Φορείς Διαχείρισης. Η περιοχή Οικοανάπτυξης Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου - Βελεστίνου

 

 

Οι τόποι πριν απ’ όλα, είναι η ιστορία της εξέλιξης της φύσης αλλά και οι ιστορίες των ανθρώπων. Η λίμνη Κάρλα φέρει μέσα της τη βαριά κληρονομιά μιας μεγάλης ιστορίας αλλά κυρίως φέρει την πίεση του ανθρώπου να την «σπρώξει» προς μια κατεύθυνση. Πιθανόν δεν έπρεπε να απουσιάζει αυτή η πίεση. Οι πιέσεις είναι- σε μεγάλο βαθμό- εκείνοι οι παράγοντες που διαμορφώνουν τον χώρο αλλά και τον προδιαγράφουν. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε σήμερα είναι να ερμηνεύσουμε τις πιέσεις και να προβλέψουμε- όσο μπορούμε- τον μέλλον της έτσι ώστε να την διαχειρισθούμε με έναν ενεργό τρόπο συμβατό με την αρχή της αειφορίας.

 

Ο χαρακτήρας του Φ.Δ είναι ασφαλώς μη- κερδοσκοπικός. Αποστολή του είναι να συνδυάσει την διαφύλαξη και προστασία της αισθητικής, οικολογικής και πολιτισμικής αξίας της λίμνης Κάρλας και του ευρύτερης περιοχής Μαυροβουνίου- Βελεστίνου- Κεφαλοβρύσου, και ταυτόχρονα την κοινωνική- οικονομική ανάπτυξή της. Ασφαλώς πρόκειται για καινοτόμο προσπάθεια με την οποία οι αρχές διατήρησης και προστασίας της φύσης θα συμβάλλουν στην εναρμόνιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Αυτό που απαιτείται άμεσα είναι μια νέα φιλοσοφία για την προστασία- διαχείριση και ανάπτυξη της λίμνης η οποία θα σέβεται αφ’ενός το φυσικό περιβάλλον αφ’ετέρου τις ανθρώπινες δραστηριότητες που έχουν περιβαλλοντική διάσταση. Για να επιτευχθεί χρειάζονται, η γνώση, τα ‘εργαλεία’, η πολιτική βούληση και απαραίτητα η κοινωνική συναίνεση.

Η
Πρόεδρος του Φορέα
Δρ. Ιφιγένεια Κάγκαλου

 

Ο Φορέας Διαχείρισης

Ο Φορέας Διαχείρισης της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου - Βελεστίνου (Π.Ο.Κα.Μα.ΚεΒε.) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) και συστάθηκε το 2003 βάση του νόμου 2742/1999 όπως τροποποιήθηκε από τον 3044/2002.

Σκοπός της δημιουργίας του Φορέα είναι η προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε τμήματα της περιοχής φύσης της περιοχής Κάρλας – Μαυροβούνιου – Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου και ειδικότερα:
- Η διαχείριση και η ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής Κάρλας – Μαυροβούνιου – Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου.
- Η διαχείριση και ανάδειξη του υπό σύσταση λιμναίου περιβάλλοντος της Κάρλας και των λοιπών λιμνών (ταμιευτήρων) της περιοχής, καθώς και της ευρύτερης αυτών περιοχής.
- Η ανάδειξη, η διαχείριση των υφιστάμενων ενδιαιτημάτων της πανίδας – χλωρίδας, με ιδιαίτερη έμφαση της ορνιθοπανίδας της περιοχής.
- Η ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω, της ορθολογικής χρήσης των φυσικών πόρων και ιδιαίτερα των υδατικών πόρων της περιοχής, με έμφαση, στην εφαρμογή των αρχών, της περιβαλλοντικής κατεύθυνσης στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, καθώς και στην ανάπτυξη υποδομών παραγωγής ενέργειας, φιλικών προς το περιβάλλον.
- Η ανάπτυξη ήπιων μορφών εναλλακτικού τουρισμού.
- Η εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση του κοινού και των φορέων για την αρμονική συνύπαρξη ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών.


Συνοπτικά, οι αρμοδιότητες του Φορέα είναι:

- Η σύνταξη σχεδίου διαχείρισης της περιοχής ευθύνης.
- Ο σχεδιασμός και προγραμματισμός των έργων και δραστηριοτήτων καθώς και των χρημοτοικονομικών μέσων που αυτά συνεπάγονται, που αποσκοπούν στην προστασία και ανάδειξη της περιοχής.
- Η κατάστρωση ετησίου σχεδίου διάθεσης νερού που παρέχεται για άρδευση μέχρι την σύσταση και λειτουργία του φορέα προστασίας και διαχείρισης των υδάτων της υδρολογικής λεκάνης κατ΄ εφαρμογή της οδηγίας 2000/60/ΕΕ.
- Η διαχείριση των δημοσίων εκτάσεων της περιοχής Λίμνης Κάρλας και για την εύρυθμη Περιβαλλοντική λειτουργία των έργων της λίμνης Κάρλας καθώς και των υπολοίπων ταμιευτήρων της περιοχής.
- Η διενέργεια ελέγχων σύμφωνα με το άρθρο του ν. 1650/1986.
- Η γνωμοδότηση στις αρμόδιες υπηρεσίες για τη χορήγηση αδειών χρήσεως νερού και την κατασκευή και λειτουργία έργων εκμετάλλευσης του υδατικού δυναμικού της περιοχής.

 

 

Θεσμικό Πλαίσιο

Σύσταση του Φορέα	2742/1999 (ΦΕΚ 207Α/07-10-99) όπως τροποποιήθηκε από τον 3044/2002 (ΦΕΚ 197Α/27-08-2002)
Οριοθέτηση περιοχής ευθύνης	ΚΥΑ για υπογραφή από συναρμόδια Υπουργεία
Κανονισμός λειτουργίας Δ.Σ	ΥΑ 53948/2004 (ΦΕΚ1979Β/31-12-2004)
Καθορισμός αριθμού μελών του Δ.Σ.	ΚΥΑ 166885/3051/2003 (ΦΕΚ 1141Β/11-8-2003
Ορισμός μελών του Δ.Σ.	< ΥΑ 7233/2009 (ΦΕΚ 303/14-7-2009) όπως τροποποιήθηκε από τον 3239/2010 (ΦΕΚ 24/28-1-2010)
Κανονισμός οικονομικής διαχείρισης	ΥΑ 53949/2004 (ΦΕΚ1979Β/31-12-2004)
Κανονισμός λειτουργίας υπηρεσιών και προσωπικού	ΥΑ 24825/2006 (ΦΕΚ 802Β/3-7-2006)
Κανονισμός για την εκτέλεση έργων, ανάθεση, παρακολούθηση, παραλαβή μελετών και υπηρεσιών, προμήθεια, παράδοση, παραλαβή αγαθών, υλικών και προϊόντων, σύναψη και εκτέλεση σχετικών συμβάσεων	ΥΑ 53950/2004 (ΦΕΚ 1979Β/31-12-2004)

Η ιστορία της λίμνης Κάρλας

 

Η περιοχή της Κάρλας αποτελεί τεκτονικό βύθισμα που έγινε κατά την πρώτη περίοδο της τεταρτογενούς εποχής και στο οποίο εναποτέθηκαν τα πρώτα λιμναία ιζήματα. Ακολούθησε πλήρωση αυτού με προϊόντα διάβρωσης που μετέφεραν ο Πηνειός και άλλοι χείμαρροι από τη λεκάνη απορροής τους. Η λίμνη Κάρλα ήταν γνωστή κατά την αρχαιότητα (2.500 π.Χ.) με το όνομα Βοιβηίς. Στα μεσαιωνικά χρόνια η λίμνη άλλαξε όνομα και από Βοιβηίς έγινε Κάρλα, ενώ κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας την αναφέρουν ως Κάρλα Σου ή Κάρλα Γκιόλ. Επίσης από το ντόπιο πληθυσμό αναφέρεται και με το όνομα Βάλτος.

Οι διακυμάνσεις της στάθμης της λίμνης ήταν έντονες κατά τη διάρκεια των προϊστορικών χρόνων, αποτέλεσμα των διάφορων προσχώσεων σε αυτή. Κατά το 1938-9 πραγματοποιείται η πρώτη οριοθέτηση ανώτερου (48,50μ) και κατώτερου (47,30μ) υψομέτρου της στάθμης με το Ν. 5800/33, ενώ κατά τα επόμενα έτη έλαβε χώρα νέος περιορισμός της έκτασης της λίμνης απόρροια των αντιπλημμυρικών αναχωμάτων στον ποταμό Πηνειό. Το μέγιστο βάθος της από 5,5 μέτρα που ήταν πριν το 1940 μειώθηκε στα 2 μέτρα το 1950-5.

Οι διακυμάνσεις της στάθμης, οι πλημμύρες της περιοχής, η δημιουργία περισσότερων γεωργικών εκτάσεων και η μείωση των αλιευμάτων και η ανάγκη για περιορισμό των επιδημιών ελονοσίας συνετέλεσαν στην ολική αποξήρανση της λίμνης το 1962 παρά τις σχετικές μελέτες που δεν προέβλεπαν κάτι τέτοιο.

Το 1959 ανατέθηκε μελέτη από το υπουργείο Γεωργίας για την αξιοποίηση της πεδιάδας της Κάρλας με δεδομένα την κατασκευή ταμιευτήρα 64700 στρεμμάτων, σήραγγας και τάφρων πεδινών υδάτων. Η λίμνη θα χρησιμοποιούνταν για άρδευση με αρδευτικά κανάλια και θα τροφοδοτούνταν με νερά του Πηνειού. Αντί αυτού όμως τελικά κατασκευάστηκε σήραγγα για την ολοκληρωτική εκκένωση της λίμνης που άρχισε τον Ιανουάριο του 1957 και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβρη του 1962.

Με την αποξήρανση της λίμνης φάνηκαν οι τρομακτικές επιπτώσεις από τη μη ολοκλήρωση του έργου όπως προβλεπόταν με την κατασκευή του ταμιευτήρα των 64700 στρεμμάτων.

 

 

Αυτές οι επιπτώσεις είναι περιβαλλοντικές αλλά και κοινωνικές:

 

- Ραγδαία πτώση της υπόγειας υδροφορίας

- Εισχώρηση του θαλάσσιου μετώπου στον ευρύτερο χώρο της περιοχής της Κάρλας
- Ρύπανση και επιπτώσεις στο κλειστό Παγασητικό κόλπο και εμφάνιση φυτοπλαγκτού
- Εμφάνιση ρηγμάτων μεγάλου βάθους και καταστροφή κτισμάτων
- Επιπτώσεις στην πανίδα και στην χλωρίδα της περιοχής
- Καταστροφή γεωτρήσεων και ξήρανση πηγών μεταξύ των οποίων και η Υπέρεια Κρήνη στο Βελεστίνο
- Αλλαγές στο μικροκλίμα της περιοχής
- Αδυναμία υδροδότησης πόλεων και οικισμών

Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο τοπικός τύπος: ''Η κατασκευή της σήραγγας δεν ήταν έγκλημα, έγκλημα ήταν που δε προχώρησαν στην αποκατάσταση της λίμνης όπως αρχικά είχε προγραμματιστεί''. Ακόμα και τα χωράφια που προήλθαν από την αποξήρανση της Κάρλας, έκτασης περίπου 78.000 στρεμμάτων, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα οφέλη, καθώς πλημμύριζαν με την πρώτη νεροποντή. Επιπλέον τα άλατα που είχαν συσσωρευτεί στο έδαφος από την πρώην λίμνη δεν ευνοούσαν τις καλλιέργειες. Τέλος, ποτέ δεν έγινε διανομή αγροτικής γης ενώ οι ακτήμονες καλλιεργητές εκμίσθωναν τις εκτάσεις κάθε χρόνο με ανάλογο τίμημα.

 

Απόρροια όλων των ανωτέρω, και μετά από έντονες διαμαρτυρίες των ντόπιων πληθυσμών, ήταν η κατασκευή ταμιευτήρα 42.000 στρεμμάτων στο χαμηλότερο τμήμα της πρώην λίμνης Κάρλας κοντά στο χωριό Κανάλια. Επίσης, για τη διαχείριση του ταμιευτήρα αλλά και των γύρω περιοχών με ιδιαίτερη περιβαλλοντική σημασία, δημιουργήθηκε ο Φορέας Διαχείρισης της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας - Μαυροβουνίου - Κεφαλόβρυσου - Βελεστίνου (Π.Ο.Κα.Μα.Κε.Βε.). Τα αποτελέσματα της επέμβασης αυτής αναμένονται να είναι:

 

 

- Η άνοδος του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα και η αποκατάσταση του υδάτινου δυναμικού
- Ο περιορισμός των εξαντλητικών αντλήσεων των υπόγειων υδροφορέων με παροχή υδάτων για άρδευση
- Η βελτίωση της ποιότητας των υδάτων
- Προστασία του Παγασητικού κόλπου λόγω του αντιπλημμυρικού σκοπού του ταμιευτήρα και της βελτίωσης των υπερχειλισμένων υδάτων
- Υποχώρηση του μετώπου θαλασσινού νερού που έχει εισχωρήσει στο εδαφικό στρώμα του Παγασητικού και έχει επηρεάσει τους υδροφόρους ορίζοντες
- Μερική αποκατάσταση του μικροκλίματος της περιοχής
- Μερική αποκατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής.

 

 

πηγή: http://www.fdkarlas.gr/