενη ευρωπαϊκή νομοθεσία αντιμετωπίζει ως «μειονέκτημα» την προσαρμοστικότητα που διαθέτουν αυτοί οι σπόροι και το θεωρεί «αντιπαραγωγικό». Αυτή η προσαρμοστικότητα οφείλεται στην ευρεία γενετική τους βάση, ένα πλεονέκτημα που δεν το έχουν οι εμπορικοί σπόροι (κυρίως δεν το έχουν τα υβρίδια τύπου F1 που έχουν κατακλύσει την αγορά των κηπευτικών).
Στην Ευρωπαϊκή αγορά σπόρων υπάρχει ολιγοπώλιο σχεδόν μονοπώλιο αφού ειδικά στα κηπευτικά το 95% της αγοράς αυτής καλύπτεται μόνο από 5 εταιρίες. Το ολιγοπώλιο ενισχύεται από τις πατέντες που δυστυχώς απονέμει το ευρωπαϊκό γραφείο ευρεσιτεχνίας ακόμη και σε φυτά που προήλθαν από συμβατική φυτική βελτίωση. Η Ελλάδα πρέπει να αντιταχθεί στην επέκταση της πατέντας, τα μονοπώλια δεν συμφέρουν τον Έλληνα αγρότη και καταναλωτή.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν είναι σήμερα ευνοϊκή για τους παραδοσιακούς σπόρους και η εφαρμογή της ενισχύει την γενετική τους διάβρωση. Υπάρχει όμως μπροστά μας μια μερική λύση που μπορεί εύκολα και ανέξοδα να εφαρμοσθεί σε εθνικό επίπεδο: Συγκεκριμένα η Δανία μέσα στα πλαίσια της ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ νομοθεσίας ερμήνευσε διαφορετικά τον ορισμό της «εμπορίας» με αποτέλεσμα να είναι πλέον ΕΦΙΚΤΟ για έναν αγρότη να πουλά νόμιμα παραδοσιακό σπόρο σε ΙΔΙΩΤΕΣ καλλιεργητές χωρίς εγγραφές σε καταλόγους, πιστοποιήσεις ή άλλους περιορισμούς. (Ο ίδιος αγρότης εξακολουθεί να μην δικαιούται να πουλά σε επαγγελματίες καλλιεργητές). Σχετική επιστολή προς τους αρμόδιους υπουργούς και υφυπουργούς στέλνει άμεσα το Πελίτι. Ας ελπίσουμε ότι η Ελλάδα θα υιοθετήσει άμεσα αυτή την ανέξοδη διέξοδο ώστε να ενισχύσει και το εισόδημα των αγροτών αλλά και την καλλιέργεια παραδοσιακών σπόρων (έστω αρχικά) από ιδιώτες κηπουρούς κάτι που θα βοηθήσει στην αξιολόγηση τους, στην αξιοποίηση τους και στην γενετική τους εξέλιξη.
Οι βιολογικά πιστοποιημένοι παραγωγοί να έχουν δικαίωμα σε ιδιοπαραγόμενο σπόρο χωρίς να ζητούν παρέκκλιση για να τον καλλιεργήσουν. Ο σπόρος τους να θεωρείται αυτόματα βιολογικός.
Οι επιδοτήσεις και οι αποζημιώσεις για ζημιές να μην συνδέονται απαραίτητα με την αγορά εμπορικού σπόρου, να ισχύουν και για τον ιδιοπαραγόμενο.
Να υποστηριχθεί οικονομικά η κρατική Τράπεζα Γενετικού Υλικού και όλα τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας που έχουν συλλογές γενετικού υλικού. Η Τράπεζα Γενετικού Υλικού της Ελλάδας φυλάσσει περίπου 14.000 δείγματα σπόρων (από διατροφικά φυτά και άγριους συγγενείς) αλλά τα μέσα που διαθέτει ΔΕΝ επαρκούν για τη σωστή φύλαξη και αναπαραγωγή των σπόρων
Με βάση τις διεθνείς συνθήκες, η τράπεζα δίνει μικρο-δείγματα και σε ξένους επιστήμονες. Κάποιες φορές πάνω σε αυτά, δημιουργείται μια καινοτομία και κάποια πολυεθνική αποκτά πνευματικά δικαιώματα ή πατέντα στο νέο σπόρο. Με βάση την υφιστάμενη διεθνή νομοθεσία κανένα ποσοστό επί του δικαιώματος δεν δίδεται στο αρχικό υλικό (πχ στην τράπεζα ή στο ελληνικό κράτος). Να διεκδικήσουμε να γνωρίζουμε ποιες παραδοσιακές ποικιλίες αποτελούν το υπόβαθρο για τις εμπορικές ποικιλίες.
Αντίθετα η τράπεζα ΔΕΝ δίνει μικρο-δείγματα σε καλλιεργητές όταν το ζητήσουν ενώ θα μπορούσαν να αξιολογήσουν το υλικό και αντίστοιχα να προωθήσουν την επέκταση της καλλιέργειας του.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ενώ οι τράπεζες γενετικού υλικού είναι ιδιαίτερα πολύτιμες, οι παραδοσιακοί σπόροι πρέπει παράλληλα να καλλιεργούνται αλλιώς θα χάσουμε μια πολύτιμη βιολογική και πολιτιστική κληρονομιά.
Προτείνουμε να υποστηριχθούν οι ομάδες και οι κινήσεις πολιτών που διακινούν αβελτίωτο γενετικό υλικό. Υπολογίζουμε ότι στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περισσότερες από 50 αντίστοιχες ομάδες.
Επίλογος
Η Ελλάδα μπορεί να είναι ανταγωνιστική στην ποιότητα αλλά όχι στην ποσότητα. Η εντατική χημική γεωργία δεν της ταιριάζει. Της ταιριάζει η ποιοτική γεωργία που παράγει προϊόντα υψηλής θρεπτικής αξίας. Πρέπει να υποστηριχθεί η μικρής και μεσαίας κλίμακας ποιοτική γεωργία κατά προτίμηση εκείνη που εφαρμόζει αγρο-οικολογικές μεθόδους για υψηλή ποιότητα προϊόντων. Οι αγρότες αυτοί πρέπει να ενισχυθούν για να έχουν πρόσβαση σε χαμηλού κόστους προσαρμοσμένη αγροτική τεχνολογία και ταυτόχρονα να έχουν δυνατότητα πρόσβασης και στον τελικό καταναλωτή μέσω ενώσεων παραγωγών-καταναλωτών.
Η Ελλάδα μπορεί να είναι ανταγωνιστική στην ποιότητα αλλά όχι στην ποσότητα. Η εντατική χημική γεωργία δεν της ταιριάζει. Της ταιριάζει η ποιοτική γεωργία που παράγει προϊόντα υψηλής θρεπτικής αξίας. Πρέπει να υποστηριχθεί η μικρής και μεσαίας κλίμακας ποιοτική γεωργία κατά προτίμηση εκείνη που εφαρμόζει αγρο-οικολογικές μεθόδους για υψηλή ποιότητα προϊόντων. Οι αγρότες αυτοί πρέπει να ενισχυθούν για να έχουν πρόσβαση σε χαμηλού κόστους προσαρμοσμένη αγροτική τεχνολογία και ταυτόχρονα να έχουν δυνατότητα πρόσβασης και στον τελικό καταναλωτή μέσω ενώσεων παραγωγών-καταναλωτών.
ΠΕΛΙΤΙ , Φεβρουάριος 2016
πηγή: http://www.peliti.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου