(συνεργάτη της Καλλιστώς)
Η κατάσταση στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής με το εξορυκτικό έργο της «Ελληνικός Χρυσός» είναι λίγο πολύ γνωστή. Δεν είναι κακό όμως ποτέ να επαναλαμβάνουμε μερικά στοιχεία για να κατανοήσουμε το πρόβλημα.
Η Χαλκιδική, έχει μια μακρά ιστορία και παράδοση στις εξορυκτικές δραστηριότητες. Ειδικά τα τελευταία 20 περίπου χρόνια τα μεταλλεία Κασσάνδρας που περιλαμβάνουν τα γνωστότερα κοιτάσματα στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί στο επίκεντρο ενδιαφέροντος εθνικών και υπερεθνικών επενδυτών μεταβιβαζόμενα πολλές φορές από εταιρεία σε εταιρεία – Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (AEEXΠ&Λ), TVX HELLAS A.E., KINROSS Gold Corp, European Goldfields, El Dorado Gold Inc.- παρά τις, πολλές φορές ισχυρές, αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών. Η σημερινή επένδυση αλλάζει, όμως κατά πολύ την χρονική και χωρική κλίμακα των δραστηριοτήτων.
Η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός A.E.M.B.X. σε δημόσια γη έκτασης 317.000 στρεμμάτων που αγόρασε (κατά άλλους «παραχωρήθηκε») από το Ελληνικό Δημόσιο σχεδιάζει και έχει ήδη αρχίσει να υλοποιεί τις συνολικές της δραστηριότητες: Επιφανειακή εξόρυξη (κρατήρας με αρχικά εκτιμώμενη διάμετρο 705 m και βάθος 220 m για εξόρυξη μεταλλεύματος 24.000 τόνων ημερησίως), υπόγεια εξόρυξη, μεταλλουργία χρυσού-χαλκού, εργοστάσιο παραγωγής θειϊκού οξέος, τέλματα αποβλήτων και βιομηχανικό λιμάνι. Παράλληλα απαιτείται και ήδη γίνεται πράξη αποψίλωση δασικής βλάστησης έκτασης μεγαλύτερης των 2.500 στρεμμάτων[1].
Ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της περιοχής αντιδρά στα σχέδια των ιδιωτών επενδυτών και έχουν συσπειρωθεί γύρω από διάφορες πρωτοβουλίες και κινήσεις κατοίκων ενώ αντίστοιχες πρωτοβουλίες «αλληλεγγύης και συμπαράστασης» έχουν δημιουργηθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το κύριο κίνητρο που θέτουν για την αντίδραση τους είναι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής τους από τα προτεινόμενα έργα ενώ θεωρούν ότι δεν συνάδει με την τοπική ανάπτυξη της περιοχής.
Η κατάσταση στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής με το εξορυκτικό έργο της «Ελληνικός Χρυσός» είναι λίγο πολύ γνωστή. Δεν είναι κακό όμως ποτέ να επαναλαμβάνουμε μερικά στοιχεία για να κατανοήσουμε το πρόβλημα.
Η Χαλκιδική, έχει μια μακρά ιστορία και παράδοση στις εξορυκτικές δραστηριότητες. Ειδικά τα τελευταία 20 περίπου χρόνια τα μεταλλεία Κασσάνδρας που περιλαμβάνουν τα γνωστότερα κοιτάσματα στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί στο επίκεντρο ενδιαφέροντος εθνικών και υπερεθνικών επενδυτών μεταβιβαζόμενα πολλές φορές από εταιρεία σε εταιρεία – Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων (AEEXΠ&Λ), TVX HELLAS A.E., KINROSS Gold Corp, European Goldfields, El Dorado Gold Inc.- παρά τις, πολλές φορές ισχυρές, αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών. Η σημερινή επένδυση αλλάζει, όμως κατά πολύ την χρονική και χωρική κλίμακα των δραστηριοτήτων.
Η εταιρεία Ελληνικός Χρυσός A.E.M.B.X. σε δημόσια γη έκτασης 317.000 στρεμμάτων που αγόρασε (κατά άλλους «παραχωρήθηκε») από το Ελληνικό Δημόσιο σχεδιάζει και έχει ήδη αρχίσει να υλοποιεί τις συνολικές της δραστηριότητες: Επιφανειακή εξόρυξη (κρατήρας με αρχικά εκτιμώμενη διάμετρο 705 m και βάθος 220 m για εξόρυξη μεταλλεύματος 24.000 τόνων ημερησίως), υπόγεια εξόρυξη, μεταλλουργία χρυσού-χαλκού, εργοστάσιο παραγωγής θειϊκού οξέος, τέλματα αποβλήτων και βιομηχανικό λιμάνι. Παράλληλα απαιτείται και ήδη γίνεται πράξη αποψίλωση δασικής βλάστησης έκτασης μεγαλύτερης των 2.500 στρεμμάτων[1].
Ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της περιοχής αντιδρά στα σχέδια των ιδιωτών επενδυτών και έχουν συσπειρωθεί γύρω από διάφορες πρωτοβουλίες και κινήσεις κατοίκων ενώ αντίστοιχες πρωτοβουλίες «αλληλεγγύης και συμπαράστασης» έχουν δημιουργηθεί σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Το κύριο κίνητρο που θέτουν για την αντίδραση τους είναι η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής τους από τα προτεινόμενα έργα ενώ θεωρούν ότι δεν συνάδει με την τοπική ανάπτυξη της περιοχής.
Ενδεικτικά αναφέρουν: «Οι επιπτώσεις μια τέτοιας κλίμακας εξορυκτικής δραστηριότητας, θα είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες σύμφωνα με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας και επιστημονικές μελέτες. Σύμφωνα με τα πορίσματα αυτά, κινδυνεύει τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των υδάτινων πόρων της περιοχής. Θα παράγονται πάνω από 4000 τόνοι την ώρα μεταλλευτικής σκόνης, βεβαρημένης με βαρέα μέταλλα, η οποία θα μεταφέρεται με μεγάλες αποστάσεις. Η ατμοσφαιρική ρύπανση, θα μολύνει και το έδαφος, καθιστώντας επικίνδυνες τις καλλιέργειες. Τα παραγόμενα μεταλλευτικά απόβλητα θα ξεπερνούν τα 182 εκατ. κυβικά. και θα αποθέτονται σε παρακείμενα ρέματα. Τέλος, η μεταλλευτική δραστηριότητα ενέχει κινδύνους τόσο για τους εργαζόμενους όσο και για τους κατοίκους και επισκέπτες της ευρύτερης περιοχής.
Ταυτόχρονα απειλείται και η τοπική οικονομία που βασίζεται στον τουρισμό, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη μελισσοκομία, τη δασοκομία κ.ά.»[2]
Ανεξάρτητα με το αν τοποθετούμαστε υπέρ ή κατά του έργου η εξόρυξη χρυσού στην περιοχή της Χαλκιδικής αποτελεί σήμερα ένα ιδιαίτερα κομβικό ζήτημα τόσο σε επίπεδο επιστημονικής μελέτης και ανάλυσης όσο και σε επίπεδο κοινωνικής πρακτικής. Αναδεικνύονται μια σειρά από «κλασσικά» ερωτήματα για την τοπική/περιφερειακή ανάπτυξη με σημαντικότερα αλλά όχι μόνα τα παρακάτω:
α) Σε ποιον ανήκει ο φυσικός πλούτος μιας περιοχής;
β) Με ποια στρατηγική και μεθοδολογία εξειδικεύεται το παραγωγικό πρότυπο σε αυτήν;
γ) Ποιες οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες τέτοιου είδους επενδύσεων σε κάθε επίπεδο και κλίμακα;
δ) Ποιος αποφασίζει και με ποιες διαδικασίες;
ε) Πώς η τοπική κοινωνία (συν)διαμορφώνει το περιεχόμενο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης για την περιοχή της;
Τα παραπάνω ερωτήματα δεν είναι εύκολο να απαντηθούν και σίγουρα αυτό δεν μπορεί να γίνει βεβιασμένα. Αναδεικνύουν όμως μια κρίσιμη παράμετρο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Η ανάπτυξη (που στη συγκεκριμένη περίπτωση μεταφράζεται σε ιδιωτική επένδυση) σε μια περιοχή δεν ταυτίζεται με την ανάπτυξη της περιοχής. Η ανάπτυξη της κάθε περιοχής αφορά τη συνολικότερη ευημερία που έχει να κάνει με την απασχόληση, τις συνδέσεις με τους τοπικούς παραγωγικούς κλάδους, την προστασία του περιβάλλοντος και των τοπικών πόρων, τη συμβολή στη δημόσια υγεία κ.α. Όταν αυτά δεν γίνονται σεβαστά, οι τοπικές αντιδράσεις είναι όχι μόνο αναμενόμενες αλλά και λογικές.
α) Σε ποιον ανήκει ο φυσικός πλούτος μιας περιοχής;
β) Με ποια στρατηγική και μεθοδολογία εξειδικεύεται το παραγωγικό πρότυπο σε αυτήν;
γ) Ποιες οι κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες τέτοιου είδους επενδύσεων σε κάθε επίπεδο και κλίμακα;
δ) Ποιος αποφασίζει και με ποιες διαδικασίες;
ε) Πώς η τοπική κοινωνία (συν)διαμορφώνει το περιεχόμενο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης για την περιοχή της;
Τα παραπάνω ερωτήματα δεν είναι εύκολο να απαντηθούν και σίγουρα αυτό δεν μπορεί να γίνει βεβιασμένα. Αναδεικνύουν όμως μια κρίσιμη παράμετρο της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Η ανάπτυξη (που στη συγκεκριμένη περίπτωση μεταφράζεται σε ιδιωτική επένδυση) σε μια περιοχή δεν ταυτίζεται με την ανάπτυξη της περιοχής. Η ανάπτυξη της κάθε περιοχής αφορά τη συνολικότερη ευημερία που έχει να κάνει με την απασχόληση, τις συνδέσεις με τους τοπικούς παραγωγικούς κλάδους, την προστασία του περιβάλλοντος και των τοπικών πόρων, τη συμβολή στη δημόσια υγεία κ.α. Όταν αυτά δεν γίνονται σεβαστά, οι τοπικές αντιδράσεις είναι όχι μόνο αναμενόμενες αλλά και λογικές.
[1] Τα στοιχεία προέρχονται από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο που είναι διαθέσιμη εδώ: http://www.hellas-gold.com/ellinikos-xrysos/meletes-eksoruksis
[2] Το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι από ανάρτηση στην ιστοσελίδα http://soshalkidiki.wordpress.com/ που αποτελεί μια από τις πρωτοβουλίες ενάντια στα μεταλλεία χρυσού στη Χαλκιδική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου